nesirdin ependi

türkiyening xelq qehrimanliridin biri bolghan nesirdin ependining dunyagha dangliq shexs ikenlikini bilemsiz?

nesirdin ependi türk medeniyiti tarixidiki eng muhim shexslerdin biri. gerche uning emeliyette yashighan yaki yashimighanliqi toghrisida munaziriler bolsimu, emma uning hayatigha ait bezi höjjetler bar. bu höjjetlerdiki melumatlargha qarighanda, nesirdin ependi 1208-yili eskishehir wilayitining siwrihisar nahiyesige qarashliq hortu yézisida tughulghan. nesirdin ependi oqushini tamamlap bir mezgildin kéyin, ashu dewrdiki tesewwup pikir - tepekkurliri merkezliridin biri bolghan aqshehirge köchüp kélip, bu yerde memuriy wezipilerni ötigen. u 1284-yili aqshehirde wapat bolghan we bügünki kündiki nesirdin ependi meqberesige depne qilinghan. u wapat bolghandin kéyinla nesirdin ependi namidiki letipiler, hékayiler barliqqa kelgen bolup, bu letipiler we hékayilerning sani qanche esirlerdin buyan barghanséri köpeygen.

xelq peylasopi bolghan nesirdin ependi türk dunyasining hemmila yéride tonulghan we xelqlerning qelbidin chongqur orun alghan. u ezerbeyjanda molla nesirdin, qazaqistanda koja nesirdin, özbékistanda nesirdin ependi dep atalghan.

nesirdin ependi heqqidiki letipiler we hékayiler türkiy milletlerdin sirt yene, erebler, bulgharlar, xitaylar, parslar, wéngirlar we ruslar qatarliq oxshimighan jemiyetlerdimu keng tarqalghan؛ ashu jemiyetlerning yerlik qehrimanlirining letipiliri we hékayiliri bilen bir gewdiliship ketken.

 b d t maarip, ilim-pen we medeniyet teshkilati-yunésko (UNESCO) ning qararigha asasen 1996-yili dunyaning herqaysi jaylirida nesirdin ependi yili süpitide tebriklengen.

yéziqchiliq medeniyitide nesirdin ependi heqqidiki eng qedimkiy hékaye 1480-yili anadolu türk dastanliridin biri bolghan seltuqnamede közge chéliqidu. léonid solowiyowning birinchi tomi 1940-yili neshir qilinghan ikki tomluq esiri nesirdin ependi roman uslubida teswirlengen we ottura asiyaliq shexs dep qaralghan bir yürüsh eserdur. bu eserning tirazhi 1 yérim milyongha yetken. shunga, bu eser hazirghiche nesirdin ependi heqqide yézilghan we eng köp sétilghan eser hésablinidu. jümlidin bu eser némis, wéngir, girék, sérb, kirod qatarliq nurghun tillargha terjime qilinghan.

nesirdin ependi heqqide toxtilip, axirida uning sözlirini neqil keltürmeslik mumkin emes.

kishiler nesirdin ependidin:

• dunyaning merkizi qeyerde? - dep sorighan iken, nesirdin ependi:
• dunyaning merkizi méning qolumdiki tayaq yerge tégidighan yer, dep jawab bérip, mundaq deydu:
• eger buninggha ishenmisenglar, uni özünglar ölchep körünglar.