12 йултуз

һөрмәтлик радийо аңлиғучилар! «чүнки...» намлиқ программимизниң бу һәптилик санида, нәзиримизни асманға тоғрилап, йултузлар һәққидә параң салимиз. асмандики җисимларниң һәрикитиниң инсанларниң характери вә һайатиға үнүмлүк тәсир көрситидиғанлиқиға даир мунәҗҗимләрниң сөзлиригә қарап йүрмәй, удул 12 йултуз һәққидә тохтилимиз. программимизни «12 йултуз бар, чүнки...» дейиш билән башлаймиз. қени ундақта диққитиңлар сәһипимиздә болсун!

**** ****** ***** ****

көк йүзи билингән дәсләпки дәврләрдин тартипла адәм әвлатлириниң диққитини қозғап кәлмәктә. ақар йултузлар, йоруқлуқ вә һарарәт бәхш етидиған қуйаш, күндүзи ғайиб болуп, кечидә пәйда болидиға ай... инсанларда һәйранлиқ билән биргә қорқунчларниму пәйда қилған. бу самави һәрикәтләрниң сәвәблириниң билинмәслики билән инсанларниң тәсәввур күчи бирлишип, әпсаниләрниң асасини тәшкил қилидиған һекайиләр мәйданға кәлгән. символлуқ услубта каинатниң шәкиллиниши йаки тарихи вәқәләрни тәсвирләйдиған әпсаниләргә мәлум мәзгилдин кейин һәқиқәттәк муамилә қилинишқа башланған вә самави җисимларниң һәрикити тарихни йетәкләйдиған амиллар қатариға киргүзүлгән.

һечқандақ көзитиш асаси болмиған астрономийәни бир чәткә қайрип қойсақму 12 йултузниң мәвҗутлуқи һәққидә илмий нуқтидин сөз ечишқа болиду. мөчәлдики он икки йултуз түркүми <бурч> дәп атилиду. бу мөчәл йил бойи сама даирисини кесип өтидиған йолини билдүридиған ай шариниң шимали вә җәнубида тәхминән 8 градуслуқ әгмә шәкиллик районини көрситиду. униңдин башқа йәнә мөчәл гурупписидики ай шари вә әң йоруқ сәййариләрни йәршаридин көргили болиду. мөчәл ай шарини бойлап һәр бири 30 градуслуқ линийәни өз ичигә алдиған 12 тәң парчиға бөлиниду.  

шәһәр чириғи болмиған мәзгилләрдә йәршаримиздин көз билән ениқ көргили болидиған бу йултуз түркүми инсанларниң тәсәввур күчи билән һәр хил җанлиқларға охштилип исимлар қойулған иди.  қочқар, өкүз, җеминә, рак, шир, башақ, тараза, чайан, йа, лоңқа вә белиқ дәп исимлар қойулған иди. <қойаш бу он икки йултуз арисида тәхминән бир ай нөвәт билән һәрикәт қилиду> дегән қарашқа бинаән шу айларда туғулған кишиләр шу йултузға мәнсуп қилиниду. 

аләм һадисиси болған йултуз түркүми, мәдәнийәт тарихи бойичә кәлгүсидин хәвәр беридиған обйект дәп қарилип кәлди. қәдимки дәврләрдә сарайларда бу ишқа тәйнләнгән мунәҗҗимләр болған болса, бүгүнки заманиви мәдәнийәттә бу вәзипини йәлкисигә еливалған нурғун кишиләр, аммиви учур алақә вастилирида вә иҗтимаий таратқуларда бу һәқтә сөз қилип йүрмәктә.  биз йултуз түркүминиң инсанниң характер алаһидиликини бәлгиләш иқтидари бар йаки йоқлиқини силәрниң қаришиңларға ташлап қойуп, силәр билән мушу йәрдә хошлашмақчимиз.

программа гуруппа әзайимиз нурәттин чәтин вә алпәр бәшәгә вакаләтән, мән диктор камилҗан кашғәрий һәммиңларға хушаллиқ шундақла учур вә билимгә толған күнләрни тиләймән. хәйр хош!