…

2009 nçı yılnıñ 29 nçı ğıynwarında Törkiyä belän İzrail arasında ul köngä qadär kürelmägän krizis kilep çıqtı. Baş ministr Räcäp Tayyip Ärdoğan Şveyśariyäneñ Davos şähärendä uzdırılğan Bötendön’ya iqtisadıy forumında İzrailneñ Fälästin xalqına qarata här kön arta barğan qorallı höcümnäre säbäple, İsrail ilbaşı Şimon Peres belän kisken bäxäskä kerde. Ärdoğan panel’neñ alıp baruçısı Dêvid İgnatiusnıñ İsrail yaqlı totışına, Tel’- Aviv xökümätenä qarata tänqıyt’tlärne tuqtatu omtılışlarına häm Peresneñ Törkiyäne ğayepli torğan süzlärenä reakśiya belderde.

…

Tarixqa “One minute krizisı” dip kerep qalğan bu bäxäs waqıtında Baş ministr Ärdoğan İzrail ilbaşı Peresqa bolay dip äytte: “Xörmätle Peres, tawışıñ bik köçle çığa. Min beläm, tawışıñnıñ şulqadär köçle buluınıñ säbäbe  – ğayeplelek psixologiyäseneñ näticäse. Üterügä kilgändä, sez üterüne bik yaxşı beläsez! Min plyajlarda balalarnı niçek ütergänegezne, niçek atqanıgıznı bik yaxşı beläm”.

Alıp baruçınıñ arağa kerergä tırışuına da röxsät birmägän Ärdoğan “Tävrat” tan özek kiterde häm “Ütermä” digän xökemne xäterlätte. Dêvid İgnatius anıñ süzlären yañadan bülderergä tırışqanda Ärdoğan: “Minem öçen Davos bette. Min başqa Davosqa kilmäm” dip cıyılıştan çıqtı. “One minute krizisı” näticäsendä Törkiyä belän İzrail mönäsäbätläre ozaq yıllar iñ tübän däräcägä töşte.

…

Amerika Quşma Ştatları häm böten dön’ya öçen 20 nçe gıynwar köne üzgä mäğ’nägä iyä. 4 yılda ber noyabr’ ayında il külämendä ilbaşı saylawı ütä häm yaña Amerika ilbaşı 20 gıynwarda ant itep wazıyfasına kereşä. Meñ’yllıqnıñ täwge çiregendä berençe märtäbä 2001 yılda Djordj Buş, 2009 yılda Barak Obama, 2017 yılda Donal’d Tramp häm 2021 yılda Djo Bayden 20 gıynwarda ant itep Aq Yortta wazıyfalarına kereştelär. 2024 yılda saylawda ciñgän Donal’d Tramp ta, 4 yıldan soñ, qabat Oval ofisnıñ cawaplılıgın 20 nçe gıynwarda üz östenä aldı.

…

2006 nçı yılnıñ 25 nçe ğıynwarında Fälästindä ütkän saylawlar ber çornı tämamladı. Yasir Arafatnıñ ozaq yıllar däwam itkän citäkçelege çorında Fälästin xalqınıñ töp wäkile dip sanalğan “Äl-Fätix” xäräkäte berençe tapqır saylawda qatnaşqan “Xamas”qa qarşı zur ciñelü kiçerde. Ozaq yıllar däwam itkän “Äl-Fätix” xakimiyäten betergän “Xamas” liderı İsmail Xäniyä Fälästinneñ yaña prem’yer-ministrı buldı, İzrail “Xamas” xökümäte belän tınıçlıq söyläşüläre alıp barmayaçağın iğ’lan itte. İzrailneñ bu totışı ozaq yıllar däwam itäçäk konfliktlarğa da yul açtı.

…

2008 nçe yılnıñ 23nçe gıynwarında Törkiyä-Greśiya  mönäsäbätlärendä möhim säfär buldı. Kostas Karamanlis 49 yıldan soñ Törkiyägä räsmi vizit belän kilgän berençe Greśiya  prem’yer-ministrı buldı. Karamanlis Törkiyä - Greśiya mönäsäbätläreneñ yomşaruı, Kipr probleması, Ägäy diñgezendäge mänfäğat’ konfliktları häm Könbatış Trakiyädäge töreklärneñ säyäsi häm demokratik xoquqları turında optimistik yullamalar yasadı, läkin waqıtlar uzu belän  bu ölkälärdä ike yaq ta qänäğat’ bulırlıq adımnar yasalmadı.

…

2013 yılnıñ 21 nçe ğıynwarında Törkiyädä cir teträw mäs’äläsendä tanılğan kürenekle ğalim, professor doktor Äxmät Mätä Işıkara wafat buldı. Boğaziçi universitetı Kandilli observatoriyäse direktorı bulğan 1999 yılda 17 nçe avgust Gölcük häm 12 nçe noyabr’ Düzcä cir teträwläre belän böten Törkiyä tanıgan Äxmät Mätä Işıkara 72 yäşendä yaqtı dön’yadan kitte. Professor doktor Işıkara cıyılışlarda, televideniye häm radio tapşırularında qatnaşıp Törkiyädä  däwlät oyışmaları häm keşelärneñ cir teträwgä äzer buluları öçen añlatu êşläre alıp bardı.

…

İsemen dön’ya sport tarixına altın xäreflär belän yazdırğan basketbolçı Kobi Brayant, 2020 nçe yılnıñ 26 nçı gıynwarında Kaliforniyädä 13 yäşendäge qızı belän bergä boralaq qazasında hälaq bula. “Black Mamba” iseme belän tanılğan häm taraflı-tarafsız böten basketbol yaratuçılarnıñ xörmäten yawlağan Brayant NBA tarixında şaqtıy rekordlarğa iyä.

…

1932 yılda Bel’giyädä uzdırılğan Bötendön’ya maturlıq bäygesendä Törkiyädän qatnaşqan häm “Dön’ya güzällek patşabikäse” saylanğan Käriman Halis Äcä 2012 yılnıñ 28 nçe ğıynwarında wafat buldı. 19 yäşendä dön’ya güzäle saylanğan Käriman Xalis’gä “patşabikä” mäğ’näsenä turı kilgän “Äcä” familiyäse bäygedän ike yıldan soñ çıqqan Familiya qanunu nigezendä ilbaşı Atatörk tarafınnan birelde.