ენერგეტიკული დღის წესრიგი 11-2024
ენერგეტიკის ახალი მარშუტები
ენერგეტიკული დღის წესრიგი 11-2024
ენერგეტიკის ახალი მარშუტები
მიმდინარე კვირის პროგრამაში, ენერგეტიკული დღის წესრიგში, დეტალურად განვიხილავთ ენერგეტიკის ახალ მარშრუტებს…
თურქეთს აქვს ძალიან მნიშვნელოვანი პოზიცია ახლო აღმოსავლეთისა და კასპიის რეგიონის ქვეყნებს შორის, რომლებიც მდიდარია ნავთობისა და ბუნებრივი აირის მარაგებით და ევროპის ქვეყნებს შორის, სადაც ეს ენერგორესურსები ინტენსიურად მოიხმარება. თურქეთი, რომელიც ევროპასა და აზიას შორის ხიდია, ასევე მნიშვნელოვანი პოზიცია აქვს თავისი ბუნებრივი აირის ხაზებით... თურქეთზე გადის 7 საერთაშორისო ბუნებრივი აირის მილსადენი და 2 საერთაშორისო ნავთობსადენი. უახლოეს პერიოდში მოსალოდნელია ეს რიცხვი და გამტარუნარიანობა კიდევ გაიზრდება.
უკრაინა-რუსეთის ომის შემდეგ ევროპაში ბუნებრივი გაზის ნაკადების მნიშვნელოვანმა შემცირებამ კიდევ უფრო გაზარდა თურქეთის მნიშვნელობა.
ამ პროექტებიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ტრანსანატოლიური გაზსადენი (TANAP).
რა არის ამ მარშუტების დეტალები?
დასავლური ნაკადი (რუსეთ-თურქეთის ბუნებრივი აირის მილსადენი)
მილსადენი, რომელიც მთლიანობაში 845 კმ-ია, ბულგარეთის საზღვარის გავლით ანკარამდე აღწევს. მილსადენმა, 1993 წელს მიაღწია მაქსიმალურ სიმძლავრეს 6 მილიარდ კუბურ მეტრს.
ლურჯი ნაკადი (რუსეთი - სამსუნი - ანკარა ბუნებრივი აირის გადამცემი ხაზი)
ლურჯი ნაკადის პროექტის თურქული ნაწილი, რომელიც ექსპლუატაციაში შევიდა 2003 წელს, იწყება სამსუნიდან და ანკარამდე აღწევს.
ლურჯი ნაკადის ბუნებრივი აირის მილსადენით თურქეთს ყოველწლიურად 16 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირი მიეწოდება.
თურქული ნაკადი
ხაზი გაიხსნა 2020 წლის 8 იანვარს... თურქულ ნაკადს აქვს ორი მილსადენი, რომელთა საერთო გაზის ტარების მოცულობა 31,50 მილიარდი კუბური მეტრია, თითოეულში 15,75 მილიარდი კუბური მეტრი. ერთი მილსადენი 15,75 მილიარდი კუბური მეტრით კვებავს თურქეთს, ხოლო მეორე 15,75 მილიარდი კუბური მეტრი ევროპას.
TANAP-ი აზერბაიჯანი - თურქეთი ბუნებრივი აირის მილსადენი
აზერბაიჯან-თურქეთის (შაჰ დენიზი) ბუნებრივი აირის მილსადენი, რომელიც აშენდა აზერბაიჯანის შაჰ-დენიზის საბადოზე წარმოებული ბუნებრივი აირის, საქართველოს გავლით თურქეთში ტრანსპორტირებისთვის, ექსპლუატაციაში შევიდა 2007 წელს.
მაშინ, როცა TANAP-ის ნაწილი საქართველო-თურქეთის საზღვრიდან ესქიშეჰირში გასასვლელ პუნქტამდე ექსპლუატაციაში შევიდა 2018 წლის 30 ივნისს, ნაწილი ესქიშეჰირიდან თურქეთ-საბერძნეთის საზღვრამდე 2019 წლის ოქტომბრის ბოლოს ამოქმედდა. ევროპაში ობიექტების ექსპლუატაციაში გაშვებით, 2020 წლის 31 დეკემბრიდან დაიწყო გაზის კომერციული ნაკადი ევროპაში TAP-ის მილსადენის გავლით.
დაახლოებით 6 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირი ყოველწლიურად იგზავნება ამ ხაზიდან თურქეთში და 12 მილიარდი კუბური მეტრი ევროპაში.
მილსადენი მიზნად ისახავს ეტაპობრივად გაიზარდოს მოცულობა 24 მილიარდ კუბურ მეტრამდე, შემდეგ კი 31 მილიარდ კუბურ მეტრამდე.
