«<ғәрб үстүнлүккә игә> шәклидики чүшиниш дәври ахирлашти»

түркийә авази радийоси хәвири: җумһур рәис әрдоған, «техиму адил бир дунйа бәрпа қилиш мумкин» намлиқ китаби, бирләшкән дөләтләр тәшкилати хәвпсизлик кеңишини қилған тәнқидлири вә һәл қилиш чарә тәклиплири һәққидә өткүзгән сөһбитидә, «немишқа бундақ бир китабни нәшр қилишқа еһтийаҗ бар?» лиқиға мунасивәтлик соалға, йәр шариви түзүмниң кәң даирилик дуел елан қилинишқа дуч келиватқанлиқини байан қилди.

түркийәниң баштин-ахир бу өзгиришкә һәм башламчи болушқа тиришқанлиқини, һәмдә хәлқара җәмийәтниң диққитини мәвҗут мәсилиләргә ағдуруватқанлиқини қәйт қилған җумһур рәис әрдоған, түркийәниң хәлқара җәмийәтниң диққитини барлиқ адаләтсизликләргә дин, тил вә ирқ айримастин ағдуруватқанлиқини тәкитлиди؛ һәмишә адил болуш, адаләтлик позитсийә тутушни чиқиш нуқта қилғанлиқлирини, һәмдә тәңсизликләрни күнтәртипкә киргүзүп,  йәр шариви түзүмниң виҗдани сүпитидә һәрикәт қиливатқанлиқлирини әскәртип мундақ деди: «биз һазирғичә җараңлиқ һалда оттуриға қойған мәсилиләрни тарих сәһиписидә хатирә қалдуруш үчүн бир китабта бир йәргә топлашни қарар қилдуқ.»

һазирқи дунйа түзүми дуч келиватқан нурғун хирисларниң барлиқини вә буниң бирла дөләт өз алдиғила йеңәләйдиған дуел елан қилиш әмәсликини оттуриға қойған әрдоған, дунйа сийаситигә нәзәр ташланғинида, башқичә бир мәнзириниң барлиқини көрүвалғили болидиғанлиқини тәкитләп мундақ деди: «<ғәрб үстүнлүккә игә> дегәндәк мәсилә йаритидиған чүшиниш дәвриниң ахириға келип қалдуқ, бу һәқтә һәммә дәталаш қиливатиду вә буниң растлиқини қобул қиливатиду, әсирләр бойи давамлашқан ғәрб зомигәрлики дәври ахирлашти؛ дәрвәқә, нөвәттә  йеңи бир хил хәлқаралиқ түзүм барлиққа келиватиду.»

әрдоған, иккинчи дунйа урушидин кейин  қанун – бәлгилимилири бар бир дунйа түзүми орнитилғанлиқини тәкитләп мундақ деди: «биз дәймизки, әгәр қанун – бәлгилимиләр бар болса, ундақта һәммә  бу қанун – бәлгилимиләргә риайә қилсун؛ әгәр бу қанун - бәлгилимиләрниң вақти өтүп кәткән вә әһмийитини йоқатқан болса, ундақта, сөһбәт өткүзүп, қанун - бәлгилимиләр вә хәлқаралиқ түзүмләр һәққидә қайтидин музакирә елип барайли, бу арқилиқ, йәр шарини техиму йахши башқуралайдиған вәзийәтни шәкилләндүрәлишимиз мумкин, йәр шарини башқурушниң мәркизи қәйәр?  әлвәттә, бирләшкән дөләтләр тәшкилатидур, ундақта, бирләшкән дөләтләр тәшкилати йәршарини йахши башқурушқа вәдә берәмду? бәлким шундақ, әмма бу вәдисидә туруватамду? йақ. шуңа, бирләшкән дөләтләр тәшкилати һәққидә қайта ойлинип, йәр шарини башқуруш мәсилилирини тәдриҗий һалда сөһбәт өткүзүш арқилиқ һәл қилайли, дәрвәқә, бу дадил қәдәмни чоқум бесиш мәҗбурийитимиз бардур.»