Η Γαλλία πιστεύει ότι μπορεί να απαλλαγεί από την αντισημιτική της κληρονομιά

Αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή από τις 7 Οκτωβρίου φαίνεται να αντηχεί στο υποσυνείδητο της Γαλλίας, η οποία κάποτε ήταν αποικιακή αυτοκρατορία. Ο Αμερικανός ακαδημαϊκός Τοντ Σέπαρντ εξετάζει μαζί μας τη σχέση μεταξύ αυτού του παρελθόντος και της παρούσας κατάστασης.

Νάντια Χένι-Μουλάι

Είστε Αμερικανός ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ. Ως ειδικός της Γαλλίας και της αποικιακής αυτοκρατορίας αυτής, πώς βλέπετε την κατάσταση στη Μέση Ανατολή;

Δεν μπορούμε να αναγάγουμε όλα όσα συνέβησαν σε αυτό το περιστατικό στην ιστορία του σύγχρονου δυτικού ιμπεριαλισμού. Φυσικά, υπάρχουν και άλλες χρήσιμες ερμηνείες. Ωστόσο, η εν λόγω ιστορία ρίχνει μεγάλο φως στην έκρηξη βίας που σημειώθηκε στις 7 Οκτωβρίου και ίσως το πιο σημαντικό στη συνεχιζόμενη αντίδραση του Ισραήλ και στην άνευ όρων υποστήριξη των δυτικών χωρών. Σχόλια που απορρίπτουν κάθε προσπάθεια τοποθέτησης της 7ης Οκτωβρίου σε ένα συναφές πλαίσιο, η τεράστια δυσαναλογία της βίας που ασκείτε ως «αντίποινα», η εμφάνιση ενός ευρύς φάσματος εκλεπτυσμένων ρητορικών για την περιγραφή των Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια της ιμπεριαλιστικής επέκτασης και της αποικιοκρατίας τον 19ο και 20ο αιώνα - η απανθρωποποίηση, η άρνησή της ικανότητας τους να υποφέρουν, αλλά πάνω από όλα η ιδέα ότι δεν είναι ούτε άτομα ούτε μια κοινότητα με κοινές ελπίδες (αν και διχασμένη όπως κάθε κοινότητα), αλλά απλώς μια επικίνδυνη μάζα που πρέπει πάντα να παρακολουθείται προσεκτικά για να τους κυριαρχίσουν- Όλα αυτά μας θυμίζουν δυναμικά για το πώς η Ρεπουμπλικανική Γαλλία, κυβέρνησε περισσότερο από άλλα καθεστώτα, τις αποικίες της και τις αντιαποικιακές εξεγέρσεις.

Σύμφωνα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, οι επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα είναι απάντηση στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς. Πώς σας φαίνεται η φράση «πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς»;

Πρέπει να απορριφθεί άνευ όρων. Οι ισραηλινές αρχές αποφάσισαν να επιτεθούν στο σύνολο της Γάζας και επίσης σε ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής Όχθης. Βομβαρδίζουν συχνά τον Λίβανο και τη Συρία και απειλούν επίσης τις υπόλοιπες χώρες στην περιοχή. Πρόκειται για έναν πόλεμο που ανάγει στη φρίκη της 7^ης Οκτωβρίου με την πρόκληση της Χαμάς αλλά διεξάγεται από το Ισραήλ για να επεκτείνει και να καταστήσει μόνιμο τον έλεγχο του σε όλα τα εδάφη που ανήκουν στην Παλαιστίνη. Συνεπής με τις υπόλοιπες επιλογές του Ισραήλ από το 2005, ως αποτέλεσμα περιφρόνησης, δεν υπήρξε καμία προσπάθεια συντονισμού με τις παλαιστινιακές δυνάμεις εκτός από τη Χαμάς από τις 7 Οκτωβρίου. Ας θυμηθούμε την απόσυρση του από τη Λωρίδα της Γάζας χωρίς να ενημερώσει κανέναν και χωρίς να αλλάξει το νομικό του καθεστώς (η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται νομικά υπό ισραηλινή κατοχή). Στις ισραηλινές αρχές αρέσει να υποστηρίζουν πως δεν είχαν άλλη επιλογή στη στρατηγική που ακολούθησαν.

Αλλά το Ισραήλ επέλεξε τη Χαμάς ως συνομιλητή του και ο κόσμος, ειδικά ο Παλαιστινιακός και ο Ισραηλινός λαός, πληρώνουν το τίμημα για αυτό. Εάν στη προκειμένη περίπτωση απαλλάξουμε το Ισραήλ από τις ευθύνες του και υποστηρίξουμε ότι ο μοναδικός υπεύθυνος είναι η Χαμάς θα κρύψουμε τις πραγματικότητες αντί να τις αποκαλύψουμε. Ας μην γίνουμε συνένοχοι.