ირანი - თურქეთის ბუნებრივი აირის მილსადენი (აღმოსავლეთ ანატოლიის ბუნებრივი აირის მთავარი გადამცემი ხაზი)
ეს ხაზი გამიზნულია ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირებისთვის აღმოსავლეთიდან, განსაკუთრებით ირანიდან. დაახლოებით 1491 კმ სიგრძის აღმოსავლეთ ანატოლიის ბუნებრივი აირის მთავარი გადამცემი მილსადენის წლიური სიმძლავრე, რომელიც ექსპლუატაციაში შევიდა 2001 წლის ბოლოს, არის 10 მილიარდი კუბური მეტრი. თუმცა, თეირანიდან მომდინარე მოვლენების გამო, ეს სიმძლავრე ხშირად ვერ სრულდება.
თურქეთი მიზნად ისახავს გაზარდოს მილსადენების გამტარუნარიანობა და მომავალი პერიოდის განმავლობაში თავისი სიტყვის თქმა ბუნებრივი გაზისა და ნავთობის ბაზრებზე.
სწორედ ამის ფარგლებში, თრაკიაში ბუნებრივი აირის ცენტრის შექმნა იგეგმება. გარდა ამ პროექტისა, რომელიც რუსეთთან ერთად განხორციელდება, ასევე დასრულებულია საკანონმდებლო რეგულაცია, რომელიც ითვალისწინებს BOTAŞ-ის მიერ თურქეთში სხვადასხვა მილსადენებით შემოტანილი ბუნებრივი აირის გაყიდვას.
ამ მიზეზით ანკარამ მიმართა თურქულენოვან ქვეყნებს, განსაკუთრებით ცენტრალურ აზიაში, ასევე სამხრეთით მდებარე მეზობლებს.
თურქმენეთის ბუნებრივი აირის ევროპაში TANAP-ის და TAP-ის მილსადენებით მიყიდვის პირველ დოკუმენტს თურქეთმა და თურქმენეთმა მოაწერეს ხელი. ნათქვამია, რომ ცენტრალური აზიის თურქულ სახელმწიფოებთან ახალი ენერგეტიკული ხელშეკრულებები უახლოეს მომავალში გაფორმდება.
თურქულენოვანი სახელმწიფოების თანამშრომლობის საბჭოს (Türk Konseyi) წევრი ქვეყნების ნახშირწყალბადების პოტენციალი ძალიან სერიოზულ დონეზეა…
თურქმენეთი
თურქმენეთი ძალიან მდიდარი ქვეყანაა მიწისქვეშა რესურსებით. შეფასებულია, რომ თურქმენეთი მე-4 ქვეყანაა ბუნებრივი აირის უდიდესი მარაგით, 15 ტრილიონი კუბური მეტრით. ქვეყანა ყოველწლიურად აწარმოებს თითქმის 100 მილიარდ კუბურ მეტრ ბუნებრივ აირს. თურქმენეთი, რომელსაც აქვს გაზსადენის ფართო ქსელი ბუნებრივი აირის ექსპორტისთვის, ყოველწლიურად ყიდის დაახლოებით 40 მილიარდ კუბურ მეტრ ბუნებრივ აირს თურქმენეთი-უზბეკეთი-ყაზახეთი-ჩინეთის მილსადენით, რომელიც ექსპლუატაციაში შევიდა 2009 წელს. ამჟამად ის არის ჩინეთის უმსხვილესი ბუნებრივი აირის მიმწოდებელი…
უზბეკეთი
ნავთობისა და ბუნებრივი აირის საბადოები ვრცელდება ქვეყნის ტერიტორიის 60 პროცენტზე და დიდი წილი აქვს ქვეყნის ეკონომიკაში. ნავთობი და ბუნებრივი აირი მოიპოვება 78 ჭაბურღილისგან 5 სხვადასხვა რეგიონში. უზბეკეთში, სადაც საბურღი სამუშაოები 92 ჭაბურღილში მიმდინარეობს, ნავთობის მთლიანი მარაგი 5 მილიარდ 300 ათასი ტონაა, ხოლო ბუნებრივი აირის მარაგი დაახლოებით 5 ტრილიონ 95 მილიარდი კუბური მეტრი.
ყაზახეთი
ქვეყნის ნავთობის მთლიანი მარაგი 5 მილიარდ ტონას აღემატება. ნათქვამია, რომ ყაზახეთის ბუნებრივი აირის მარაგი 3 ტრილიონი კუბური მეტრია.
