აქტუალური თემის ანალიზი 40 - 2024

აქტუალური თემის ანალიზი 40 - 2024

გადაიქცევა თუ არა ირანის დარტყმა ისრაელზე რეგიონულ ომად?

SETA-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევრი, ჯან აჯუნი

ირანმა საბოლოოდ გვერდზე გადადო თავისი „სტრატეგიული მოთმინება“ და ისრაელს ბალისტიკური რაკეტები ესროლა. ბოლო თვეებში ირანმა განიცადა სერიოზული ზიანი შეკავების კუთხით, როდესაც მან ვერ შეძლო ნამდვილი პასუხის გაცემა ისრაელის აგრესიულ დამოკიდებულებაზე. როდესაც ეს ვითარება შეერწყა ისრაელის თავდასხმებს ჰეზბოლას ხელმძღვანელობაზე, ირანს სხვა გზა არ დარჩა, გარდა პასუხის გაცემისა, ან უნდა აღედგინა თავისი შეკავების ძალა ან უკან დაეხია. ირანმა არჩია პასუხის გაცემა და დაარტყა ისრაელს დაახლოებით 200 ბალისტიკური რაკეტით. რა თქმა უნდა, ამ თავდასხმას მნიშვნელოვანი შედეგები მოჰყვება. ამ თემაზე გთავაზობთ პოლიტიკური, ეკონომიკური და საზოგადოებრივი კვლევის ცენტრის SETA-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევრის, ჯან აჯუნის შეფასებას, რომელშიც იგი წერს: 

საბოლოოდ, დასრულდა ირანის „სტრატეგიული მოთმინება“ ისრაელის ხანგრძლივი აგრესიული დამოკიდებულების წინააღმდეგ და განხორციელდა მასშტაბური სარაკეტო შეტევა. ისრაელში მდებარე სამხედრო ბაზები ზებგერითი 200-მდე ბალისტიკური და ატმოსფეროზე ზემოდან მფრენი რაკეტით იქნა დაბომბილი. ზოგიერთი რაკეტა ჩამოაგდეს რეგიონში განლაგებული აშშ-ს საჰაერო თავდაცვის მოთხოვნით და ისრაელის Arrow 2-3 მაღალი სიმაღლის საჰაერო თავდაცვის სისტემებით, მაგრამ ირანის ბალისტიკური რაკეტები ძირითადად სამიზნეებს მოხვდა. პირველადი ინფორმაციით, დაზიანებულია ნევატიმის ავიაბაზა, ტელ ნოფი და ნეტივოტის ბაზები, სადაც F35-ები არიან განლაგებული. ამასთან დაკავშირებით არის ვიზუალური მტკიცებულებებიც. თუმცა, ჯერჯერობით უცნობია, რა ზარალი მიადგა ბაზებს და დაკარგა თუ არა თვითმფრინავები, განსაკუთრებით არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ისრაელი სამხედრო ცენზურას ახორციელებს და ზოგიერთი წყარო ასევე ამტკიცებს, რომ ისრაელი F35-ების დაცვას ცდილობდა 5 ტანკერი თვითმფრინავის აფრენით და შეტევამდე ჰაერში შეჩერებით. თავდასხმის შედეგად მიყენებული ზიანის გარკვევას უახლოეს დღეებში სატელიტური ფოტოებით შევძლებთ, მაგრამ ცხადია, რომ ირანმა ამჯერად ისრაელს რეალური პასუხ გასცა. ისრაელი სერიოზული დეზინფორმაციითა და პროპაგანდით აცხადებს, რომ მას არ მიუღია რაიმე სერიოზული ზიანი. ის ერთგვარ ფსიქოლოგიურ ომს აწარმოებს. თუმცა იმასაც ამბობენ, რომ ძალიან მკაცრად უპასუხებენ. 

რა თქმა უნდა, ირანის ამ გაბედულ თავდასხმას შედეგები მოჰყვება. უპირველეს ყოვლისა, წინააღმდეგობის ღერძის კომპონენტების, განსაკუთრებით ჰეზბოლას, თავდაჯერებულობა განახლდა და დაინახეს, რომ მათ უკან ირანია. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ დროს, როდესაც ისრაელი ცდილობს ლიბანის სამხრეთში სახმელეთო გზით შეჭრას. ჰეზბოლამ უნდა განაახლოს თავისი სარდლობის დონე რაც შეიძლება მალე და გამოიჩინოს წინააღმდეგობა ველზე. მეორეც, ირანმა აღადგინა თავისი შემაკავებელი ძალა და ახლა ბურთი ისრაელის მოედანზეა. მათ თავიანთ განცხადებებში აღნიშნეს, რომ პასუხი იქნება ძალიან მკაცრი, ისინი სავარაუდოდ განახორციელებენ საჰაერო დარტყმას ირანის წინააღმდეგ, რაც გამოიწვევს ირანის მხრიდან ხელახლა გასროლას. ამრიგად, ორი სახელმწიფო პირდაპირ ომში ჩაერთვება. ის, რასაც აშშ გააკეთებს, ასევე კრიტიკულია, თუ ისრაელს გაუჭირდება ის შეიძლება უშუალოდ ჩაერიოს, რაც რა თქმა უნდა გამოიწვევს დიდ რეგიონულ ომს. 

ჩვენ ძალიან კრიტიკულ და ისტორიულ პერიოდში ვართ. შეუძლებელია რეგიონში მშვიდობის დამყარება ღაზასა და ლიბანში ისრაელის ხოცვა-ჟლეტის შეჩერების გარეშე. - წერს პოლიტიკური, ეკონომიკური და საზოგადოებრივი კვლევის ცენტრის SETA-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევარი, ჯან აჯუნი.