türkiye büyük millet mejlisi tashqi ishlar komitéti

türkiye awazi radiyosi xewiri: türkiye büyük millet mejlisi (parlaménti) tashqi ishlar komitétining adalet we tereqqiyat partiyesi, jumhuriyet xelq partiyesi we milliyetchi heriket partiyesining ezaliri gérmaniye fédératsiye parlaméntining atalmish 1915 – yil weqelirini muzakire qilish qanun teklipige qarita élan qilghan ortaq bayanat élan qildi. töwende bayanatning mezmuni toluq tékisti boyiche bérildi.

gérmaniye fédératsiye parlaméntining asassiz «ermeni irqiy qirghinchiliqi» ni qollaydighan bir qanun teklipini 2016 – yili 2 – iyun (peyshenbe) da awazgha qoyulidighanliqidin epsuslinish ichide xewer taptuq. atalmish 1915 – yil wqeliri heqqidiki tarixiy heqiqetler burmilanghan we qanungha uyghun bolmighan bu qanun teklipini qattiq eyibleymiz we ret qilimiz.

bundin 101 yil muqeddem birinchi dunya urushining özige xas sharaiti astida yüz bergen türkler bilen ermenlerning éghir azablarni teng bashtin kechürüshige oxshash weqeler terepbazliq bilen özgertilip, xilmu xil siyasiy gumanlar bilen mulahize qilinip, «irqiy qirghinchiliq» dégen shekilde sunulishini qetiy qobul qilishqa bolmaydu. bügünki künde mezkur weqelerning qandaq siyasiylashturulghanliqi we süyiistémal qilinghanliqining eng nachar ülgisi hésablinidighan bu qanun teklipini, gérmaniyening alahide tarixiy mesulyitini öz üstige élish mejburiyiti we ötmüshning murekkep choqqiliridin halqip ötüp, tinchliq we kélishim yollirini izdesh jehette «türklerni we ermenlerni qollash» dégenge oxshash külkilik heqiqetler bilen izahlash héchqandaq nezerge élinmay kelmekte.

irqiy qirghinchiliq siyasiy meqsetler üchün qurban qilinidighan yaki süyistémal qilinidighan uqum bolmastin, belki xelqaraliq qanunda izahati we menisi nahayiti ochuq körsitilgen jinayettur. atalmish 1915- yil ermeni weqelirining «irqiy qirghinchliq» bolidighanliqi toghrisida nopuzluq bir sot mehkimisining birmu hökmi bolmighinidek, bu mesile üstide hazirghiche birdeklik hasil qilinalmighanliqi yawropa kishilik hoquq sot mehkimisining 2015 – yili 15- öktebirdiki shiwéytsariye délosi qarari bilenmu mueyyenleshtürülgenidi. xelqaraliq qanun we yawropa qanunining rohigha zit halda, gérmaniye fédératsiye mejlisi (parlaménti) ning  1915- yil weqeliri toghrisida resmiy qararini bildürüp, buni hemme sahe we tereplerge mejburiy téngishqa urunushining, gérmaniye fédératsiye mejlisi wekillik qilidighan némis xelqining neziride haman bir küni soal peyda qilidighanliqigha ishinimiz.

gérmaniye fédératsiye mejlisi wekillik qilidighan kishiler arisidin orun alidighan yüz minglarche muhajir türklerning rayi we qarashlirini pütünley nezerdin saqit qilip, burmilanghan atalmish ermeni dewalirini maarip tüzümi astida yash ewladlargha téngishni chaqiriq qilish kishilerning pikir we söz erkinlikini éghir derijide depsende qildi. gérmaniye fédératsiye mejlisi mezkur qanun layihesining «muhajir türklerning gérmaniye jemiytige maslishishigha paydisi bolidighanliqi» ni bahane qilip, gérmaniyediki 3 milyon türk topluqining izzet-abruyi we mewjutluqini bu teriqide depsende qilishqa urunush qilmishliri kishining kallisdin qetiy ötmeydu. qisqisi, bu yolsiz we qanunsiz qilmish, türkler bilen némislarni bi r- biridin ayriwéishtin bashqa ishqa yarimaydu.

uzaq esirlerde tinchliq ichide yashighan ikki millet, hazir bolsa, bir - birige qoshna bolghan bu ikki döletning dostluq we hemkarliq ichide ortaq kélechek berpa qilish üchün tarixqa lilla nuqtida turup muamile qilishigha toghra kélidu. türkiye büyük millet mejlisi  2005- yili birdek awaz bilen maqullighan xitabiname arqiliq, atalmish 1915- yil weqelirige lilla nuqtida turup muamile qilish pirinsipini qobul qilip, tarixta yüz bergen weqelerni erkin halda tetqiq qilip, birdeklik hasil qilish üchün hemmige ochuq we ilmiy asasta xizmet qilidighan ortaq tarix komitétining tirishchanliqi bilen bu insaniy tiragédiyelerni toluq aydinglashturushni qollap quwwetligenidi. fédératsiye mejlisi türkiye - erméniye munasiwetlirini tüzütüshke xizmet qilishni heqqiy xalaydighan bolsa؛ bizning tirishchanliqlirimizni qollashning ornigha, mezkur qarar layiheni kötürüp chiqishi, kelgüsi ewladlargha bir tereplime qarash, düshmenlik we intiqam uruqlirini miras qaldurup qoyushtin bashqa ishqa yarimaydu. gérmaniye fédératsiye mejlisning «tarixiy mesuliyiti» ni tarixni burmilap, ayrimchiliqlarni téximu keskinleshtürüsh arqiliq emes, belki tarixiy heqiqetlerni yorutup bérishni meqset qilghan halda üstige élishini ümid qilimiz. 

axirqi nuqtida, türkiye bilen gérmaniyening dostluq we ittipaqdashliq munasiwitige ziyan salidighanliqi toghrisida endishe qiliwatqan mundaq qanun teklipining fédératsiye parlaméntining testiqidin ötmesliki, eqil bilen ish qiilsh pirinsipining ghalip kelgenlikining eng muhim delili bolup qalghusi!.