თურქული საგარეო პოლიტიკის მაჯისცემა 04-2025
სირიის დელეგაციის ვიზიტი ანკარაში და უახლესი მომავალი სირიაში
თურქული საგარეო პოლიტიკის მაჯისცემა 04-2025
სირიის დელეგაციის ვიზიტი ანკარაში და უახლესი მომავალი სირიაში
პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა საპრეზიდენტო კომპლექსში მიიღო სირიის ახალი მთავრობის საგარეო საქმეთა მინისტრი ასად ჰასან ალ-შიბანი. შეხვედრას ესწრებოდა თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჰაქან ფიდანიც. შემდგომ ჰაქან ფიდანი შეხვდა სირიის ახალი მთავრობის საგარეო საქმეთა მინისტრს ასად ჰასან ალ-შიბანს. საგარეო საქმეთა სამინისტროში გამართულ შეხვედრას ორივე ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრებთან ერთად ესწრებოდნენ თავდაცვის მინისტრი იაშარ გულერი, დაზვერვის სამსახურის უფროსი იბრაჰიმ ქალინი, სირიის ახალი მთავრობის თავდაცვის მინისტრი მურჰეფ აბუ კასრა და სირიის ახალი მთავრობის დაზვერვის სამსახურის უფროსი ანეს ჰათაბი.
მომავალ პერიოდში სირიის ახალი მთავრობის აღიარება და საერთაშორისო სამართლებრივი საკითხები, როგორც ჩანს, დამასკოს მთავარი საზრუნავი იქნება. სირიაში 2024 წლის ბოლოს განვითარებულმა სწრაფმა მოვლენებმა წამოჭრა მნიშვნელოვანი კითხვები იმის შესახებ, თუ როგორ მოხდება ქვეყნის აღიარება საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში. დღევანდელ პროგრამაში განვიხილავთ, თუ როგორ შეიძლება შეფასდეს სირიის ახალი მთავრობა საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით, რა პოზიციას დაიკავებს საერთაშორისო საზოგადოება ამ სიტუაციის მიმართ და რა ძირითადი კრიტერიუმები არსებობს მთავრობების აღიარებასთან დაკავშირებით.
მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოების აღიარების საკითხში საერთაშორისო სამართალში არსებობს გარკვეული წესები, მთავრობების აღიარების საკითხი კვლავ გაურკვეველია. მთავრობის აღიარებისთვის ჩვეულებრივ შემდეგი კრიტერიუმები გაითვალისწინება:
- ეფექტური კონტროლი: აკონტროლებს თუ არა ახალი მთავრობა ქვეყნის დიდ ნაწილს.
- ხალხის თანხმობა: აქვს თუ არა ახალ მთავრობას ხალხის მხარდაჭერა.
- ლეგიტიმურობა: მოვიდა თუ არა ახალი მთავრობა ხელისუფლებაში საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად, თუ გადატრიალების ან აჯანყების გზით.
- საერთაშორისო ვალდებულებები: დაიცავს თუ არა ახალი მთავრობა საერთაშორისო ხელშეკრულებებს.
ამ კრიტერიუმების გათვალისწინებით, ჰეიათ თაჰრირ ალ-შამის (HTŞ) ხელმძღვანელობით შექმნილი სირიის ახალი მთავრობა შეიძლება გარკვეულ დაბრკოლებებს წააწყდეს საერთაშორისო აღიარების კუთხით. მაგალითად, HTŞ-ს ზოგიერთი წევრის წარსული ტერორისტული საქმიანობა და ადამიანის უფლებების დარღვევები შეიძლება პრობლემატური აღმოჩნდეს. აშშ-მ, ევროკავშირმა და გაერომ მიანიშნეს, რომ მზად არიან აღიარონ სირიის ახალი მთავრობა, თუ ის პატივს სცემს ადამიანის უფლებებს. ეს, რა თქმა უნდა, დადებითი მოვლენა იქნება სირიისთვის. მეორე მხრივ, აშშ-ის მაღალჩინოსნების შეხვედრები HTŞ-ს ლიდერებთან და ევროკავშირის მინიშნებები სანქციების შემსუბუქებაზე მიუთითებს, რომ საერთაშორისო საზოგადოება მიდრეკილია დიალოგისკენ ახალ მთავრობასთან. თუმცა, საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით, ახალი მთავრობის აღიარება არის არა მხოლოდ პოლიტიკური და დიპლომატიური, არამედ ეთიკური და სამართლებრივი საკითხიც.
საერთაშორისო სამართალში მთავრობის აღიარების საკითხი ძირითადად დამოკიდებულია სახელმწიფოების ინდივიდუალურ გადაწყვეტილებებზე. ამის გამო, სხვადასხვა ქვეყანას შეუძლია აღიაროს სხვადასხვა მთავრობა ერთი და იმავე სახელმწიფოსთვის. მაგალითად, მიანმარში ერთი მთავრობა შეიძლება წარმოდგენილი იყოს გაეროში, ხოლო სხვა მთავრობა - საერთაშორისო სასამართლოში.
სირიის ახალი მთავრობის აღიარება აყენებს კითხვას სამხედრო დანაშაულებებისა და ადამიანის უფლებების დარღვევების სამართლიანობის აღდგენის შესახებ. აღდგენითი მართლმსაჯულების მიდგომა ამ მხრივ მნიშვნელოვანია. ეს მიდგომა მიზნად ისახავს წარსული დანაშაულების გამოძიებას და მსხვერპლთა უფლებების დაცვას. სამხრეთ აფრიკის სიმართლისა და შერიგების კომისიის მსგავსი მაგალითები გვიჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება კონფლიქტის შემდგომი პროცესების მართვა.
თურქეთის რესპუბლიკა მხარს უჭერს სირიის ხალხის მომავლის უზრუნველმყოფი მთავრობის ჩამოყალიბებას. საერთაშორისო საზოგადოებამ მხარი უნდა დაუჭიროს თურქეთის ამ ძალისხმევას. ამ კონტექსტში, ახალმა მთავრობამ უნდა იმოქმედოს ადამიანის უფლებების სტანდარტების შესაბამისად და შეასრულოს საერთაშორისო ვალდებულებები. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სირიის მომავალი კვლავ გაურკვეველი დარჩება.
დასკვნის სახით, სირიაში ახალი მთავრობის გამოჩენა წარმოადგენს როგორც შესაძლებლობას, ასევე გამოცდას საერთაშორისო საზოგადოებისთვის. აღიარების პროცესი, სადაც არ არის უზრუნველყოფილი სამართლიანობა და ანგარიშვალდებულება, შეიძლება გააღრმავოს კონფლიქტები სირიაში და გაზარდოს რეგიონული არასტაბილურობა. საერთაშორისო საზოგადოებამ უნდა იმოქმედოს კანონის უზენაესობის გათვალისწინებით და პატივი სცეს სირიის ხალხის ნებას.
