“Tatar xikäyäläre antologiyäse” cıyıntığı

 Bügenge yazmabıznı, törki tellär häm ädäbiyat belgeçe, filologiya fännäre doktorı, professor Älfinä Sibğatullina xezmätlärenä häm internet çeltäre mäğ’lümatlarına nigezlänep äzerlädek.

  Tatar xalqınıñ küpğasırlıq tarixında törek-tatar dön’yasında tanılu alğan bahadirlarnı, yäisä din ähellären, yazuçılarnı küräbez. Millätneñ ütkäne, bügengese häm kiläçäge belän qızıqsınu bik nıq arta.

  Mäğ’lüm bulğança, tatar xikäyäläre dä Tatarstan belän genä çiklänmi. Millättäşlärebez arasında ğına tügel, çit il yazuçılarınnan da ädäbiyatqa sallı öleş kertüçelär üzlären sizderep tora. Äytik, xalqıbıznıñ tel xäzinälären, xikäyälären, äsärlären, ädäbi cıyıntıqların, qısqası xalıq cäwhärlären ênce börtegedäy cıyıp, ber sistemağa salıp, anı tärcemä yulı belän dön’ya xalqına tanıtqan törek yazuçısı häm tärcemäçe - Fatix Qutlu üzgä urın biläp tora.

  2022nçe yılnıñ avgust ayında Tatarstan yazuçılar berlegendä Törkiyädä basılıp çıqqan “Tatar xikäyäläre antologiyäse” cıyıntığı täq’dim itelä. Aña kereş süzne Tatarstan yazuçılar berlege räise Rkail Zaydulla yazğan. Älege cıyıntıqnı törek millätenä tanıtqan, yağ’ni xikäyälärne törek telenä tärcemä itüçe - Tatarstan yazuçılar berlege äğ’zası Fatix Qutlu.

   Törek-tatar ädäbi xezmättäşlegeneñ ber näticäse bularaq, “Xäzerge zaman tatar xikäyäläre antologiyäse – 21nçe ğasır” cıyıntığı Änkara şähärendäge “Häcä” näşriyatında basılıp çığa. Älege 376 bitle cıyıntıqta bügenge köndä isän-sau bulğan olpat ädiplärebezdän alıp, tanılıp kilüçe yäş’  avtorlarğa qadär utızlap tatar ädibeneñ soñğı yllarda icat itelgän berär xikäyäse urnaştırılğan. Älege cıyıntıq tuğan ilennän milli moxittän yıraqta yäşäwçe kitap söyüçelär öçen zur büläk bulır, dip ömetlänä tatar nösxäsen äzerläwçe  törek qardäşebez Fatix Qutlu.

   Kereş süzendä Tatarstan yazuçılar berlege räise Rkail Zäydulla bolay dip yaza: “Törek qardäşlärebezgä täq’dim  itelgän bu kitapta bez utız yazuçıbıznıñ härbersennän ber xikäyä sayladıq. Älbättä, bezneñ  xikäyä yazuçılar sanı kübräk. Läkin kitap küläme çikle.

   Xikäyälärneñ barısın da törek telenä tärcemä itüçe, şul uq waqıtta,  törek-tatar bağlanışların gäwdäländerüçe tatar kiyäwe Fatih Qutlu üzen tınğısız, êzlänüçän häm töptän uylap êş itüçän keşe bularaq kürsätä. Avtornıñ cıyıntıqlarınnan kürengänçä, älege äsärlärneñ birelü tärtibe üzençälekle ber xronologiyägä buysınğan: alar yazılu-basılu waqıtı belän tügel, ä bälki yazuçılarnıñ yäş’läre iskä alınıp tözelgän. İñ ölkän yazuçı bularaq – Rabit Batulla häm Tälğat Ğaliullin utızlıqnı “açıp” cibärsä, Röstäm Ğaliullin belän Rüzäl Möxämmätşin xikäyäläre anı yomğaqlap quyğan. Bu cıyıntıqtağı här xikäyäneñ azağında avtor turında qısqaça beleşmä birep kitü häm şul ädipneñ icatınıñ qaysı ädäbi büläklärgä layıq buluwın kürsätü dä bik urınlı. Äytik, Tuqay premiyası laureatları häm başqa ädäbi premiyälärgä layıq bulğan ädiplärebezne atap kitü dä xäzerge tatar ädäbiyatınıñ aktivlığın, icat êşenä Tatarstanda yuğarı bäyä birelüwen dälilli.

   Tatar ädäbi tärcemä ölkäsendä tatar ädäbiyatın dön’ya  ädäbiyatı  cäwhärläre belän bayıtuda da aktiv êşlägän häm şulay uq yegerme yıllap Tatarstanda yäşäp, tatar xalqınıñ yäşäyeşeneñ êçen-tışın yaxşı tanığan, inde ädäbi tärcemä ölkäsendä şaqtıy täcribä tuplağan Fatih Qutlunıñ bu yaña xezmäte, çınlap ta, maqtauğa layıq. Tärcemä êşendä ciñel yuldan kitmiçä, yazuçı fikeren, xalıq cırların birgändä ädäbi kamillekkä omtılışı, tuğan telendäge siräk qullanıla torğan süz häm äytemnärne dä kertep cibärüwe, tatar dön’yasındağı  ağaç, çäçäk, ülän isemnäreneñ törekçä êkvivalentların taba aluı kürenä.

     Änkaranıñ abruylı “Häcä” näşriyatında  basılıp çıqqan älege kitap – Törkiyädä yäşäwçe tatarlar häm tatar telenä, mädäniyätenä ğaşıyq töreklär öçen ğayät’  matur ber büläk, tämle küçtänäç bulıp ireşä dä. Açısı da, tatlısı da kergän bu cıyıntıq-kitap xalqıbız häm ädäbiyatıbız öçen ğorurlıq, söyeneç bulıp tora.

  Törkiyädän kilep,Tatarstanda yäşäp yatuçı ir-yegetneñ tatar ädäbiyatına mäxäbbäte häm iğ’tibarı  da, zur köç, tırışlıq, ücätlek häm waqıt taläp itüçe tärcemä êşenä alınuwı da, ul äsärlärne  kiñ küñel belän üz watandaşlarına citkerergä omtıluwı da soqlanğıç ğamäl.

Çığanaqlar:

1) http://www.xn-80aaa0anjn0arj6g.xn...

Sibğatullina Ä.,<<Törkiyägä Qazan küçtänäçe>>.<<Qazan utları>> jurnalı.  29.10.2022

2)https://sptatar.com/t-rkiyad-tatar-hik-yal-re/

<<Törkiyädä tatar xikäyäläre>>.Tatarstan Respublikası Yazuçılar Berlege.Matbuğat.

3)https://tatar-congress.org/yanalyklar/yazuchylar/berlegende-tatar-poeziyasene...

<<Yazuçılar Berlegendä tatar poêziyäsenä bağışlanğan törek jurnalı <<Häcä>> täq’dim  itelde>>.<<Tatar-İnform.tatar>>. 10.11.2022

4) https://magarif-uku.ru>ankarada-ta...

 Minhac R.,<<Änqarada tatar xikäyäläre dön’ya  kürgän>>.<<Mäğarif>> jurnalı.19.08.2022

Törle çığanaqlardan tuplap äzerläwçe: Kadriyä Meyvacı.