türkiyening süriyede istiratégiyelik sewrchanliqi tügidi

siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqat orni «SETA» ning

diplomatiye siyasiti tetqiqatchqisi

(jan ajun)

jumhur reis rejep tayyip erdoghan eng yéngi bayanatida, süriyediki bölgünchi térrorluq teshkilati p k k/y p g ning kontrolluqi astidiki rayonlardin kelgen hujumla heqqide «bizning emdi sewr – taqitimiz qalmidi» déyish arqiliq, ya yerlik muhim küchler bilen birlikte, yaki öz aldighila p k k/y p g qarshi yéngi herbiy heriketlerning élip bérilidighanliqini otturigha qoydi. bu bayanattin kéyin, hemmining diqqiti qaytidin süriyege merkezlishiwatqan bir peytte, rusiyening sochi shehiride ishqa ashurulghan jumhur reis erdoghan bilen rusiye pirézidénti wiladimir putinning uchrishishinimu hel qilghuch rol oynidi, dep qarashqa bolidu.

         jumhur reis erdoghanning «bizning emdi sewr – taqitimiz qalmidi» teriqisidiki bayanati bilen birlikte, türkiyening süriyede p k k/y p g ning kontrolluqidiki bezi rayonlargha qarita keng kölemlik herbiy heriket élip bérishi kütülmekte. emeliyette,  «türkiye uzundin buyan <istratégiyelik sewrchanliq> bilen heriket qildi» déyishke bolidu. amérika qoshma ishtatliri we rusiye bilen hasil qilinghan kélishimlerning del eksiche, p k k/y p g türkiye chégrasigha yéqin rayonlarda dawamliq paaliyet élip barmaqta. yene kélip, térrorluq teshkilati p k k/y p g afrin, eziz, jerablus, bab, telebyad we resuleyn qatarliq türkiyening kontrolluqidiki rayonlargha singip kirip, térrorluq hujumlirini élip barmaqta, bu yerlerde hem türkiye qoralliq küchlirini, hemde  süriye milliy armiyesige qarashliq küchlerni hujum nishani qilmaqta, hetta buningdinmu halqip, bu rayonlarda muqimsizliq peyda qilish üchün puqralarnimu nishan qilip bomba hujumlirini élip barmaqta. türkiye armiyesi bilen  dölet bixeterlik orgini, türkiye miqyasida, bolupmu iraqning shimalida p k k gha qarshi muweppeqiyetlik herbiy heriketlerni élip bérip, bu teshkilatni tiripiren qiliwatqan bir peytte, p k k ning süriye tarmiqi p y d / y p g bolsa, amérika we rusiyening qollishi astida, türkiyening sewrchanliqining tügishini zorlaydighan shekilde  paaliyetlerni élip bérishni dawamlashturmaqta. lékin, erdoghanningmu biwasite éytqinidek, nöwette türkiyege nisbeten süriyede chégralardin alliqachan halqip ötüldi. ilgirimu élip bérilghan «firat qalqini», «zeytun shéxi» we «tinchliq buliqi» heriketliridikige oxshashla, yéngi bir keng dairilik herbiy heriketning harpisida turuwatqandek qilimiz.

bu yerde bolupmu aldinqi heptilerde sochida ishqa ashurulghan erdoghan-putin bashliqlar uchrishishinimu nezerge éilishimizgha toghra kélidu. ikki rehber, süriye mesilisi heqqide ayrim muzakire élip bardi we  terepler özliri duch kéliwatqan meghlubiyettin qutulushni xalaydighanliqlirini bayan qildi. özara mewjut pozitsiyelerni tüzitish we étibar bérish arqiliq ortaq tonush hasil qilinghan bolushi mumkin. buningmu yéqin kelgüside hem idlib hemde p k k/y p g ning kontrolluqidiki rayonlar üchün muhim netijiliri bolidu, elwette. biraq ikki rehberning ijabiy pozitsiyesige qarimay ünüm hasil qilinalmighan teqdirde, rusiye we beshsher esed küchlirining idlibni hujum nishani qilidighanliqini, türkiyening bu yerde tizginligüchi küch süpitide jawab qayturidighanliqini, hemde p k k/y p g ge qarshi herbiy heriketlerni qozghaydighanliqini, rusiye bilen  beshsher esed küchlirining bolsa, tizginligüchi küchke jawab qayturushqa tirishidighanliqini, perez qilalaymiz.