anglighanmu siz?_ istanbul müshükliri

türkiye awazi radiyosi: nechche ming yilliq ötmüshke ige, impératorluqlargha sahibxanliq qilghan heshemetlik sheher istanbul, tarixiy we medeniyet bayliqliri, tebiiy güzellikliri bilen birlikte, müshükliri bilenmu dangliq. bundaq désem, uni istanbulgha xas bir xil müshük türi, dep oylap qalmanglar, men bu sheherning her qandaq bir yéride tuyuqsizla aldimizda peyda bolup qalidighan kocha müshüklirini közde tutuwatimen.

xelqaraliq ilmiy tetqiqatlarda körsitilishiche, barliq müshüklerning kélip chiqish menbesi anadolu we misir iken. anadoluda owchiliqta ishlitish üchün béqilidighan müshükler, osmanli dewride sheher turmushigha maslashqan bolup, téz sürette köpiyip, istanbulda bir xil «müshük medeniyiti» peyda qilish arqiliq sheherdiki kündilik turmushning kem bolsa bolmaydighan bir parchisigha aylanghan. osmanli dewride kochilardiki sayaq haywanlar qoghdalghan hemde xelqmu ularni qoghdashqa ilhamlandurulghan. yoqsullargha taam bérilidighan ashxanilar, müshük we itlarghimu yémeklik béridighan adetni shekillendürgen. hetta kochilardiki haywanlarni béqish - asrash meqsitide wexpiler — fondilar qurulghan. bügünki kündimu haywanlarning uwiliri we u yerlerde ishleydighanlardin bashqa minglarche pidakar kishi bu wezipini dawamlashturmaqta.

osmanli impériyesi haywanatlar qanun – tüzümi chiqirilip yolgha qoyulghan tunji dölet bolup, 16-esirde qanun chiqirip, qérip qalghan haywanlarni éghir ishlarda ishlitishni meni qilghan. osmanli impériyeside kishiler mal - mülüklirini kocha haywanlirigha miras qaldurghan ehwallarmu bolghan.

istanbulning hemmila yéride dégüdek müshüklerni uchratqili bolidu. baghchilarda, dérizilerning tüwide, dukanlarning ishiklirining aldida, bir kitabchining kitabliri arisida, métro békitide, paraxotta qisqisi hemmila yerde her xil reng we yashtiki müshüklerni uchritip qélishingiz mumkin. qehwexanida chay ichiwatqan chéghingizda, astaghina quchiqingizgha chiqip, huzurlinip uyqugha gherq bolushimu mumkin.

istanbulning, belkim dunyaning eng dangliq müshüki «ayasofya müshüki» dégen nam bilen tonulghan gli bolushi mumkin. 2004 – yili ayasofyadiki mulazimetchiler külbisining astida dunyagha kelgen üch aslanning biri bolghan gli, 2020 – yili wapat bolghuche ayasofyada turghan bolup, ziyaretchilerning diqqet merkizige aylanghan, uning üstige, ijtimaiy taratquda yüz mingdin artuq egeshküchisi bolghan bu omaq müshük, ayasofyaning heywetlik binakarliqi namayan qilinghan nechche ming parche sürettimu orun alghanidi.

eger istanbul müshükliri bilen téximu yéqindin tonushmaqchi bolsingiz, jeyda torunning 2016-yili élan qilinghan höjjetlik filimi «müshük» ni körüshünglarni tewsiye qilimiz.