Tatarstan xäbärläre 1/2025

Şağıyrä Salisä Gäräyeva wafat

Kürenekle şağıyrä, Tatarsrtannıñ atqazanğan mädäniyat xezmätkäre Salisä Gäräyeva Minzälädä qartlar yortında wafat bulğan. Aña 86 yäş’ ide. Xezmätkärlär äytüençä, şağıyrä oktyabr’ ayında awırıy häm xastaxanädä däwalanıp çığa. Şunnan birle gel ayaqta bula, urın östendä yatmıy. Bügen, 7nçe ğıynvar könne irtän kinät xäle awıraya häm şunnan kitep tä bara. Wasıyäte buyınça, Salisä Gäräyevanı Minzäläneñ möselman ziratına cirläyäçäklär.   

Şağıyrä 1938nçe yılnıñ 6nçı noyabrendä Tatarstannıñ Minzälä rayonı Tulbay awılında tua. Älege awılda anıñ bik küp tuğannarı yäşi. Alar da Salisä Gäräyevanı soñğı yulğa ozatırğa kiläçäk.

Näqıy İsänbätneñ tuuına 125 yıl

Qazanda Ğalimcan İbrahimov isemendäge Tel, ädäbiyat häm sänğat’ institutında yazuçı, şağıyr’, fol’klorçı Näqıy İsänbätneñ tuuına 125 yıl tuluğa bağışlanğan tügäräk östäl söyläşüe uzdı. Ul Gumanitar fännär kontekstında Näqıy İsänbät mirası” dip atala. Çarada Tatarstannıñ xalıq şağıyre Rädif Ğataş ädipneñ äle dä qaläm tibrätüçelärgä êtalon buluına basım yasadı. Ul İsänbätneñ bik belemle buluı, xalıq awız icatına zur iğ’tibar birüe, başqa törki xalıqlarnıñ ädäbiyatın öyränüe turında citkerde. Tügäräk östäl söyläşüendä filologlar, tarixçılar häm yazuçılar qatnaştı.

“Törki dön’ya ênśiklopediyäse” çıqtı

Uzğan yılnıñ sonğı könendä törki dön’ya öçen istälekle waqıyğa buldı - internetta “Törki dön’ya ênśiklopediyäse” çıqtı.  Proyektnı Törkiyäneñ Atatörek isemendäge tikşerenü üzäge tormışqa aşıra. Anda törki mädäniyat êzlären saqlawçı cirleklärdä tözelgän däwlätlär, anda citeşkän ähämiyätle şäxeslär, bulğan waqıyğalar, qısqası, törki dön’yanıñ bay tarixi täcribäsenä urın birü maqsat itep quyıla. Tikşerenüçelärneñ töp teläge - 21nçe ğasır törki dön’yasında urtaq tarix, şäxeslär häm waqıyğalarğa qarata berdäm qaraş barlıqqa kiterü. Ênśiklopediyä ışanıçlı çığanaqlarğa nigezlänep mäğ’lümat citkerü maqsatınnan äzerlängän buluı häm büleklärdä temanıñ törki dön’ya küzlegennän qaraluı belän ayırım ähämiyätkä iyä. Ul “Törki däwlätlär”, “Däwlät ähelläre”, “Tarix häm mädäniyat”, “Törki cämğıyät’lär”, Tel häm ädäbiyat”, “Geografiya häm urın”, “Fän häm sänğat’” “Törki dön’yada aldınğı xatın-qızlar”,  “Zıyalılar häm fiker iyäläre” başçalı 9 kategoriyädän tora. Anda tatar xalqı belän bäyle mäğ’lümatlar da urın ala. Avtorları arasında da tatar ğalimnäre häm tikşerenüçeläre bar. Mäsälän, xalqıbıznıñ tanılğan xatın-qızı Möxlisä Bubıy turındağı bülekne Änkarada yäşäwçe yazuçı Roza Qorban äzerli.  

Tatarstanda töşerelgän fil’mnar

Tatarstanda töşerelgän yäki andağı tormış turında söyläwçe fil’mnar isemlege tözelde. Anda 4 äsär bar. Fil’mnarnıñ ğailä belän kiçen yal itkändä qaraw öçen bik yaxşı buluı assızıqlana. İsemlekne Qazannıñ Waxitov häm İdel buyı xakimiyätläre täq’dim itä.

Berençe urında Mäskäw tatarınıñ Qazanğa yort satıp alu öçen kilüe turında söyli torğan “Kire” komediyäse.

İkençe urında - melodrama êlementları bulğan komediyä “Yädäç”.   

Öçençe urında - törle ğailä äğ’zalarınıñ bäyrämnärdä oçraşuı häm ber-bersenä birgän wäğ’dälären nigez itep alğan “İsänmesez” fil’mı.

İsemlekne Qayum Nasıyri yazmalarına nigezlänep töşerelgän “Su anası” fantastik fil’mı tögälli.

Tapşırunı äzerlägändä “İntertat” êlektron gazetı, “Tatar-inform” mäğ’lümat agentlığı, Tatarstan räiseneñ räsmi portalı häm başqa räsmi çığanaqlardan faydalanıldı.