TRT tarixı
TRTneñ ütkäne
Törkiyä teleradiokompaniyase TRT däwlät isemennän radio häm televideniye tapşıruların alıp baru maqsatı belän 1964nçe yılnıñ 1nçe may könne qorıla. 1972nçe yılğı Töp qanun üzgäreşläre belän oyışma tarafsız bula.
1982 yılğı Töp qanun buyınça 1984nçe yılda TRT qabat tärtipkä salına. 1986dan soñ Törkiyädä şäxsi televideniyelar päyda bula. Şul räweşle TRT 1990nçı yıldan soñ berdänber buludan tuqtıy.
Töp qanundağı 133nçe maddäneñ 1993tä üzgärtelüe belän şäxsi radio häm televideniye tapşıruları irekle qılına, TRTneñ üzidaräse qabat urnaştırıla. TRT bügenge köndä üzidarälege häm tarafsızlığı Töp qanunda xökemdä bulğan, radio häm televideniye belän barlıq media çaralarınnan tapşıru alıp baruçı oyışma bularaq xezmät kürsätä.
1927 yılnıñ 6nçı may könne tapşıruların başlatqan İstanbul radiosınnan soñ 1928dä Änkara radiosı berençe tapşıruların yasadı. Änkara häm İstanbul radioları 1936 yılnıñ 8 sentyäbr’ könne PTTğa küçerelde.
1960tan soñ 8 vilayättä Vilayät’ radioları qorıldı. 1974tä TRTneñ üzäk häm töbäk radiolarınıñ berläşterelüe belän TRT-1, TRT-2 häm TRT-3 radio tapşıruları barlıqqa kiterelde.
Telev,deniye tapşıruları isä 1968nçe yılnıñ 31nçe ğinwar könne başlandı. Atnada 3 kön öçär säğat’ bulğan test tapşıruları 1 yıldan soñ atnada 4 tapqır buldı. 1970tä İzmir televideniyesı, 1971dä İstanbul televideniyesı açıldı.
1969da kosmonavtlarnıñ ayğa berençe tapqır ayaq basuları häm Zäki Mürän Änkarada quyğan konśert zäñgär êkrannarda kürsätelde.1973tä isä Törkiyä Cömhüriyäteneñ ikençe ilbaşı İsmät İnönüneñ cänaza yolası turıdan-turı tapşırıldı. 1974nçe yılnıñ 20nçw iyul’ könne başlanğan Kipr tınıçlıq xäräkäte turında Törkiyä häm Awrupa TRT aşa belde. Yevrovideniye cır bäygesenä Törkiyä berençe tapqır 1975tä TRT oyıştıruçanlığında kerde. 1978dä berençe tapqır su astı kameraları qullanılıp, “Tirännärdä ütkän” isemle dokumental’ fil’m töşerelde. 1979da 5 ildän 133 bala, 31 lider qatnaşqan berençe 23nçe aprel’ Balalar bäyräme oyıştırıldı.
1974tä televideniye tapşıruları här kön kürsätelde, alarnı xalıq sanınıñ 55%ı qaradı häm il cir ülçämeneñ 28%ınnan qarap buldı. Qorılunıñ 10 yıllığında tamaşaçı sanı 2 million 250 meñgä citte. Könnän-kön artqan êfir waqıtları belän êkran 1981nçe yılnıñ 31nçe dekabrennän soñ tösle buldı.
1986da televideniyenın ikençe kanalı TRT-2 tapşıruların başlattı. 1987dä TRT-1 häm TRT-2 programmaları bar Törkiyägä ireşte. TRT-3 häm GAP-TV 1989da xezmät kürsätä başladı häm TRTnıñ kanal sanı 4kä citte. 1990da isä TRT-INT tapşıruları başlandı. 1993tä Qavqaz häm Urta Aziyağa yünälgän programmalar urın alğan TRT-AVRASYA kanalı, 1995tä isä TBMM TV êfirların başlattı.
1998dä Germaniya başqalası Berlinda berençe TRT wäkillege açıldı. 1999da Aşxabadta, 2000da Baqıda, Qahirä häm Bryussel’da wäkilleklär açıldı. 2002nçe yılda 6nçı çit ildäge byuro Vaşingtonda, 2004tä isä Taşkentta açıldı.
1999nçı yılda TRT_SAYTEK qorılıp, internet säxifäse www.trt.net.tr adresı belän xezmät kürsätä başladı.
