dunya métérologiye teshkilati «2021-yilliq dunya kilimat ehwali» doklatini élan qildi
yéqinqi yette yilning «xatirilerdiki eng issiq yette yil» bolush yolida igirilewatqanliqi bildürüldi.
türkiye awazi radiyosi xewiri: dunya métérologiye teshkilati (WMO) b d t kilimat özgirishining ramka kélishimi 26-qétimliq terepler konféransi (COP26) birinchi künide, yanwardin séntebirgiche bolghan mezgildiki sanliq melumatlardin paydilinip teyyarlighan «2021-yilliq dunya kilimat ehwali» doklatini élan qildi.
b d t organlirining melumatliridin paydilinip teyyarlanghan doklatqa asaslanghanda, 2016-yili 2015-yildin 2021-yilghiche bolghan mezgildiki eng issiq yil iken. ötken yili (2020) atmosféradiki sera gazining zichliqi yéngi pellige yetken.
sera gazining zichliqi yer shari témpératurasigha tesir körsitishi sewebidin, yer shari témpératurasi bu yil (2021) yanwardin séntebirgiche bolghan mezgilde, 1850-yillardin 1900-yillarghiche bolghan mezgildiki otturiche témpératuragha sélishturghanda 1.09 giradus yuqiri bolghan.
kilimat özgirishi sewebidin yer sharining déngiz sewiyesi 1993-yildin 2002-yilghiche bolghan mezgildiki 2.1 millimétirliq örleshtin, 2013-yildin 2021-yilghiche bolghan mezgildiki 4.4 millimétirliq örleshke yetken. déngiz sewiyesining örlishi muz qatlimidiki téz érish sewebidin peyda bolghan.
b d t bash katipi antoniyo gutérs doklat üstide toxtilip, déngiz-okyan sewiyesining örlishidin ériwatqan muz qatlamlirighiche bolghan dunyaning her qaysi jayliridiki ékologiyelik sistéma we jemiyetlerning xarab boluwatqanliqini qeyt qildi.
u: «26-qétimliq terepler konféransi insaniyet we pilanétamiz üchün bir burulush nuqtisi bolushi, rehberler herikitide éniq bolushi kérek. hel qilish chariliri otturida turuptu. emdi qetiylik we barawerlikni heriketlendürüp, kélechekimiz we insaniyetni qutquzushimiz kérek» dédi.
dunya métérologiye teshkilatining bash katipi péttéri taalas (Petteri Taalas) köp yüz bériwatqan hawa rayi weqelirining yéngi normal hadisiler haligha kelgenlikini eskertip: «bu weqelerning bir qismigha insanlar seweb bolghan kilimat özgirishining izliri barliqigha munasiwetlik ilmiy ispatlar bar. sera gazi qoyup bérish miqdarining éshish tézliki, parizh kilimat kélishimi ramkisida dunya témpératurasining örlishini sanaettin burunqi sewiyege sélishturghanda 1.5 giradus bilen cheklesh nishanining emelge ashmasliqigha seweb bolidu. shunga 26-qétimliq terepler konféransi ishlarni tertipke sélish üchün burulush nuqtisi we axirqi purset bolushi mumkin» dédi.
