stratonikya qedimki shehiri

türkiye awazi radiyosi: anadoluning nechche on ming yilliq hékayisi kishini heyran qalduridighan bir - biridin qiziqarliq misallargha tolghan bolup, oylimighan yerdin insanning köz aldida namayan bolidu؛ qedimki dewrlerdin ilgiriki chaghlardiki muqeddes murasimlar ötküzülidighan rayon yaki zulumdin qachqanlar panahlanghan öngkürler... insaniyetning nöl nuqtisi yaki esirlerge doél élan qilghan tengdashsiz qurulmilar...  yene sizni zaman seylisi tuyghusigha ige qilidighan nurghun nersiler... anadolu jughrapiyesi bulargha imkaniyet yaritip bergen mukemmel jay! töwende dunyada misli tépilmaydighan stratonikya qedimiy shehiri heqqide toxtilip ötimiz.

* * * * *

stratonikya qedimki shehiri anadoluning gherbidiki mughlagha jaylashqan. kishiler mis qorallar dewridin bashlapla bu yerde üzlüksiz olturaqliship kelgen. emma uni bashqa olturaq rayonliridin perqlendürup turidighan eng muhim alahidilik, uning nurghun dewrlerni birlikte körgili bolidighan olturaq rayoni bolushidur. chünki bu yerde qedimki dewrlerdin bashlap rim, wizantiye, seljuq, osmanli we jumhuriyet dewri qurulushlirining simalirini körgili bolidu. bu yerde mezkur dewrlerning hemmisi bir- biri bilen zich gireliship ketken bolup, hemmisini birla waqitta körgili bolidu.

stratonikya qedimki shehiri 3000 yilliq tarixqa ige xarabilerge sahibxanliq qilmaqta. stratonikya adettiki sheherlerdin alahide perqlinidu. chünki sheher kochilirida méngiwétip ötmüshkimu, bügüngimu shahit bolghili bolidu. qedimki sheherni ziyaret qilghuchilar rim dewridin qalghan tiyatirxaninimu, seljuqiylar dewrdin qalghan munchinimu köreleydu. bir terepte rim dewrige tewe parlamént (mejlis) binasi, yene bir terepte, osmanli dewridin qalghan bir jame bar… dunyadiki héchqandaq bir yerde birla yerde birla waqitta oxshimighan dewrlerge tewe bunchilik köp qurulushni uchratqili bolidighan bashqa qedimki sheher yoq. stratonikya shunglashqa mislisizdur, shunglashqa b d t maarip, ilim-pen, medeniyet teshkilati — yunéskoning dunya medeniyet mirasliri tizimlikidin orun almaqtidur.

* * * * *

bezi menbelerge qarighanda, stratonikya dunyadiki eng chong mermer qedimiy sheher bolup, hirodot, strabo we pawsaniya qatarliq qedimki dewr yazghuchiliri eserliride bu yerge nahayiti yuqiri baha béridu. stratonikya «giladiator shehiri» depmu atilidu. chünki gladiatorlar bu yerde terbiyelinetti we élishishni tashlighandin, bashqiche éytqanda, dem élishqa chiqqandin kéyin bu yerge orunlishatti.

stratonikyada anadoluning eng heywetlik chéniqish öylirining biri bar bolup, yashlar u  yerde hem tenterbiye bilen shughullinatti hem élishish meshqi qilatti. bu yer yene, xékaté we zéusqa béghishlanghan ikki chong muqeddes jaygha ige birdinbir sheher döliti. bu sheherde tebiiy tagh baghrigha sélinghan 15 ming kishilik tiyatirxanimu bar.

stratonikyagha yéqin yerge öz dewrining diniy merkizi lagina qedimki shehiri jaylashqan bolup, bu ikki sheher bir - birige muqeddes rishte bilen baghlanghan. lagina osmanli dewride gherbiy anadoluda osman hemdi ependi bashchiliqida bashlanghan tunji arxéologiyelik qézish rayoni bolush alahidilikige ige..

* * * * *

stratonikyada yéqinqi mezgillerde élip bérilghan qézish jeryanida, 1600 yilliq tarixqa ige mozaykilar qéziwélinshqa bashlandi. mutexessislerning qarishiche, bu mozaykilarni yatquzush üchün qedimki efes shehiridin ustilar kelgen.

sheherge kirginingizde, sizni osmanli we jumhuriyet dewri kent meydani qarshi alidu. sel ilgirilisingiz, özingizni yunan, rim we wizantiye dewridin qalghan tüwrüklük kochilarda méngiwatqan halette körisiz. goya zaman tonélida sayahet qilip, nechche esir burunqi ötmüshke qaytqandek hés qilisiz. andin aldingizgha seljuqiylar dewrige tewe qurulushlar chiqidu. bu ehwal sizni sel ganggiritip qoyushi mumkin. chünki siz hem hazirning hem ötmüshning qoynida turuwatsiiz… gerche bu yerde birla qedimiy sheherni ziyaret qilisingizmu, birla dewrning medeniyet iznalirigha shahit bolmaysiz. bu tüwrüklük kochiliri, chéniqish öyi, parlamént binasi, munchiliri, jameliri we osmanli dewri öyliri bilen heqiqeten ziyaret qilishqa erziydighan jelpkar jay. bu özgiche sheherni sayahet qilish sizge baghliq.