گورستان تاریخی آحلات سلجوقی با آثار تاریخی ارزشمند و بی‌نظیر
شهرستان آحلات نهصد سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است
ابزارهای مکشوفه اثر های هنری و ادبی و همچنین آداب و رسوم و عادت‌های غذایی سرنخ‌های مهمی برای پی بردن به نحوه رشد و توسعه فرهنگی مردم در مناطق جغرافیایی که در آن زندگی می کنند، است. البته عناصر بسیار دیگری نیز برای دنبال کردن این روند رشد و توسعه هستند، ولی جالب‌ترین آنها مقبره‌ها و سنگ قبرها هستند. مقبره ها اطلاعات زیادی در مورد دوره‌های گذشته در جغرافیای آناتولی ارائه می‌دهند. مردگان دفن شده در داخل خانه‌های چاتال‌هویوک، و تپه‌های فرهنگی متعلق به فریقی‌ها ، مقبره‌های صخره‌ای مربوط به دوره هلنیستی، گورستان متعلق به سلجوقیان اطلاعات مهم و بیشتری به ما ارائه می‌دهند. گورستان آحلات سلجوقی بزرگترین گورستان ترک-اسلامی جهان است که در تاریخ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.
آحلات یکی از شهرستان‌های وابسته به استان بیتلیس بوده و در ساحل دریاچه وان، بزرگترین دریاچه ترکیه واقع شده است. تاریخچه آحلات به نهصد سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. این شهرستان به دلیل آب و هوای معتدل ، موقعیت استراتژیک مهم و منابع آبی همواره مورد توجه استیلاگرایان قرار گرفته است.در طول تاریخ امپراطوری بیزانس، سلجوقیان آناتولی، مغول‌ها ، اعراب و امپراتوری عثمانی در شهرستان آحلات حکمرانی کردند. در فرآیند رشد و توسعه آحلات با گذشت زمان به یکی از سه شهر بزرگ تمدن اسلامی در قرون وسطی تبدیل گردید.
آحلات یکی از قدیمی ترین مناطق مسکونی متعلق به ترکهاست. در سازه‌های مانند مساجد، گنبدها، پل‌ها و مقبره ها می‌توان بهترین نمونه‌های معماری مدنی عثمانی و سلجوقی را بوضوح مشاهده کرد. با این‌همه آحلات با سنگ قبرهای خود جلب توجه می‌کند. این سنگ قبرها که در منطقه وسیع گسترده شده‌اند ، از نظر بزرگی و نحوه طراحی جایگاه مهمی در عالم اسلام به خود اختصاص داده‌اند. این سنگ قبرهای واقع در شهرستان آحلات از ویژگی بزرگترین سنگ قبرهای متعلق به دوران ترکـ ـ اسلام برخوردار هستند. سنگ قبرهای مذکور با نام " سنگ قبرهای آحلات قدیمی ترین مراز مسکونی متعلق به اورارتوها و عثمانیان " در فهرست موقت میراث فرهنگی یونسکو جای گرفته است.
از آنجایی که آحلات سکونت‌گاهی بین دو کوه آتشفشانی است، در معماری محلی اغلب از سنگ‌های توف استفاده شده است. سنگ قبرها نیز از سنگ های توف قرمز و سفید آجری ساخته شده‌اند. قبرها و سنگ قبرها از جمله عناصر مهمی هستند که فرهنگ ترک در قرون وسطی را منعکس می‌کنند. زیرا حاوی اطلاعات خاصی در مورد سنت‌ها ، درک هنر و زندگی روزمره جامعه است. علاوه بر این، افکار و باورهایی درباره مرگ و زندگی پس از مرگ نیز بر روی سنگ قبرها منعکس شده است.
منطقه جغرافیایی آناتولینیز اطلاعات مهمی در مورد معماری گورستان اولیه ترک‌ها ارائه می‌دهد. این گورستان به مثابه یک موزه در فضای باز با بیش از هشت هزار سنگ قبر است. اندازه این بقایای یادبود به طور قابل توجهی بزرگتر از اندازه های معمولی یک قبر است. کسانی هستند که بیش از یک و نیم متر قد دارند و آنهایی که به سه و نیم متر نزدیک می شوند... در یک طرف سنگ قبرهای آحلات، اطلاعاتی در مورد شخص متوفی و شغل او نقش بسته و در طرف دیگر نام آن مرحوم نوشته شده است. روی سنگ قبرها همچنین آیاتی از قرآن کریم حک شده است. این سنگ قبرها با روش بی‌نظیر و منحصر به فرد و استادانه هنر حکاکی تزئین یافته‌اند. روی این سنگ قبرها نقوش گیاهی به ویژه نخل، اژدها، پرنده، ستاره، شمعدان و نقوش هندسی مختلفی آراسته شدند.
منطقه جغرافیایی آناتولی گواه داستان طولانی بشریت است. این داستان را گاهی از بقایای باستان شناسی و گاهی از سازه‌های تاریخی آن مطلع می‌شویم. ما بوسیله این سازه‌ها عمق زمان را درک می‌کنیم. زیرا در هر کدام از این سازه‌ها و آثار ارزشمند تاریخ بزرگی نهفته است. گوردیون پایتخت فریقی‌ها، با مقبره‌های خانواده سلطنتی و اشراف خودنمایی می‌کند. پادشاه کوماژن سعی کرد تا جاودانگی خود را با ساخت مجسمه‌های غول پیکر نشان دهد. پادشاه ماوسولوس مقبره هالیکارناسوس، یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان را برای نشان دادن قدرت و ثروت قدرت خود ساخته بود. در شهر باستانی ساردیس در مانیسا مساحت گورستانی که ساخته شده خیلی بزرگتر از فلات جیزه در مصر بود. مقبره‌های صخره‌ای در لیسیا و کاونوس، مقبره‌های پادشاهان پونتوس در آماسیا و ده‌ها سازه تاریخی دیگر نمونه‌هایی از این آثار ارزشمند هستند.