Γιατί ο όρος «αποικιστής», που βασίζεται στην παρουσία του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη, είναι μια λέξη ταμπού στις δυτικές χώρες, ενώ η έννοια της «τρομοκρατίας» χρησιμοποιείται τόσο συχνά όταν περιγράφεται ο αγώνας των Παλαιστινίων, ειδικά στις συζητήσεις στη Γαλλία;

Ο πόλεμος στην Αλγερία σίγουρα μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε την υφιστάμενη συζήτηση στη Γαλλία. Η Αλγερία δεν ήταν αποικία όταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (FLN) ξεκίνησε την εκστρατεία ανεξαρτησίας την 1η Νοεμβρίου 1954. Νομικά αυτό ήταν σωστό. Όλοι, στη Γαλλία και αλλού (τόσο οι σοβιετικοί όσο και οι δυτικοί σχολιαστές), επιβεβαίωναν ότι η Αλγερία ήταν κομμάτι της Γαλλίας.

Κάποτε δεν γινότανε λόγος για αποικιοκρατικό πόλεμο.

Οι συνθήκες στη Γαλλία άλλαξαν στο τέλος του πολέμου. Τότε ήταν που οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν για την αποικιακή ιστορία. Η πίεση της παγκόσμιας κοινής γνώμης και η σφοδρή αντίσταση των Αλγερινών οδήγησαν τους Γάλλους να αποδεχτούν αυτή την ερμηνεία. Αναμφίβολα τη διαστρέβλωσαν λίγο. Αντί να σκεφτούν γιατί ο Αλγερινός αγώνας ήταν δικαιολογημένος, εξηγούν γιατί έχασαν και διαγράφουν το γεγονός ότι η αποικιακή αυτοκρατορία (στην Αλγερία και αλλού) διαμόρφωσε την ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Άρα, η συζήτηση της αποικιακής διάστασης της γαλλικής ιστορίας ισοδυναμεί με την αποδοχή της σκοτεινής πλευράς της Δημοκρατίας;

Η εκ νέου επίκληση της αποικιακής εποχής για την εξήγηση των επίκαιρων εξελίξεων απειλεί την επιθυμία να ξεχάσουμε αυτό το σημαντικό και προβληματικό παρελθόν και να θέσουμε τη φωτεινή πλευρά της ανθρώπινης προόδου χωρίς να λάβουμε υπόψη τη σκοτεινή ιστορία της ρατσιστικής εκμετάλλευσης που τη συνοδεύει από το 1789.

Συνεχίζεται ένας αγώνας σχετικά με τη λέξη «τρομοκράτης». Η Χαμάς θεωρείται «τρομοκρατική οργάνωση» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και άλλους. Από την άλλη , οργανισμοί μέσων ενημέρωσης όπως το BBC και το AFP σημειώνουν ότι αυτή η λέξη είναι «πολιτικοποιημένη και ευαίσθητη» και προέρχεται από την επιλογή των κυβερνήσεων που «κατηγορούν την αντίσταση ή τα αντιπολιτευόμενα κινήματα στις χώρες τους ως τρομοκρατικές». Και αυτό φαίνεται να μας δείχνει η Γαλλία κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Αλγερία.

Η ιστορία του πολέμου της Αλγερίας είναι άλλη μια υπενθύμιση του βαθμού στον οποίο η λέξη «τρομοκράτης» χρησιμοποιείται για να αποκλείσει οτιδήποτε που απειλεί την καθιερωμένη ισορροπία δυνάμεων.

 Ίσως το πιο σημαντικό, δείχνει ότι μια τέτοια ανάξια περιθωριοποίηση καθιστά δυνατό να αγνοηθεί αυτό που πραγματικά συμβαίνει, να δημιουργηθεί μια κατάσταση εξαίρεσης στην οποία επιτρέπεται οτιδήποτε για να εξαλειφθούν οι τύραννοι. Ωστόσο, η επίσημη Γαλλία και οι υποστηρικτές της αποφάσισαν την 1η Νοεμβρίου 1954 ότι οποιαδήποτε αντίσταση, οποιαδήποτε ανυπακοή και όποιος βρεθεί στα χέρια των γαλλικών αρχών θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως τρομοκράτης. Κάποτε, αυτή η μέθοδος ήταν αυστηρή και αποτελεσματική. Κοιτάζοντας τα αρχεία αποκαλύπτεται η σημασία των λέξεων.

