نظری به آجندای تورکیه وجهان ـ مروری برروندعادی‌سازی روابط بین کشورهای شرق میانه
روند عادی‌سازی روابط برای اولین باردردوره دونالد ترامپ رئیس جمهورسابق آمریکا، بین اسرائیل و بعضی از از کشورهای عربی آغاز شد
روند عادی‌سازی روابط برای اولین باردردوره دونالد ترامپ رئیس جمهورسابق آمریکا، بین اسرائیل و بعضی از از کشورهای عربی آغاز شد. و در دوره اخیر بسیاری از دولت‌های شرق میانه درصدد عادی‌سازی روابط شان باآندسته ازکشورهایی که باآن‌ها در حال رقابت بوده و درمورد بعضی از موضوعات اختلاف‌نظر دارند، برآمده‌اند.
پروفسور دکتور مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه موضوع گذارشی را در اینمورد نوشته‌است که تقدیم شما عزیزان میشود:
این روند برای اولین بار در دوره دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا، بین اسرائیل و بعضی از از کشورهای عربی آغاز شد. عادی‌سازی روابط با آغاز اقتدار جو بایدن رئیس جمهور فعلی آمریکا، بسیاری از کشورهای شرق میانه را تحت تاثیر قرار داد. چندی قبل رد و بدل پیام‌های گرم و متقابل بین ایران و عربستان سعودی نشان داد که درروابط دو رقیب مهم منطقه نیزمی‌تواند روند مطلوبی حاصل شود. تورکیه نیز در این دوره بصورت یکی از کشورهای مطرح درآمد. به احتمال قوی نزدیکی بین تورکیه-اسرائیل، تورکیه-مصر و تورکیه-عربستان سعودی موجب ظاهر شدن دوره جدید درمنطقه شرق میانه خواهد شد. اخیرا در راستای عادی‌سازی روابط بین تورکیه و مصر گام جدیدی برداشته شد. به تعقیب دیدار و گفتگوی وزرای خارجه و روسای موسسات اطلاعات دو کشور، هیئتی از تورکیه رهسپار قاهره پایتخت مصر شد.
روند عادی‌سازی روابط تورکیه با مصر بدلیل تحولات منطقه‌ای متفاوت میباشد. عدم حمایت آمریکا از عربستان سعودی در یمن و تمایل تدریجی واشنگتن به توافق هسته‌ای با ایران، تحرکات جدید در توازن قدرت در شرق میانه را به‌همراه آورد. دیدار مک گورک نماینده آمریکا در امور شرق میانه از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصرواردن با هدف رفع نگرانی هم‌پیمانان خود از بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران، در رسانه‌ها انعکاس یافت. نخستین اولویت آمریکا در شرق میانه، کنترل برنامه هسته‌ای ایران و نشاندن مجدد تهران درمیز مذاکرات است. از سوی دیگر، توجه بازیگران جهانی به شرق میانه مانند روسیه وچین، با گذشت هر روز نمانگر قدرت جدیدی در مقابل آمریکا به نظر میرسد. در چنین جوی تمامی بازیگران منطقه‌ای درتلاش آنند که مسایل مورداختلاف میان همدیگررابه نحوی ازانحا حل و فصل کنند. باید تلاش‌های مربوط به نزدیکی بین تورکیه ومصررانیز بصفت جزیی ازاین معادله مشاهده کرد.
تعیین حوزه صلاحیت بحری در مدیترانه شرقی و موضوع لیبیا یکی از واقعیت‌های قابل‌لمس در پشت پرده روند نزدیکی بین انقره و قاهره میباشد. پس از آغاز روند سیاسی در لیبیا، اینکشور می‌تواند برای تورکیه و مصر به یک دوسیه ای مشترک تبدیل شود. هردوکشور نیز به‌خوبی می‌دانند که عملکرد مشترک در زمینه ای مساله لیبیا از اهمیت استراتژیکی برخورداراست. رقابت بر سر منابع انرژی در مدیترانه شرقی نیز برای هر دو کشور نفع چندانی ندارد. مصر میداند که توافق‌نامه‌ای که با یونان امضا کرده است، بطورکامل به اولویت‌های خود پاسخ نمیدهد. برای همین، همکاری با تورکیه در مورد موضوع انرژی در مدیترانه شرقی، سود بیشتری برای مصر به‌همراه خواهد آورد. این دو موضوع نیز مثبت‌ترین آجندای روند عادی‌سازی روابط را تشکیل می‌دهند.
موضوع اخوان‌المسلمین نیز بعنوان مسئله موجود بین دوکشور، در حال حاضر مورد بحث نمی‌باشد. فعلا موضوعات جیوپولیتیکی منطقه‌ای مهم‌تری، نزدیکی بین دوکشوررا به پیش خواهد برد. عادی‌سازی روابط تورکیه و مصر از پتانسیل کاهش دادن تنش درمنطقه ودرراس حل مسئله لیبیا برخوردار است. در صورت استفاده بهتر از این روند، احتمال کاهش استرس انباشته در منطقه وجود خواهد داشت.
گذارشی بود از پروفسور دکتور مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه
