вилнийуста чақирилған нато башлиқлар йиғинидин кейин байанат елан қилинди

түркийә авази радийоси хәвири: литванийә пайтәхти вилнйуста өткүзүлгән шималий атлантик әһди тәшкилати — нато башлиқлар йиғинидин кейин елан қилинған байанатта, нато баш катипи йенс столтенбергниң  җумһур рәис рәҗәп таййип әрдоған билән шиветсийә баш министири улф киристерсон оттурисида һасил қилинған келишимдин хушаллиқ һес қилғанлиқи билдүрүлди.

натониң очуқ ишик сийаситигә ишарәт қилинған байанатта, барлиқ дөләтләрниң өзиниң бихәтәрлик бәлгилимилирини таллаш һоқуқи барлиқи қәйт қилинди.

байанатта: «биз шиветсийәниң иттипақниң толуқ әзаси сүпитидә қарши елинишини төт көз билән күтүватимиз. бу арқа көрүнүштә, нато баш катипи, түркийә җумһур рәиси вә шиветсийә баш министири оттурисида һасил қилинған келишимни қизғин қарши алимиз» дейлди.

терроризм шәртсиз рәт қилинған вә әң күчлүк шәкилдә әйибләнгән байанатта, террорлуқниң һәр хил шәкил вә түрлиригә қарши күрәш қилишниң ортақ мудапиәниң кәм болса болмайдиған амили икәнлики тәкитләнди.

вилнйус башлиқлар йиғини байанатида йәнә, натониң 2008 - йилидики бухарест башлиқлар йиғинида украинаға бәргән вәдиси қайта тәкитлинип: «биз украинаниң өзиниң бихәтәрлик орунлаштурушини таллаш һоқуқини толуқ қоллаймиз. украинаниң кәлгүси натодидур» дегән ибариләргә орун берилди.

нато байанатида, қара деңизниң бихәтәрлики, аманлиқи, муқиммлиқи вә қатнаш әркинликигә капаләтлик қилишни нишан қилған районлуқ тиришчанлиқларниң мөнтрө боғузи әһдинамисигә асасән қоллап – қуввәтләнгәнлики әскәртилди.

байанатта, қара деңиздики өзгиришләрниң көзитиливатқанлиқи, вәзийәт еңиниң йуқири көтүрүлидиғанлиқи тәкитләнди.

нато - русийә мунасивитигә алақидар мәсилиләргиму орун берилгән байанатта, хәтәрни әң төвән чәккә чүшүрүш, җиддийликни пәсәйтиш вә очуқ - ашкарилиқни илгири сүрүш үчүн, москва билән болған алақә қаналлириниң очуқ туридиғанлиқи билдүрүлди.

литванийә пайтәхти вилнйуста өткүзүлгән нато башлиқлар йиғинидин кейин елан қилинған байанатта, хитайға алақидар мәсилиләргиму орун берилди؛ хитайниң ғайиви вә мәҗбурлаш характерлик сийасәтлириниң натониң мәнпәәти, бихәтәрлики вә қиммәт қаришиға хирис елип келиватқанлиқи оттуриға қойулди.

«биз хитай билән өзара очуқ - ашкара болушни өз ичигә алған бәрпачи хизмәтләрни ишләш ишикимизни давамлиқ очуқ қойимиз» дегән ибариләргә орун беирлгән байанатта, хитайға үч абзас аҗритилди.

русийә билән хитайниң истратегийәлик шериклик мунасивитиниң чоңқурлишиватқанлиқиға ишарәт қилинған байанатта, хитай б д т хәвпсизлик кеңишиниң даимий әзаси болуш сүпити билән, русийә урушини әйибләшкә чақирилди вә униң русийәгә қорал йардими бәрмәслики тәләп қилинди.

байанатта, финландийәниң натониң әң йеңи әзаси сүпитидә қизғин қарши елинғанлиқи, бу арқилиқ натониң ишикни очуқ қойуш сийаситиниң тәкитләнгәнлики әскәртилип: «һәр бир дөләтниң өзиниң бихәтәрлик орунлаштурушини таллаш һоқуқи бар»лиқи тәкитләнди.

русийәниң қиримни өз ичигә алған нурғун җайларни қанунсиз қошувелиш қилмишлириниң етирап қилинмайдиғанлиқи вә русийәниң уруш җинайитиниң җавабкарлиққа тартилидиғанлиқи тәкитләнгән байанатта, русийәдин урушни дәрһал тохтитип, украинадин әскәр чекиндүрүш тәләп қилинди.

натониң украина пирезиденти виладимир зеленскийниң тинчлиқ формуласини қоллайдиғанлиқи тилға елинған байанатида, украинани һәрбий вә сийасий җәһәттин қоллашниң давам қилидиғанлиқи мәсилиси бир қанчә қетим тәкрарланди.

русийәниң беларусийә земиниға йадро қорали вә йадро иқтидариға игә системиларни орунлаштуруш муддиаси әйибләнгән байанатта: «биз русийәниң мәсулийәтсизләрчә қиливатқан йадро қорали тоғрисидики сөзлири вә мәҗбурлаш характерлик йадро қорали сигналлирини әйибләймиз» дегән ибариләргиму орун берилди.

йавро - атлантик окйан линийәси вә нато - русийә мунасивитидә алдин пәрәз қилиш имканийити болушиниң арзу қилинидиғанлиқи байан қилған байанатта йәнә: «натониң русийә билән робиролишиш нийити йоқ шундақла русийәгә тәһдитму елип кәлмәйду. биз таҗавузчилиқ позитсийәдә болуватқан русийәни шерик дәп қаримаймиз» дейилди.

натониң баллистик башқурулидиған бомба мудапиәсиниң пүтүнләй мудапиә үчүнла ишлитилидиғанлиқи тәкитләнгән байанатта, бу пирограмминиң роминийә, түркийә, испанийә, полша вә америка қатарлиқ дөләтләрниң пидакарлиқи билән елип бериливатқанлиқи оттуриға қойулди.

байанатта, натониң йадро қоралисиз бир дунйани бәрпа қилиш нишаниға игә икәнлики, «иранға йадро қораллирини қәтий тәрәққий қилдурмаслиқ керәклики ирадиси» қайта тәкитләнди.

иранниң украина урушида русийәни қоллишиниң йавро - атлантик окйан бихәтәрликигә тәсир көрсәткәнлики билдүрүлгән байанатта, натониң иранни русийәгә һәрбий йардәм бәрмәсликкә чақиридиғанлиқи қәйт қилинди.

нато башлиқлар йиғини хитабнамиси 2024 – йилидики  нато башлиқлар йиғининиң нато қурулғанлиқиниң 75 – хатирә йилида вашингтонда вә 2025 - йили болса, голландийәдә өткүзүлидиғанлиқи тоғрисидики учур билән ахирлашти.