تاسیس اولین دولت شهر جهان در آرسلان‌تپه ترکیه
قدیمی‌ترین دول جهان در آناتولی و بین‌النهرین تشکیل یافتند
بشر مدت‌های مدیدی پیرامون واژه دولت اندیشیده و سعی کرد تا در خصوص اینکه دولت ایده‌آل چگونه ساختاری است، به نتیجه برسد. ریشه این تفحص و جستجو تا اعصار عهد عتیق می‌رسد. فیلسوفان آن دوران نیز همواره در مورد واژه دولت و نحوه چگونگی آن به تفکر و اندیشه پرداختند. سقراط، افلاطون و ارسطو در آثار خود منابع تشکیل دهنده واژه‌های اساسی فلسفه امروزی دولت را به قلم گرفتند. در بین مهمترین این آثار کتاب " دولت افلاطون است که اندیشه مربوط به دولت ایده‌آل را از زبان استاد خود سقراط نقل و قول می‌کند. گفته میشود که کلیه نظام اجتماعی و سیستم‌های دولتی موجود در جهان در گذشته و امروزه از این اثر افلاطون الهام گرفته شده است. در اینجا این سوال مطرح میشود که آیا برای اولین بار فکر دولت توسط فیلسوفان یونانی عهد عتیق مطرح شده و قبلا چنین تفکراتی وجود نداشته است؟
فکر دولت و ساختار مربوط به آن در اصل بدرستی معلوم نیست که برای اولین بار در چه تاریخی مطرح شده است. ولی آثار بدست آمده ثابت می‌کنند که نظام دولت سالهای قبل از یونان قدیم در بین جوامع بشری رایج بوده است. زیرا اسناد و مدارک بیشماری دال بر آغاز شکل‌گیری الگوی دولت بنابه علل سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی به همراه جایگزین شدن زندگی مسکونی توسط انسان‌ها در دست موجود است. قدیمی‌ترین نمونه‌های اولین دول مختلف در آناتولی و بین‌النهرین مشاهده شده‌است.آرسلان‌تپه با تاریخ‌چه شش هزار ساله خود محل تاسیس اولین دولت شهر در آناطولی است .
محوطه باستان‌شناسی آرسلان‌تپه که محل بسیاری از اولین‌ها در آناتولی و جهان است؛ بعنوان نقطه سرآغاز تمدن امروزی تلقی میشود. این تپه فرهنگی در شهرستان باتال‌غازی استان مالاتیای ترکیه واقع شده است. در حفریات باستان‌شناسی بعمل آمده در این تپه فرهنگی می‌توان با شش مرکز مسکونی و طبقه فرهنگی مواجه گردید. محوطه باستان‌شناسی آرسلان تپه که قدمتی شش هزار ساله دارد، از سالهای 5 هزار قبل از میلاد تا دوره بیزانس بعنوان مرکز مسکونی از سوی انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفت. علت علاقه و توجه انسان‌ها به این منطقه از صاحب بودن آن به منابع غنی آب که بوسیله رود فرات و شاخه‌های آن تغذیه می‌شدند و وجود جلگه‌های پربرکت و حاصلخیز ، سرچشمه گرفته است. نزدیکی به منابع آب از همان اعصار اولیه یکی از علل اصلی ترجیح انسان‌ها برای ساخت مراکز مسکونی خود در اطراف آنها بوده‌است. زیرا هم بعلت اهمیت حیاتی و هم بعلت وجود امکانات مناسب برای کشاورزی مناطق اطراف منابع غنی آب برای انسان‌ها غیرقابل انصراف بود. به همین علت تاسیس تمدن‌های متفاوت در آرسلان‌تپه از دوره هیتی‌ها تا امپراطوری رم امکان‌پذیر شده است.