2003nçe yılda TRT häm Törkiyä öçen onıtılmaz waqiğa buldı. 48nçe Yevrovideniye cır bäygesendä qatnaşqan törek cırçısı Särtap Äränär bäygedä ciñü yawladı.
Çit ildä dä aktiv oyışma bulğan TRT 2004tä Aziya-Tın okean teleradiotapşırular berlege Asiavision kileşüen imzaladı.
2008nçe yılnıñ 1nçe noyabr’ könne Törkiyäneñ berençe häm berdänber cirle balalar kanalı üzençälege belän TRT Çocuk tapşıruların başlattı, 2009 yılnıñ 1 ğinwar könne TRT-6 kördçä êfirları başlandı. Kanalnıñ iseme 2015 yılda TRT Kurdi bularaq üzgärde.
2008 yılnıñ 20 noyabr’ könne açılğan www.trtvotworld.com 31 teldä xäbär tapşıruları belän media xezmät şartlarındağı teleradiotapşırular arasında dönyada 5nçe urında buldı. Bügenge köndä bar dönyağa xäbärlär tarafsız häm döres räweştä 41 teldä tapşırıla.
Balkannan alıp Urta aziyağa qadär, Yaqın Könçığıştan alıp Qavqazğa qadär 27 il häm 13 üzidaräle cömhüriyättä yaqınça 250 million keşelek geografiyağa möräcäğat’ itüçe TRT Avaz kanalı 2009nçı yılnıñ 21nçe mart könne tapşıruların başlattı.
TRT Türk 2009 yılnıñ 8 may könne xalıqara törekçä xäbär häm mädäniyät kanalı bularaq êfirların başlattı, şul uq yılnı test tapşıruların başlatqan TRT Anadolu isä TRT belän Cirle häm regional’ televideniyelar berlege urtaq räweştä yasayaçaq qanal bularaq qüzallandı. TRT Anadolu 2012nçe yılnıñ Ramazan ayında täwlek buyı tapşıru alıp baruçı TRT Diyanät kanalına äylände. 2009 yılnıñ 16 noyabrendä tapşıruların başlatqan TRT Muzik kanalında Törkiyä häm dönya muzıkası urın ala başladı.
“Şahit bulırğa äzerme sin?” şiğare belän 2009 yılnıñ 17 üktäbrendä tapşırıla başlağan TRT belgesel kanalı Törkiyäne ingliz, alman, fransuz, rus häm törekçä dönyağa tanıta.
2009da ayıruça Radio 6, TRT Nağme, TRT Ankara
Kent radiosı, TRT Türkü belän TRT Avrupa FM radioları tapşıruların başlattı.
TRT Avrupa häm dönyanıñ aldınğı xäbär kanallarınnan Euronews belän xezmättäşlek başlatıp, Euronewsnıñ zur partnerları arasında urın aldı häm Euronews xäbär kanalı 2010 yılnıñ ğinwar ayında 9nçı tel bularaq törekçä tapşırıla başladı.
2010 yılnıñ 18 mart könne TRT Haber kanalı tapşıruların başlatqanda ğaräpçä tapşırıluçı TRT - “ETTÜRKİYYE” kanalı ğaräp illärendä iñ küp qaraluçı kanal bulunı maqsat itep, 2010 yılnıñ 4 aprel’ könne êfirların başlattı. Kanal 2015 yılda TRT – El Arabia isemen aldı.
Teleradiotapşırular sıyfatında ireşelgän soñğı wazğiyät’ bulğan HD bularaq tapşırıluçı TRT HD kanalı küpçelek sport, dokumental’ fil’m belän kinoğa urın birä.
2010 yılnıñ avgust ayında tapşırıla başlağan TRT Spor milli häm xalıqara barlıq sport bäygelären häm çaraların turıdan-turı yäisä yazdırılğan kileş kürsätä, sportnıñ här tarmağına ähämiyät birä.
2001 yılnıñ ğinwar ayında açılğan TRT Okul kanalı isä äzerlängän belem häm mädäniyät tapşıruları belän texnologiya häm belemgä östenlek birüçe kanaldır.
TRTneñ bügenge köndä 14 televideniye kanalı, 5 milli, 5 regional’, 3 xalıqara häm 3 cirle radio stansiyase, trt.net.tr häm 41 teldä äzerlänüçe www.trtvotworld.com isemle web säxifäse, teleteks tapşıruı, “Televizyon”, “TRT Çocuk”, “Radyovizyon” isemle jurnalları bar.