د ورځنۍ اجنډا تحلیل

د تورکیې د ولسمشر رجب طیب  اردوغان له څرګندونو وروسته سیمې ته د بهرنیو چارو وزیر هاکان فیدان سفرونه او په دې برخه کې پورته شوي ګامونه ښیې چې تورکیه به له ترهګرۍ سره د مبارزې په چوکاټ کې په عراق او سوریه کې نوي پوځي عملیات پیل کړي.  په داسې حال کې چې د عراق او سوریې نه د امریکايي ځواکونو وتل ناڅرګند دي د سیمې په اړه د روسېې او ایران په څیر د اکټورانو اوچتیدونکي ګامونه ددې عملیانو کړنلاره معلوموي.

د تورکیې د سیاسي اقتصادي او ټولنیزو مطالعاتو بڼسټ ( سیتا ) د بهرني سیاست څیړونکي جان اجون د موضوع په اړه ارزونې کړي چې ستاسې پام ورته رااړوم.

د تورکیې لپاره، سیمه ایز تحرک مثبت پرمختګونه ښیې. له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې د لومړي ځل لپاره د بغداد له ادارې سره سیاسي او دیپلوماتیکې خبرې اترې پیل شوې. پداسې حال کې چې عراقي ادارې په رسمي توګه PKK ته د منع شوي سازمان حیثیت ورکړ، په عراق کې د PKK پر وړاندې د اقداماتو په اړه د ګډ امنیتي میکانیزم سره خبرې اترې وشوې. پداسې حال کې چې تورکیه په نهایت کې غواړي د بغداد او اربیل دواړو سره په همغږۍ کې د PKK پروړاندې مبارزه وکړي ، داسې قوي نښې شتون لري چې بغداد اوس غواړي د PKK له شر څخه خلاصون ومومي. په نهایت کې ، تورکیه او عراق خورا جدي اقتصادي ګټې لري چې یو بل بشپړوي ، ممکن داسې معادل وي چې د سوداګرۍ حجم به لوړ شي ، د اوبو ستونزه به په مؤثره توګه اداره شي او په عراق کې د تورکي شرکتونو پانګونه به زیاته شي. په ځانګړې توګه تمه کیږي چې  ولسمشر اردوغان په راتلونکې میاشت کې بغداد ته سفر وکړي او  په دې برخه کې به د اړوندو مسلو په اړه نور کوټلي ګامونه پورته شي. برسېره پردې، د پراختیایي سړک پروژه، چې د نړیوالې لوژستیکي کرښې د جوړولو په اړه د اړخونو موافقه ده چې د فارس خلیج څخه به پیل شي او د عراق د اصلي سیمې له لارې به تورکیې ته ورسیږي. حقیقت دا دی چې دوی پدې برخه کې پانګونه پیل کړې. ، زموږ په وړاندې د یو بل پرمختګ په توګه ولاړ دا ښیې چې د PKK مسله باید پای ته ورسیږي. البته دلته به د ایران رول هم مهم وي، که ایران وغواړي، په بغداد کې له خپل نفوذ څخه په استفادې دغه ملګرتیا ته زیان رسولی شي او تورکیه ښايي په راتلونکو میاشتو کې د PKK پر ضد یو اړخیز ګامونه پورته کړي، خو دا به نه وي. د انقرې یا بغداد په ګټه وي، ښکاره ده چې داسې نه ده.

د تورکیې لپاره بله موضوع سوریه ده. دلته د امریکايي پوځیانو د ایستلو او نه وتلو موضوع د اجنډا اصلي موضوع ده، خو په عراق کې د تورکیې اقدامات، په تېره بیا د عراق او سوریې سره د ترهګریز سازمان  د ارتباط پرې کول  به د سوریې په ډګر کې جدي مثبتې اغیزې ولري. تورکیه اوس مهال د ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې په چوکاټ کې د PKK سره د اړیکو په لیکو کې ښکیل دی، مګر وخت په وخت، د PKK غړي هم په سوریه کې د تورکیې د استخباراتو لخوا په نښه کیږي. په هرصورت، دا باید روښانه شي چې ایا امریکا  به د نوي پراخ پوځي عملیاتو پر مهال  له سوریې څخه ووځي او که نه.