аңлиғанму сиз?_ истанбул мүшүклири

түркийә авази радийоси: нәччә миң йиллиқ өтмүшкә игә, императорлуқларға саһибханлиқ қилған һәшәмәтлик шәһәр истанбул, тарихий вә мәдәнийәт байлиқлири, тәбиий гүзәлликлири билән бирликтә, мүшүклири биләнму даңлиқ. бундақ десәм, уни истанбулға хас бир хил мүшүк түри, дәп ойлап қалмаңлар, мән бу шәһәрниң һәр қандақ бир йеридә туйуқсизла алдимизда пәйда болуп қалидиған коча мүшүклирини көздә тутуватимән.

хәлқаралиқ илмий тәтқиқатларда көрситилишичә, барлиқ мүшүкләрниң келип чиқиш мәнбәси анадолу вә мисир икән. анадолуда овчилиқта ишлитиш үчүн беқилидиған мүшүкләр, османли дәвридә шәһәр турмушиға маслашқан болуп, тез сүрәттә көпийип, истанбулда бир хил «мүшүк мәдәнийити» пәйда қилиш арқилиқ шәһәрдики күндилик турмушниң кәм болса болмайдиған бир парчисиға айланған. османли дәвридә кочилардики сайақ һайванлар қоғдалған һәмдә хәлқму уларни қоғдашқа илһамландурулған. йоқсулларға таам берилидиған ашханилар, мүшүк вә итларғиму йемәклик беридиған адәтни шәкилләндүргән. һәтта кочилардики һайванларни беқиш - асраш мәқситидә вәхпиләр — фондилар қурулған. бүгүнки күндиму һайванларниң увилири вә у йәрләрдә ишләйдиғанлардин башқа миңларчә пидакар киши бу вәзипини давамлаштурмақта.

османли империйәси һайванатлар қанун – түзүми чиқирилип йолға қойулған тунҗи дөләт болуп, 16-әсирдә қанун чиқирип, қерип қалған һайванларни еғир ишларда ишлитишни мәни қилған. османли империйәсидә кишиләр мал - мүлүклирини коча һайванлириға мирас қалдурған әһвалларму болған.

истанбулниң һәммила йеридә дегүдәк мүшүкләрни учратқили болиду. бағчиларда, деризиләрниң түвидә, дуканларниң ишиклириниң алдида, бир китабчиниң китаблири арисида, метро бекитидә, парахотта қисқиси һәммила йәрдә һәр хил рәң вә йаштики мүшүкләрни учритип қелишиңиз мумкин. қәһвәханида чай ичиватқан чеғиңизда, астағина қучиқиңизға чиқип, һузурлинип уйқуға ғәрқ болушиму мумкин.

истанбулниң, бәлким дунйаниң әң даңлиқ мүшүки «айасофйа мүшүки» дегән нам билән тонулған гли болуши мумкин. 2004 – йили айасофйадики мулазимәтчиләр күлбисиниң астида дунйаға кәлгән үч асланниң бири болған гли, 2020 – йили вапат болғучә айасофйада турған болуп, зийарәтчиләрниң диққәт мәркизигә айланған, униң үстигә, иҗтимаий таратқуда йүз миңдин артуқ әгәшкүчиси болған бу омақ мүшүк, айасофйаниң һәйвәтлик бинакарлиқи намайан қилинған нәччә миң парчә сүрәттиму орун алғаниди.

әгәр истанбул мүшүклири билән техиму йеқиндин тонушмақчи болсиңиз, җәйда торунниң 2016-йили елан қилинған һөҗҗәтлик филими «мүшүк» ни көрүшүңларни тәвсийә қилимиз.