Tatarstan xäbärläre 2/2025

Tatar xalqı zur yuğaltu kiçerde

Kürenekle şağirä, jurnalist, Tatarstan yazuçılar berlege äğ’zase Näcibä Safina wafat buldı. 2nçe martta aña 76 yäş’ tulası ide.

Näcibä Safina tormış yulında uqıtuçı da, redakśiyä xezmätkäre dä bulıp êşli. Xätta êşxanädä dä tir tügärgä turı kilä.

Ädibäneñ “Tañ qoşı”, “Qan xätere”, “Öterlär yuq yöräk tibeşendä”, “Qayınnar nik qara taplı” kitapları ayıruça populyar. Ul balalar öçen dä küp yazdı.

Näcibä Safina belän xuşlaşu tuğan awılı Kisäk-Qayında uzdı.

Näcibä Safinanıñ qızı Liliyä xanımnıñ “İntertat” säxifäsenä birgän äñgämäsendä äytkäne kebek milli canlı şağiräneñ: “Soñğı könnärendä dä yäşäwgä ömete bulğan”.

Tatarstanda ğadäti bulmağan cılılıq

Tatarstanda berençe êş atnası anomal’ (аномаль) cılılıqtan, qar häm yañğırlardan başlandı. Hawa torışı naçar bulu säbäple, Şarm-êl-Şeyxtan oçuçı oçqıçnı başqa hawa mäydanına ozattılar, М-5 trassasında xäräkätne çiklädelär, qar çistartu texnikasınıñ êşen köçäyttelär. Hawa torışınıñ ni öçen “aqıldan yazğanın” “Tatar-inform” agentlığı meteorologlardan belde.

Ğinwar (Гыйнвар) ayında irtä yazğa turı kilä torğan êkstremal’ cılı hawa torışı tatarstanlılarnı ğäcäpländerä (гаҗәпләндерә). 9nçı ğinwar (гыйнвар) könne irtädän yüeş (юеш) qar belän yañğır yawa (ява). Cömhüriyätneñ qayber rayonnarında (районнарында) yullarda - bozlawıq, qar botqası häm qar körtläre. Urını belän buran häm toman, cil tizlege sekundına 16-21 metrğa citä.

Naçar hawa torışı ber-ber artlı küñelsez näticälärgä kiterde. Şarm-êl’-Şeyxtan Qazanğa oçuçı oçqıç Şeremetyevo aêroportına töşärgä mäcbür bula.

Rusiyä Gidrometeorologiya üzäge farazlawınça (фаразлавынча), ğnwarnıñ (гыйнварның) berençe dekadasında Tatarstanda temperatura normadan 6 gradusqa yuğarıraq bulırğa tiyeş (тиеш) ide. Faraz döres bulıp çıqtı.

“Säbäbe – Tönyaq (Төньяк) Atlantika yoğıntısı (йогынтысы). Śiklonnar (Циклоннар) ber-ber artlı könbatıştan könçığışqa, Awrupa, şul isäptän Rusiyäneñ Awrupa cirläre aşa kilä. Alar üzläre belän cılılıq alıp kilä”, - dip añlattı Tatarstan Gidrometeorologiya üzäge başlığı Feliks Gogol (Гоголь).

Tatarstan başqalasına kilüçelär artqan

“Azatlıq” radiosı xäbär itkänçä, Qazanğa kilüçe turistlar sanı 6,5%qa artqan.

Yaña yıl bäyrämnäre waqıtında Qazanda turistlar 1 milliard 200 million sum tuzdırğan. Bu 2023nçe yıldan 19%qa kübräk. Älege sannarnı Qazan turizmın üsterü komitetı mödire Darya (Дарья) Sannikova mêriya kiñäşmäsendä citkerde.

Qazanğa 29nçı dekabrdän (декабрьдән) 8nçe ğinwarğa (гыйнварга) qädär (кадәр) 180 meñgä yaqın turist kilgän, bu uzğan yıldan 6,5%qa kübräk.

Qunaqxanälär 79%qa tulğan, 3-5 ğinwar (гыйнвар) könnärendä isä bu kürsätkeç 100%qa citkän.

Anıñça, Qazannıñ küpçelek restorannarında Yaña yıl banketları cäy häm köz aylarında uq bronlanıp (броньланып) quyılğan. Bu könnärdä cämäğät (җәмәгать) tuqlanu urınnarınıñ kereme 15-20%qa artqan. Urtaça çek 1 meñ 200 sumnı täşkil itkän.

Tatarstan turizm däwlät komitetı mäğlümatınça (мәгълүматынча), Qazannan tış, turistlar Zöyä (Зөя) utrawına küpläp barğan. Yallarda anı 56 meñ keşe ziyärät itkän, bu isä 26%qa kübräk. Bolğarğa baruçılar - 22%qa üskän häm 11 meñ keşene täşkil itkän.

Bıyıl Tatarstanda açıq hawada uzğan bäyräm çaralarında qatnaşuçılar sanı artqan - barlığı 875 meñ keşe bulğan.

Bıltır Qazanğa kilüçe turistlar 30%qa kübräk aqça tottı, dip xäbär itelde. Turistlar könenä urtaça 3 meñ sum tota. Alarnıñ çığımnarınıñ çirek öleşe kafe häm restorannarğa, 23% - qunaqxanä häm küñel açuğa, 21% - azıq-tölek kibetlärenä, 18% - başqa tör kibetlärgä turı kilä.

2025nçe yıldan Qazan şähärendä turistlardan salım cıya başladılar. Tatarstan başqalasına kilgän härkem täwlegenä (тәүлегенә) kimendä 100 sum qaldırırğa tiyeş (тиеш) bulaçaq. İnde biş yıldan salım biş tapqırğa artırğa mömkin. Qazan misalında Tatarstannıñ başqa şähärläre dä – Bolğar, Zöyä, Alabuğa kebek turistlarnı cälep itüçe tarixi cirleklär dä salım cıyaçağın belderde.

“İskeşähär – Törkiyä tatarlarınıñ üzäge” dip yaza “Azatlıq" radiosı:

“Soñğı berniçä yılda Törkiyäneñ İskeşähär qalası – tatar dönyasınıñ möhim noqtasına äwerelde (әверелде): 2022nçe yılnıñ fevralendä Rusiyä Ukrainağa basıp kergäç, sentyabrdä (сентябрьдә) mobilizaśiyä (мобилизация) iğlan (игълан) itelgäç, möhacirlärneñ ber öleşe monda sıyındı, cirle tatarlar tormışına kilep quşıldı, ä Törkiyä tatarlarınıñ töp sabantuyı (сабантуе) İskeşähär yanında 130 yıl êlek tatarlar nigez salğan Osmaniye (Qorıhöyek) awılında (авылында) uzdırılıp kilä.

İskeşähär tatar cämğiyäteneñ (җәмгыятенең) xäzerge räise Vedat Doğu belän êlekke räise Vahit İrdän citäkçelegendäge cirle tatarlar yaña küçenep kilüçelärgä yärdäm itärgä dä, Törkiyä häm Tatarstannıñ räsmi zatları belän urtaq êşlär êşlärgä dä, ictimaği (иҗтимагый) çaralar oyıştırırğa da, ber-bersenä tuyğa, bäbi aşına, cenazağa yörergä dä citeşä. Kiril älifbasın belmäwçelär dä kitap klubına, tatarça diktant akśiyälärenä (акцияләренә) qatnaşa”, - dip yaza “Azatlıq” radiosı häm tatar cämğiyäte (җәмгыяте) başlığı Vedat äfände Doğu belän äñgämä täqdim itä.