Rusiyä belän Könbatış illäre arasında kiyerenke wäzğıyät’

2021nçe yılnıñ 21nçe aprelendä Rusiyä däwlät başlığı Vladimir Putin parlamentta yasağan çığışında ilenä doşmannarça qarawçılarnı kisätep bolay dide: “Küperlärne yandırırğa telämibez, härkem belän yaxşı mönäsäbättä bulırğa omtılabız. Tik ägär beräwlär bezneñ yaxşı niyätebezne köçsezlek dip uylasa, şunı belsen – Rusiyäneñ cawabı simmetrik, tiz häm qatğıy bulaçaq”. Putinnıñ bu süzläre bigräk tä Könbatış däwlätlärenä yünälgän ide.  

Soñğı waqıtta Könbatış belän Rusiyä arasında ber-berseneñ  diplomatların deportaśiyäläw küreneşe yışaydı. Başta bu waqıyğalarnıñ barışına küz salıyq.

2021nçe yılnıñ 15nçe aprelendä AQŞ, Rusiyägä sankśiyä kertep, 10 diplomatnı “persona non grata” iğ’lan itte. 21nçe aprel’dä isä Rusiyä dä 10 AQŞ diplomatınıñ 1 ay êçendä ildän kitüen taläp itte. 22nçe aprel’dä Amerika Quşma Ştatlarınıñ Mäskäwdäge ilçese Djon Sallivan söyläşülär öçen Vaşingtonğa qaytıp kitte.

Şul uq 15nçe aprel’ könne Pol’şa 3 rus diplomatın ildän cibärü turında belderde. 16nçı aprel’dä Rusiyä moña cawap itep alarnıñ  5 diplomatı turında deportaśyä qararı çığardı.

17nçe aprel’dä Çexiyä xökümäte räise Andrey Babiş Rusiyä yäşeren xezmätläreneñ 2014nçe yılda ber qoral saqlağıçında bulğan şartlaw belän bäyläneşe barlığın uylawların belderde. İldäge 18 Rusiyä diplomatı persona non grata iğ’lan itelde. Moña cawap itep Rusiyä 20 çex diplomatın deportaśiyäläde.

Şul uq könne Ukraina häm Rusiyä ber-berseneñ berär diplomatın illärennän qudı.

20nçe aprel’dä Rusiyä ike Bolgariya diplomatın depotaśiyäläçägen belderde. Mart ayında Bolgariyä ike rus diplomatın quğan ide.

22nçe aprel’dä Slovakiya xökümäte räise Êduard Xeger 3 rus diplomatınıñ Çexiyadağı wäzğıyät’ säbäple ber atna êçendä ildän kitüläre kiräklegen citkerde.

23nçe aprel’dä Çexiyägä teläktäşlek yözennän Litva -2, Êstoniya häm Latviya berär Rusiyä diplomatın ildän quarğa qarar çığardı. Mäskäw idaräse dä bu däwlätlärgä şul uq räweştä cawap qaytardı.

İminlek maqsatınnan Rusiyä Könbatış çiklärenä xärbilär cibärde, yaqlar ber-bersen şımçılıqta ğayepli. Bu xäldä diplomatlarnı deportaśiyäläw oçraqlarınıñ däwam itü ixtimalı zur. Xäzergä Könçığış Awrupa belän Rusiyä arasında baruçı bu prośess üz êçenä Könbatış Awrupa däwlätlären dä tartıp kiterä ala.

Közen uzaçaq Däwlät Dumasına saylawlarğa qadär Könbatış yaqlawındağı Rusiyä oppoziśiyäse 21nçe aprel’däge şikelle protest çaraların däwam itäçäk. Alarğa teläktäşlek kürsätüçe diplomatlarnıñ Rusiyädän deportaśiyälänüe häm Könbatış illäreneñ moña cawap qaytaruı mömkin. Bolay da ike arada küzläw suğışı iñ yuğarı noqtasında. Rusiyä NATOnıñ üzen här yaqtan äyländerep aluın uylıy. Könbatış isä Rusiyäneñ êkspanśiyä säyäsäte alıp baruın alğa sörä. Bu konfliktnıñ regiondağı illärgä naçar täêsire qotılğısız.