Διαβάστε τις επιστολές που έλαβε ο νεαρός Αμερικανός γερουσιαστής Τζον Φ. Κένεντυ το 1957, όταν έγινε ο πρώτος Αμερικανός πολιτικός που ανακοίνωσε την υποστήριξή του στην ανεξαρτησία της Αλγερίας. Προσέξτε επίσης τις προσπάθειες που κατέβαλλαν οι πρώην κρατουμένοι των Ναζί που συναντήθηκαν στη Διεθνή Επιτροπή κατά του Καθεστώτος Συγκέντρωσης για να αποφύγουν να καταδικάσουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που δημιούργησε η Γαλλία στην Αλγερία. Στάθηκαν ενάντια στη συκοφαντία (φίλοι των τρομοκρατών). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αγάπη της αποικιακής προπαγάνδας στον όρο «τρομοκράτης» συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό  στη γαλλική βία, τα δεινά που έζησαν οι Αλγερινοί και την παράταση του πολέμου μέχρι το 1962. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα η Γαλλία στο να συζητήσει την Αλγερινή επανάσταση ή τα επακόλουθά της με βάση τα ιστορικά γεγονότα για τη γαλλική Αλγερία προκύπτουν από αυτήν την προπαγάνδα της εποχής.

Η Γαλλία, η οποία διαθέτει μια μεγάλη εβραϊκή και μουσουλμανική κοινότητα, φαίνεται σαν ένα μέρος όπου αναπαρίσταται η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Τι πιστεύετε για όσους ανησυχούν για την εισαγωγή της σύγκρουσης στη Γαλλία;

Σε μια ελεύθερη χώρα, οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να υποστηρίζουν μια συγκεκριμένη πολιτική άποψη, ακόμα κι αν αυτή δεν τους αφορά άμεσα. Ο απόηχος των ζητημάτων της Παλαιστίνης και του Σιωνισμού στη Γαλλία χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970. Ενώ οι προσπάθειες να μετατραπούν αυτές οι υποθέσεις σε ζητήματα ταυτότητας και θρησκείας είναι πιο πρόσφατες.

Από τη μια, από τη δεκαετία του 1980, υπάρχει ένας αυξανόμενος φόβος για τους μουσουλμάνους και το Ισλάμ, που παρουσιάζονται ως κίνδυνοι για τη Γαλλία. Ενώ η πηγή του προβλήματος θεωρήθηκε αρχικά ως Άραβες, υπήρξε μια στροφή προς τους Μουσουλμάνους.

Από την άλλη, αυτή η εξέλιξη στη Γαλλία διασταυρώνεται με την ισραηλινή προπαγάνδα που προωθεί την ιδέα μάχης μεταξύ Εβραίων και Μουσουλμάνων από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 για να περιθωριοποιηθούν τα αντιαποικιακά επιχειρήματα και γενικότερα για να απορριφθεί η έκφραση ότι οι Παλαιστίνιοι αποτελούν έναν λαό με πολιτικά αιτήματα στα εδάφη που διοικεί το Ισραήλ από το 1967.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η ​​ισραηλινή κυβέρνηση κατηγόρησε συχνά την «αντισημιτική» Γαλλία για συνενοχή με τους «μουσουλμάνους». Για λόγους που συνδέονται με την εσωτερική του πολιτική, που πολλοί θεωρούν ισλαμοφοβική, ο Εμανουέλ Μακρόν επέλεξε την πλευρά του Ισραήλ. Είναι επομένως κατανοητό ότι ορισμένοι Γάλλοι γίνονται όλο και πιο ευαίσθητοι σε αυτή τη σύγκρουση.

Απέχουμε πολύ από το πνεύμα της ομιλίας που εκφώνησε ο Ντε Βίλπεν κατά του πολέμου στο Ιράκ το 2003. Είναι η Γαλλία σε διαδικασία εξαγνισμού από τις αμαρτίες της κατοχής και του ιστορικού αντισημιτισμού βυθιζόμενη στο αποικιακό παρελθόν της;

Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η Γαλλία μπορεί να εξαγνιστεί από τη βαριά αντισημιτική κληρονομιά του παρελθόντος της υποστηρίζοντας την κυβέρνηση του Νετανιάχου. Αυτό όμως δεν είναι σωστό. Ο φιλοσημιτισμός (συμπάθεια προς τους Εβραίους) είναι ένα μικρό αλλά σημαντικό κομμάτι του αντισημιτισμού, ο οποίος καθιστά δυνατό να αγνοήσουμε τον αντισημιτισμό  ή να τον θέσουμε σε μια προοπτική. Μπορούμε να δούμε να γίνεται αυτό. Αλλά είναι πραγματικά ενοχλητικό να βλέπουμε τον βαθμό στον οποίο η Γαλλία είναι βυθισμένη στο αποικιακό παρελθόν της. Ο Μακρόν περιγράφει τον εαυτό του ως τον πρώτο Γάλλο πρόεδρο που γεννήθηκε μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Αντί να απελευθερώσει τον εαυτό του από αυτή την ιστορία, οι σκέψεις του μοιάζουν παγιδευμένες στην άγνοια αυτού του αποικιακού παρελθόντος. Ο Σαρλ Ντε Γκωλ οικοδόμησε την 5^η Δημοκρατία πάνω στην «απομάκρυνση» της Αλγερίας από τη γαλλική ιστορία. Ωστόσο, εξακλουθεί να είναι αισθητό το βάρος αυτού του ιστορικού παρελθόντος.