süriyediki urush meydanining yéngi weziyiti

süriyediki urush meydanining yéngi weziyiti

küntertip we analiz (17)

(jan ajun)

hörmetlik radiyo anglighuchilar! «küntertip we analiz» namliq pirogrammimizning bügünki bölümide siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqatliri fondi jemiyiti «SETA» ning tashqi siyaset tetqiqatchisi jan ajun teripidin teyyarlanghan «süriyediki urush meydanining yéngi weziyiti» témiliq analizni diqqitinglargha sunimiz.

***** ** **** *** *** ****

 astane musapisige alaqidar 17- nöwetlik yighini aridin uzun mezgil ötkendin kéyin türkiye, rusiye we iranning qatnishishi bilen ishqa ashti. 2021-yili 12-ayning 21-künidin 22-künigiche nur-sultanda chaqirilghan süriye témilik yuqiri derijilik rehberler yighinda, süriyening omumiy ehwali  térorluq we bölgünchilikke qarshi küresh shundaqla panahlanghuchilarning qaytishi qatarliq mesililer muzakire qilindi.

süriye urush meydanlirida xéli mezgildin buyan éghir herbiy heriketler körülmigen bolsimu, emma siyasiy hel qilish musapiside tosalghular peyda boldi. mana shundaq sharaitta, türkiye, rusiye we iran heyetliri aridin uzun mezgil ötkendin kéyin astanede yene bir yerge jem boldi. astanediki 17-nöwetlik yighinda süriyening nöwettiki weziyiti muzakire qilindi, emma tereplerning meydanida téxichi özgirish bolghini yoq.

yighindin kéyin élan qilinghan bayanatta; «siyasiy hel qilish musapisidiki eng yéngi özgirishler, idlibning weziyiti, insanperwerlik yardimi we térorluqqa qarshi küresh muzakire qilindi» déyildi. bolupmu türkiye tashqi ishlar ministirliqining bayanatida, «her qaysi tereplerning térorluqqa qarshi turush bahanisi bilen yolgha qoymaqchi boluwatqan qanunsiz öz-özige xoja bolush urunushlirining qobul qilghili bolmaydighanliqi tekitlendi. firat deryasining sherqidiki bölgünchi teshkilatlarning puqralargha qaratqan hujum we bésimliri sewebidin endishilerning künséri küchiyiwatqanliqi bayan qilindi. bu dairide térorluq teshkilati p k k/ y p g gha qarshi turushtiki qetiy iradimiz tekitlendi» dégen sözler ishlitildi.

rusiye bilen iranning térorluq teshkilati p k k/ y p g gha tutqan mujmel siyasitidin türkiye dawamliq biaram bolup kelmekte. rusiye we süriye hakimiyiti bilen p k k/ y p g otturisida élip bérilghan muzakiriler, shundaqla türkiyening mumkin bolghan herbiy heriketlirige qarshi turush tirishchanliqi qatarliqlar  türkiyening bu jehettiki gumanini kücheytmekte.

térrorluq teshkilati p k k/ y p g hazirmu firat deryasining sherqide texminen 45-50 ming kiwadrat kilométir kélidighan rayonni kontrolluqi astida tutup kelmekte. rusiye we süriye hakimiyet qisimlirimu türkiyening chégra léniyesige jaylashqan bu rayonlarda p k k/ y p g térrorluq unsurliri bilen birlikte sep tutmaqta. téximu jenubta bolsa, amérika eskerliri mewjut. yene kélip, firat deryasining gherbidiki tél rifat we menbichtimu mushuninggha oxshash bir menzire bar. p k k/ y p g unsurliri bu rayonlarni türkiyening kontrolluqidiki rayonlargha qarita térorluq heriketliri üchün ishletmekte. hetta pat-pat biwaste türkiye eskerlirige qarita térorluq hujumlirini élip barmaqta. türkiyening nöwettiki weziyetni qobul qilishi qetiy mumkin emes. jumhur reis erdoghan ilgiri éytqinidek, ya bu rayonlardiki térorluq unsurliri rusiye we süriye hakimiyet qisimliri teripidin tazilinidu, yaki türkiye biwasite herbiy heriket élip baridu.

rusiye türkiyening sezgürlükini we térorluq teshkilati p k k/ y p g  mesiliside  dölet bixeterlikige alaqidar tehditlerni bilgen asasta heriket qilishi lazim. undaq bolmighanda, süriyede hel qilish charisi tipish yaki meghlubiyet üstige meghlubiyet patqiqidin chiqish mumkin emes.