Kun tahlili 1- qism

2024 YILDA JAHON GEOPOLITIKASI

Biz 2024-yilga qadam qo‘ydik, lekin afsuski, 2023-yildan boshlab mintaqamizdagi muammolar va ziddiyatli jarayonlar bizni garovda ushlab turishda davom etmoqda.  Rossiya-Ukraina urushi avj olib borayotgan bir paytda, Isroilning G'azodagi ishg'oli va qirg'inlari davom etmoqda. Bir tomondan, husiylarning Bob al-Mandeb va Qizil dengizni yopishi,AQShning aralashuv izlashi ham biz to'xtagan joydan davom etadi. Sudanda fuqarolar urushi tobora kuchayib bormoqda. 2023-yilning birinchi kunlari mintaqaviy normallashtirish va diplomatiya g‘alaba qozongan yondashuv bilan birinchi o‘ringa chiqadigan yilni bashorat qilgan bo‘lsa-da, endi biz ancha pessimistik manzaraga duch kelyapmiz.

SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etamiz...

2024-yilning birinchi kunida Yaqin Sharq yana qon to‘lqiniga aylandi. Isroilning G'azodagi ishg'ol operatsiyasi va qirg'inlari to'xtovsiz davom etmoqda.22 ming kishi halok bo'ldi va yana yuzlab odamlar halok bo'ladi. G'arb davlatlari norozi bo'lsa-da, Isroilni qo'llab-quvvatlashda davom etmoqda.Isroil rasmiylari G'azoni evakuatsiya qilish qanday amalga oshirilishi kerakligi haqida dunyoga bayonotlar bera boshladi.Hamas va boshqa Falastin qarshilik tashkilotlari katta kuch assimetriyasiga qaramay qarshilik ko'rsatishda davom etmoqda.Isroil esa urushni kengaytirish uchun beparvo qadamlar tashlayotgani aniq. Yaqinda Turk razvedkasi MOSSADning Turkiyadagi faoliyati va josuslik tarmog'iga katta zarba bergan keng qamrovli operatsiyalarni amalga oshirdi.  Isroil havo kuchlari 2006-yildan beri ilk bor Bayrutni bombardimon qilib, Xamasning muhim shaxslaridan birini o‘ldirishdan tortinmadi.

  Xuddi shunday, 3 yanvar kuni Eronda Qosim Sulaymoniy xotirasiga bag‘ishlangan marosimlar chog’ida  birin-ketin portlashlar sodir bo‘ldi va yuzga yaqin odam halok bo‘ldi.Ko'p kunlar oldin Isroil Suriyada muhim bir Eronlik generalni nishonga olib o'ldirgan edi.Ushbu harakat yo'nalishlari Isroil urushini aniq mintaqaviylashtiradi va AQSh va boshqa G'arb davlatlarini Eronga qarshi harbiy aralashuvga majbur qiladi.Eron esa hutiylarning Bab al-Mandeb va Qizil dengizni yopish harakatlaridan boshqa jiddiy javob bermagan ko'rinadi.  Hizbulloh so'nggi voqealardan so'ng shimoldagi hozirgi cheklangan harbiy ishtirokini yangilaydimi yoki yo'qligini ko'rish kerakBiroq, Isroil-Falastin mojarosi asta-sekin bo'lsa-da, tarqalish tendentsiyasiga ega. Yaqin Sharqdagi yana bir jabha Sudanda. Afsuski, u yerda minglab tinch aholi halok bo‘lishiga sabab bo‘lgan fuqarolar urushi bo‘lib, ba’zi davlatlar, xususan, BAA olovga yoqilg‘i quyayotganga o‘xshaydi.

Shimolda Rossiya va Ukraina o'rtasidagi mojarolar yana avj oldi.Xususan, G‘arb davlatlarining Ukrainani qo‘llab-quvvatlash borasidagi ikkilanishlaridan foydalanib, Rossiyaning jarayonni o‘z foydasiga boshqarish istagi.AQSh Kongressi tomonidan Ukrainaga yordam berishni to'sib qo'yishi va G'arb davlatlarining hozirgi mudofaa sanoati ishlab chiqarishi bilan Ukrainani samarali qo'llab-quvvatlay olmasligi muvozanatni Rossiya foydasiga o'zgartira boshladi.  Bu yerda, albatta, G‘azo masalasining ko‘tarilishi Ukrainani qo‘llab-quvvatlashga soya soldi. G'arb uchun hal qiluvchi daqiqa yaqinlashmoqda,Ular yo qo'llab-quvvatlashni yanada mazmunli darajaga ko'tarib, Rossiya tajovuzkorligini muvozanatlashtiradi, yoki Rossiya maydonni o'z foydasiga shakllantirib, Ukrainani burchakka qo'yishni boshlaydi.

Oxir oqibat, 2023 yildan meros bo'lib qolgan asosiy mojaro hududlari mavjud bo'lib qolmoqda.Shimolda ham, Yaqin Sharqda ham mavjud mojarolarning avj olishi va mintaqaviy tus olishi ehtimoli ortib bormoqda.Afsuski, hozircha 2024 yil haqida optimistik fikr bildirishning iloji yo'qdek.

Biz SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etdik ...

​