Änkarada Söyembikä küpere açıldı

Törkiyä başqalası Änkarada Qazan xanlığınıñ axırğı xökemdarı, mäşhür kaharman xatın-qız Söyembikä xanbikä isemendä cäyäwle küpere açıldı. Älege uñaydan uzğan tantanada şähärdäge Qazan häm Qırım tatarları, noğaylar häm başqa milli cämäğat’çelek wäkilläre, çaqırılğan qunaqlar, matbuğat ähelläre qatnaştı.

Änkarada Söyembikäneñ isemen mäñgeläşterü fikere küptän bula. Häm menä 2020nçe yılda Törkiyä başqalasında yäşäwçe tatarlar ber cıyında konkret täq’dim belän çığa. Älege fikerneñ başında toruçılarnıñ berse - Liliyä Sabir menä närsälär söyli.

Liliyä Sabir - Änkara tatarı, Söyembikä isemen quydırtu proyektı citäkçese:

• 2020nçe yılda Änkarada “İdiliya” tatar aşları restoranı häm tatar-törki dön’ya mädäniyat üzägendä cıyın uzğan ide. Şunda 1552nçe yılda hälaq bulğan Qazan şähitläre häm Söyembikä iskä alındı. Cıyın waqıtında Änkarada ber urınğa - uramğa yäki parkka -Söyembikä isemen birü turında qarar qabul itelde. Älege ideya belän Änkara mêriyäsenä möräcäğat’ ittek. Şähär xakimiyäte 2023nçe yılda menä şuşı cäyäwle küperenä Söyembikä xanbikä isemen birü qararın citkerde.

Söyembikä xanbikä isemen Änkarada mäñgeläşterü êşendä oyıştırıp yörüçe, bu yulda armıy-talmıy xezmät quyuçı yazuçı, tarixçı-tikşerenüçe Roza Qorban bu çaranıñ ähämiyätenä tuqtala.

Roza Qorban - yazuçı, tikşerenüçe tarixçı:

• İsemeneñ uramğa birelüen telägän idek. Zur uramğa. Läkin näticädä menä bu cäyäwle küperenä birelde. Aña da şöker dip äytäbez. Çönki Söyembikäneñ isemeneñ yäşäwe möhim monda. Tarixnı belüebez kiräk. Anı belmäsäk, kiläçäkne dä kürä almıybız. Ä Söyembikä bezneñ tarixta möhim şäxes, xatın-qız obrazı. Bezneñ öçen ähämiyätle dip sanıym bu ob’yektnıñ açılışın.

Tantanada yañğırağan çığışlar da näq’ menä tarixnı onıtmaw, törki dön’yanıñ urtaq, berläşterüçe şäxeslären yäş’ buınnarğa tanıtu turında ide. Söyembikä - Qazan häm Qırım tatarlarınıqı da, noğaylarnıqı da. Törki xalıqlarnı, şuña da, bülgäläp qararğa kiräkmi. Moña çarada qat-qat basım yasaldı.

Tantanada tağın ber möhim temağa - milli üzañnı saqlawğa iğ’tibar yünältelde. Roza Qorban bu nisbättän üzeneñ yaqtaşı, şağıyr’ Firdäwes Zarifnıñ “Xäter köne” şiğıren uqıdı:

… İsxaqıynıñ aldan kisätüen

Onıttıq şul, qardäş, onıttıq.

Köräş ruxın saqlıysı urında

İnqıyrazğa, nikter, yul tottıq.

Xäter köne bezgä kisätü ul:

“Bulma tarqaw - alda hälakät.

Berdämlektä genä çığu yulı,

Xäräkättä genä bäräkät!”

Söyembikä xanbikä isemendäge küper başqala Änkaranıñ Bağdad uramında xezmät kürsätä. Andağı plakat uzıp baruçılarğa Qazan xanlığınıñ soñğı xanbikäsen xäterlätep toraçaq.