Energiya kun tartibi-42

Isroilning G'azoga hujumlari boshlanganiga ham mana bir yil to’ldi. O’tgan bir yil vaqt ichida o'ldirilgan falastinliklar soni 45 mingga yaqinlashdi. Minglab keksalar, ayollar, bolalar va go'daklarning jasadlari vayronaga aylangan binolar ostida ko'milgan vaziyatda...

Jarohatlanganlar soni 100 mingga yaqinlashdi. G'azo sektorida 1,2 milliondan ortiq odam o'z uy-joyini tashlab ketgan.

Biroq, Isroilning tajovuzi bu bilan cheklanib qolmadi... Eron bilan yuzaga kelgan keskinlik ortidan Tel-Aviv ma’muriyati Livanni nishonga oldi. Hizbulloh pozitsiyalari nishonga olindi.

O'tgan yildan beri Isroilning mamlakatga uyushtirgan hujumlarida 2500 ga yaqin odam halok bo'ldi va minglab odamlar yaralandi.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti va xalqaro hamjamiyat tomonidan Isroilning yondashuvi bilan bog'liq hech qanday ehtiyot choralarining yo'qligi jarayonning qancha davom etishi haqida savol tug’dirmoqda.

Biroq, Isroilning tajovuzkor munosabati mintaqada yangi inqirozlarni ham keltirib chiqarmoqda. Bu o'zgarishlarning barchasi bizga o'tmishda sodir bo'lgan boshqacha inqirozni eslatadi.

1973-yildagi Arab-Isroil urushidan keyin AQShning Tel-Avivni qoʻllab-quvvatlashi neft qazib oluvchi arab mamlakatlarini harakatga keltirdi.

Saudiya Arabistoni boshchiligidagi davlatlar AQShga qarshi neft embargosini boshladi. Keyinchalik embargo G'arbiy Yevropa va Yaponiyani qamrab oldi.

Embargo bilan neftning barrel narxi 1 yil ichida 3 dollardan 12 dollarga oshdi.

Sanoati rivojlangan Gʻarbiy Yevropa va AQSHda avtomobilsozlik jiddiy ta’sirlandi.

Yaponiya embargoga duch kelganida, Isroil bilan munosabatlarini eng past darajaga tushirishga majbur bo'ldi.

Britaniya arablarga qarshi qo'ygan embargoni bekor qildi. Isroilga qurol embargosini ​​joriy qila boshladi.

Neft narxining 400 foizga oshishi tufayli Yevropada sanoat mahsulotlari narxlarida juda yuqori o'sishlar kuzatildi. Bu holat jiddiy inflyatsiyani keltirib chiqardi.

Bugungi o'zgarishlar doirasida arab davlatlarining keng ko'lamli neft embargosini amalga oshirishlari kutilmaydi. Biroq, Eronning neft bozorlaridagi asosiy roli xalqaro bozorlarga bevosita ta'sir qiladi.

Neft bozorlari uchun asosiy tashvish - Isroil Eronning neft ob'ektlaridan qasos olishi, bu xom neft narxini sezilarli darajada oshishiga olib kelishi mumkin.

Neft eksport qiluvchi davlatlar tashkiloti (OPEK) ma'lumotlariga ko'ra, avgust oyida kunlik ishlab chiqarish 3,3 million barreldan oshib, so'nggi besh yil ichida eng yuqori darajaga etgan Eron, dunyodagi eng yirik neft ishlab chiqaruvchi 10ta davlat qatoriga kiradi.

Eron o'z ishlab chiqarishining yarmini eksport qiladi, bu global ta'minotning qariyb 2 foizini tashkil qiladi.

Isroilning keskinlikni yanada kuchaytirishi va mintaqaviy urushning boshlanishi neft narxini jiddiy ravishda oshirishidan katta xavotir bor. Bu allaqachon davom etayotgan yuqori global inflyatsiya prognozini yanada murakkablashtiradi, degan qo'rquv mavjud.

Mintaqaviy inqiroz nafaqat neft narxiga, balki neft tashiladigan yo‘nalishlarga ham bevosita ta’sir ko‘rsatdi.

Yamandagi husiylarning Qizil dengizdagi neft kemalarini nishonga olishlarini e'lon qilishlari kemalarning yo'nalishini o'zgartirishiga sabab bo'ldi. Jahon savdosining 10 foizi amalga oshirilgan Qizil dengiz yo‘li endi yirik transport kompaniyalari tomonidan afzal ko‘rilmaydi.

“Bob al-Mandeb” boʻgʻozi Osiyo va Afrika oʻrtasida joylashgan. Bosfor boʻgʻozi Qizil dengizni Hind okeani bilan Yaman va Jibuti davlatlari oʻrtasida bogʻlab turadi.

Bosfordan har yili taxminan 33 ming kema o'tadi, uning eng tor nuqtasida kenglik 32 kmni tashkil qiladi. Ushbu kemalarning muhim qismi Fors ko'rfazi davlatlaridan neft tashuvchi tankerlar hisoblanadi.

Dunyo neft iste'molining qariyb beshdan biri o'tadigan Bosfor bo'g'ozidagi transport harakati xavfsizligi xalqaro hamjamiyat tomonidan diqqat bilan kuzatilmoqda.

AQSh, Rossiya, Xitoy, Fransiya va Isroil Bosforga yaqin davlatlarda harbiy bazalariga ega boʻlishni xohlaydi.

Boshqa tomondan, O'rta yer dengizi va Qizil dengizni bog'laydigan sun'iy suv yo'li Suvaysh kanali Afrika qit'asi bo'ylab uzoqroq yo'lni bosib o'tmasdan Yevropa va Osiyo o'rtasidagi dengiz savdo yo'lini qisqartiradi.

Biroq, husiylarning hujumlari tufayli oxirgi bir yil ichida yuzlab kemalar Suvaysh kanalidan emas, balki Umid burnidan foydalanishni boshladi, garchi xarajat qimmatroq bo'lsa ham. Bu holat suyultirilgan gaz narxining oshishiga sabab bo'ldi.