ایککینچی طالبان دوری

ایککینچی طالبان دوری

 طالبان نینگ افغانستانده کوتیلگندن تیز بیر شکلده کنترولنی قولگه کیریتیب آلیشی برچه گه قیزیق بولدی. 2020 ییلی مارچ آییده امریکا قوشمه ایالتلری بیلن طالبان گروهی اورته سیده بولیب اوتگن کیلیشوونینگ آرتیدن طالبان نینگ ایلگریلب باریشی تیزلشگندی. بایدن باشقرووی نینگ امریکا قوشمه ایالتلرینی افغانستاندن چیقیشی بیلن تیگیشلی ترامپ دوریده گی سیاستنی تن آلیشی بیلن طالبان بوندن هم آرتیق کوچلی بولدی. بایدن نینگ چیقیش تاریخینی وقتراق بیر تاریخ گه آلیشی طالبان نینگ ایسه پایتخت کابل نی آسانراق قولگه کیریتیب آلیشی گه سبب بولدی. کابل نینگ قولگه کیریتیب آلینیشی بیلن افغانستان حکومتی رسماً توشدی و افغانستان ملی اردوسی پرچه لنیب کیتدی. ایندی طالبان نینگ کنترولی آستیده بولمیش بیر ینگی بیر افغانستان و هردایم جوابی بولمه گن سوال ایسه ایککینچی طالبان دوری نینگ قنداغ بیر افغانستان یراتیشی دیر.  

خوفسیزلیک بوییچه تیکشیرووچی مراد یشیل تاش نینگ فکر و ملاحظه‌لرینی اعتبارینگیزگه حواله‌ قیله‌میز .

ایندی اوچ ته سناریو بار. بو سناریولردن بیرته سی طالبان نینگ کینگ کولملی بیر حکومت قوریشی. فرقلی اتنیک و دینی گروپلر بیلن سابقگی ایشلاوچیلر اورین آله دیگن بیر حکومت. طالبان نینگ مملکت نی راحتراق باشقریشینی و خلق ارا همجمعیت نینگ کمکینی آلیشینی تامین ایتیشی ممکن. بو سناریوده مدافعه، خوفسیزلیک، استخبارات و اقتصاد کبی مهم وزیرلیکلر طالبان نینگ باشقروویده اورین آلرکن ایریم وزیرلیکلر طالبان نینگ تشقریسیده گی گروپلرگه بیریلیشی ممکن. فقط معتدل سناریو حکومت نینگ قنداغ ایجاد ایتیلیشی بیلن تیگیشلی ایمس. طالبان نینگ شریعت نی قنداغ عملی قیلیش موضوعی هم معتدل سناریونینگ عملی بولیشی اوچون جده مهم. بوگونگچه بولیب اوتگن بیاناتلرده خاتین – قیزلرنینگ ایش حیاتی گه باشلشی بیلن تیگیشلی معتدل پیاملر بیرگن طالبان 31 آگستدن کیین هم خوددی شو پیاملرنی بیریش گه دوام ایتیب اجرااتلریگه هم بو پیاملرنی انعکاس بیریشی کیره ک. شونده ی بولیب انچه خلق ارا اکتور هم بو سناریونی قوللب – قوتله گن حالده طالبان نینگ اجرااتلری نینگ اهمیت کسب ایته جگینی بیلدیردی.

ایککینچی سناریو ایسه طالبان نینگ مطلق اقتدارینی عملی قیلیشیدن عبارت. بونقه بیر سناریو طالبان اقتدارنی شریک قیلیش اورنیده برچه تیزیم نی اوز کنترولی آستیگه آلیب افغانستانده مطلق بیر کنترول تامین ایتیش بوله دی. بو عین دمده شریعت نی هم قتّیقراق عملی قیلیب جمعیت نی کنترول آستی گه آلیش معناسیگه کیله دی. بو سناریوده خوفسیزلیک، اقتصاد عمومی حیات کبی ساحه لرده قتّیقراق بیر طالبان باشقرووی یوزه گه چیقیشی ممکن.

اوچونچی سناریو ایسه خشونت بیلن آلیب باریلگن بیر قورقوو تیزیمی نینگ عملی قیلینیشی دیر. 1996-2001 آره سیده طالبان قتّیق یانداشووی بیلن جمعیت نی بوتونله ی باسیم آستیگه و کنترول آستیگه آلووچی بیر تیزیم قورگندی. شونده ی بولیب طالبان نینگ بونقه بیر تیزیم قوریش تجربه سی بولگن لیگی انیق. ینگی قوریله دیگن طالبان تیزیمی بیلن خشونت و باسیم نینگ کوریلیشی شبهه سیز طالبان نینگ هم ایچکریده همده تشقریده کوچسیز قیله دی. بیراق طالبان نینگ بیر سان تیزیم گه ایگه بولمه گن لیگینی اویله گنده معتدل پیاملر بیریلگن حالده دینی، سیاسی و عسکری ترماق اورته سیده بیر فکر فرقلی لیگی نینگ یوز بیریشی تقدیرده مرکزیده خشونت و باسیم اورین آلگن بیر اقتدار یوزه گه چیقیشی ممکن. بونقه بیر سناریو عین دمده اولکه نینگ فرقلی منطقه لریده طالبانگه قرشی محلی قوزغالانلر یوز بیریشی گه هم سبب بولیشی ممکن.

طالبان نینگ قنداغ بیر باشقروو ایجاد ایته جگی، افغانستان نینگ کیلجگی جهتیدن انچه مهم. بوتونله ی تشقریگه یاپیق بیر تیزیم قوریلیشی افغانستانده گی موجود معمالرنی کوپراق قیلیشی ممکن. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ راپورلریگه کوره اولکه ده 10 میلیوندن آرتیق باله آچلیک خطریگه دوچ قالگن وضعیتده. 14 میلیون انسان غذایی مواد خوفی بیلن دوچ قالگن وضعیتده. بو افغانستان نفوسی نینگ اوچدن بیری گه برابر کیله دی. طالبان قنداغ بیر باشقروو ایجاد ایتسه ایتسین میدانده کتته معما موجود. بو معمالرنی برطرف ایتیب افغانستان نی باشقریشی فقط معتدل سناریونینگ عملی بولیشی بیلن تیگیشلی دیر. عکسینچه بیر وضعیتده افغانستانده بوندن هم قانلی بیر اوروش یوز بیریشی ممکن.      

خوفسیزلیک بوییچه تیکشیرووچی دوکتور مراد یشیل تاش نینگ اوشبو موضوعگه دایر فکر و ملاحظه‌لرینی اعتبارینگیزگه حواله ایتدیک.