کاووش‌های باستان‌شناسی در آرسلان‌تپه از اوایل سالهای 1930 آغاز گردید. این حفریات از سالهای 1961 بدین‌طرف از سوی دانشگاه ساپینزای رم انجام می‌گیرد. آرسلان‌تپه در پی کشف بقایا و آثار متعلق به اولین نمونه‌های سازمان دولتی و سیستم استقرار دولت مرکزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار گردید. در نتیجه این حفریات نخست بقایای یک معبد و سپس یک کاخ ، تخت و مهر پادشاهی متعلق به سالهای سه هزار قبل از میلاد کشف گردید. این آثار باستانی به ما نشان می‌دهند که آرسلان‌تپه اولین دولت شهر آناتولی بوده و ساختار دولتی در آناتولی برای اولین بار در این شهر تشکیل یافته است. کاخی که در نتیجه کاووش‌های باستان‌شناسی در آرسلان‌تپه کشف شده قدیمی‌ترین کاخ خشتی جهان است. این کاخ که از دیوارهای دو و نیم متری خشتی، معبد ، انبار و اتاق‌های رسمی متشکل بود، امروزه قابل دیدن بوده و نقاشی‌های روی دیوارهای آن که قدمتی 5500 ساله دارند، هنوز هم بشکلی سالم باقی مانده‌اند. در نتیجه حفریات بعمل آمده، بیش از دو هزار نسخه مهر و موم ، سلاح‌های فلزی و نه شمشیر متعلق به حداقل هزار سال پیش بدست آمده است. این شمشیرها بعنوان اولین نمونه‌های اثبات استفاده از سلاح در جهان تلقی می‌شوند. کارشناسان بر این نظرند که کاخ مذکور نمونه بی‌نظیری در اثابت تبدیل جامعه آن‌روزی از یک نظام مبتنی بر برابری و مساوات به یک نظام مرکزی و طبقاتی است. اگرچه نمی‌دانیم که این روند چگونه و بنابه چه عللی تحقق یافته ولی خواه ناخواه مطالبی که افلاطون در کتاب " دولت " نوشته به اذهان خطور می‌کند. افلاطون معتقد بود که دولت برای تامین رفاه مردم باید از سه عنصر متفاوت " کارداران " ، سربازان " و " مردم " تشکیل یابد. شاید هم طرز فکر و نظریه ساکنین آرسلان‌تپه در 6 هزار سال پیش این بود؟
آرسلان‌تپه که قدیمی‌ترین مجتمع کاخ قدیمی را در خود جای داده، در ادوار مختلف به مرکز اقتصادی، سیاسی و دینی منطقه تبدیل گردید. این تپه فرهنگی نام خود را از مجسمه‌های شیر متعلق به دوره هیتی‌ها که در حین حفاریات باستان‌شناسی کشف گردید، گرفته است. در حفریات بعمل آمده ، آثار متعددی مانند قطعات سرامیک، فنجان‌ها، نوک تیرهای فلزی و ابزاری که از استخوان ساخته شده‌اند، بدست آمده است. باستان‌شناسان در انبارهای کاخ مقادیر زیادی خمره و بطری کشف کردند. آنچه که در حین حفریات جالب بنظر رسید، مهر و موم شدن درهای انباری ها و ظروف بود. بیش از دویست مهر با نقش و نگار متفاوت و طراحی بسیار ظریف. تحقیقات نشان داده است که امور مهر و موم از سوی کارمندان مامور به این‌کار انجام می‌گرفت. با امور مهر و موم در دوره‌ای که نگارش مرسوم نبود، بشکلی مشابه با سیستم حساب‌داری امروز، اسناد و مدارک نگهداری شده در انباری‌ها ثبت می‌شدند.
آرسلان‌تپه بغیر از بین‌النهرین شاهد روند بسیار مهمی مانند تولد الگوی دولت گردیده و تنها محوطه باستان‌شناسی معروفی است که ظهور بروکراسی در آن اثبات شده است. آرسلان‌تپه محل بوجود آمدن سلسله مراتب ، استفاده از ابزاری مانند مهر که قدرت اداری را تمثیل می‌کرد، آغاز تولید انبوه ظروف غذا، تولید کالاهای فلزی و توسعه آثار هنری دستی بود. آثار بدست آمده در این محوطه باستانی را که امروزه بعنوان موزه فضای باز مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان از نزدیک مشاهده کرد. آرسلان‌تپه بمنظور حفظ ارزش‌های مشترک بشری در سال 2021 ، از سوی یونسکو در فهرست میراث فرهنگی یونسکو جای گرفت.
آثار مکشوفه در نتیجه حفاری‌های باستان‌شناسی در آرسلان‌تپه که شصتمین سال خود را پشت سر گذاشت، اندیشه‌ها و نکته‌نظرات ما در خصوص نیاکان هزاران سال پیش را تغییر داد. زیرا انسان‌های اعصار کهن را شاید ابتدایی و مردمانی که بسختی می‌توانستند خود را اداره کنند، تصور می‌کردیم. یه نظر ما آنها فاقد چهره و صدا بودند. فکر می‌کردیم که در دشت و دمن‌ها به کشاورزی پرداخته و با دامداری روزهای خود را گذرانده‌اند. حال آنکه گوبکلی‌تپه و آرسلان‌تپه موجب تغییر این طرز تفکر ما شدند. معابد، نقاشی‌های روی دیوارها، مهرها و اشیا مورد استفاده در زندگی روزمره متعلق به مردمان این مناطق به ما نشان دادند که علیرغم زندگی در شش هزار سال پیش از این ، انسان‌هایی ابتدایی و نبوده و حتی زندگی مدرنی داشتند. کشف خط موجب ارتقا بشر به یک مرحله بالاتر گردید. حال آنکه قبل از کشف خط ، در آرسلان‌تپه اولین شکل دولت و آریستوکراسی ظهورکرده و یک ساختار جدید اجتماعی بوجود آمد. لذا قدیمی‌ترین کاخ خشتی جهان تنها عبارت از یک ساختمان نبوده و محل کشف اطلاعات بسیار جالب و مهم در ظهور اولین نمونه دولت ، بافت بروکراسی پیچیده و نظام کارمندی متکی بر سلسله مراتب است.
