türkiyening énérgiyede merkiziy döletke aylinish nishani

türkiye awazi radiyosi: énérgiye merkizige aylinishqa teyyarliq qiliwatqan türkiye, xelqaraliq tebiiy gaz turuba yoli türliri arqiliq rusiye, ezerbeyjan we irandin tebiiy gaz qobul qilmaqta. türkiye xelqara tebiiy gaz türliri arqiliq rayonning énérgiye bilen teminlesh bixeterlikige töhpe qoshush bilen birge, tebiiy gaz sodisi qilinidighan we bahasi békitilidighan merkiziy döletke aylinish xizmetlirini süret bilen dawamlashturmaqta.

rusiye tebiiy gazini chet el bazarlirigha éksport qilish üchün, türkiyede tebiiy gaz merkizi qurush teklipini otturigha qoyghandin kéyin bashlanghan yol xeritisi teyyarlash xizmetliri dawamlashmaqta؛ trakyada qurulushi pilanliniwatqan tebiiy gaz merkizining ishqa kirishtürülüshi bilen, türkiye yawropadiki eng chong tebiiy gaz bilen teminligüchige we ishlepchiqarghuchi döletlerning énérgiye éksportini ashurushtiki merkizi dölet bolushqa teyyarliq qilmaqta.

orun belgilesh xizmiti axirlashqan tirakyadiki tebiiy gaz merkizining bu yil ichide qurulush bashlishi kütülmekte. ikki dölet heyetliri enqere  bilen moskwa otturisida üzlüksiz qatnap, türning axirqi sheklini muqimlashturush üchün tirishmaqta.

türkiyede nöwette jemiy yette xelqaraliq tebiiy gaz turuba yoli, ikkisi leylime iskilat we gazlashturush bolup, jemiy  4 suyuqlandurulghan tebiiy gaz merkizi we ikki dane yer asti zapaslash términali bar؛ xelqaraliq türlerning biri bolghan «türk aqim» rusiyening anapa shehiridin bashlinip, türkiyening qirqlareli shehirining qiyiköy rayonighiche sozulidighan 930 kilométirliq ikki déngiz turuba liniyesidin terkib tapidu. bu liniyelerning biri türkiyening dölet torigha tutishidu, yene biri tebiiy gazning türkiye arqiliq yawropagha toshulushigha kapaletlik qilidu. her bir liniye yiligha 15 milyard 750 milyon kub métir gaz toshush iqtidarigha ige.

rusiyedin qara déngizni késip ötüp türkiyege tutishidighan <mawi éqim tebiiy gaz liniyesi> arqiliq yilliq 16 milyard kub métir tebiiy gaz yötkili bolidu.

ezerbeyjan gazini türkiye we türkiye arqiliq yawropagha yötkeydighan <tirans anadolu tebiiy gaz turuba liniyesi (tanap)> nöwette her yili 6 milyard kub métiri türkiyege, 10 milyard kub métiri yawropagha bolup, jemiy 16 milyard kub métir tebiiy gaz toshimaqta.

sighimini 32 milyard kub métirghiche yetküzgili bolidighan shekilde layihelengen <tanap>ning sighimini ashurush xizmetliri dawam qilmaqta. <tanap> girétsiye chégrasida yawropa döletlirige tebiiy gaz yetküzidighan <tirans adriyatik turuba liniyesi> ge tutashturulidu.

türkiye yene ezerbeyjandin baku-tiflis-erzurum tebiiy gaz turuba yoli arqiliqmu tebiiy gaz qobul qilalaydu.

sherqiy anadolu tebiiy gaz yetküzüsh asasiy liniyesi bolsa,  her yili 10 milyard kup métir iran tebiiy gazini türkiye bazirigha yetküzüp bermekte.

buningdin bashqa, türkiye kelgüside bazargha sélinish éhtimali yuqiri bolghan sherqiy aqdéngiz, türkmen we iraq gazini yawropa bazirigha yetküzüsh jehettimu intayin muhim orungha ige.

türkiye yene, ottura asiya türk jumhuriyetliri bilen kélishim imzalash arqiliq tebiiy gaz köp xilliqi torini kéngeytishni xalaydu. bu yönilishte, zengezur karidorining échilishi bilen kaspiy déngizi arqiliq türkmenistan tebiiy gazini türkiyege toshush we bu liniyeni türkiyening dölet sistémisigha tutashturup, türkiyening yawropaning énérgiye bilen teminlesh bixeterlikidiki nöwettiki halqiliq rolini bir hesse ashurush közlenmekte.

énérgiye teminati bixeterliki we bayliqining köp xilliqigha kapaletlik qilish jehette dunyaning herqaysi jayliridiki énérgiye kirizislirida ehmiyiti téximu roshen gewdilengen suyuqlandurulghan tebiiy gaz ul esliheliride türkiye ewzel orunda turmaqta.

izmirdiki etki port shirkiti teripidin bashquruluwatqan türkiyening tunji suyuqlandurulghan tebiiy gaz saqlash we gazlashturush kémisi, künige 20 milyon kub métir gaz bilen teminlesh iqtidarigha ige.

türkiye ishqa kirishtürgen eng yéngi türlerning biri dörtyoldiki suyuqlandurulghan tebiiy gaz saqlash we gazlashturush términali we ertughrul ghazi paraxoti bolsa, dunyada texminen 40 dane bolghan suyuqlandurulghan tebiiy gaz saqlash we gazlashturush paraxotlirining qataridin almaqta.

ertughrul ghazi paraxotining yilliq gazlashturush iqtidari texminen 2 milyard 500 milyon kub métir bolup, 170 ming kub métir suyuqlandurulghan tebiiy gazni saqliyalaydu.

ertughrul ghazi paraxotining zapasliyalaydighan piréslanghan tebiiy gaz texminen 110 milyon kub métir bolup, kündilik eng yuqiri gazlashturush iqtidari 28 milyon kub métir etrapida.

izmirdiki tebiiy gaz suyuqlandurush merkizi — ege gazmu 170 milyon kub métir tebiiy gaz saqlash sighimi we kündilik 40 milyon kub métir teminlesh iqtidari bilen türkiyening suyuqlandurulghan tebiiy gaz xizmetlirige töhpe qoshmaqta.

botashning kontrolluqidiki mermere ereglisi suyuqlandurulghan tebiiy gaz saqlash we gazlashturush términali, kündilik 37 milyon kub métir gazlashturush sighimi we her birining 85 ming kub métir kélidighan üch zapaslash baki bilen énérgiye bilen teminlesh bixeterlikige kapaletlik qilishta muhim rol oynimaqta.

2022-yilining axirida xizmetke kirishtürülgen saros  suyuqlandurulghan tebiiy gaz saqlash we gazlashturush merkizi marmara rayonining teminlesh bixeterlikige körünerlik töhpe qoshmaqta.