xongkong xelqi parlamént saylimigha töwen nisbette qatnashti

türkiye awazi radiyosi xewiri:  xongkong saylam ishliri komitétining bashliqi barnabas fung (Barnabas Fung) tünügün (2021-yili 19-dékabir) parlamént saylimida, 1 milyon 350 ming 680 kishining bélet tashlighanliqini bildürdi.

texminen 4.5 milyon tizimgha élinghan saylighuchi bar bolghan xongkongda, saylamgha qatnishish nisbiti %30.2 bolghan.

béyjing hakimiyiti « wetenperwerlerning xongkongni bashqurushini kapaletke ige qilish üchün» bu yil (2021) béshida saylam qanunigha özgertish kirgüzgendin kéyin ötküzülgen birinchi qétimliq parlamént saylimida, puqralarning qatnishish nisbiti körünerlik derijide töwen boldi.

saylamda parlaménttiki 90 orun üchün  153 namzat özara riqabetleshti.

xongkongdiki eng chong öktichi bolghan démokrat partiyesi, bu qétimqi saylamda namzat chiqarmidi. démokratiye terepdari öktichi namzatlar her xil tosqunluqlargha uchrighan saylamda, saylanghan parlamént ezalirining köpinchisi béyjingpereslerdin teshkil tapti. 2020-yilning axirida ötküzülüshi pilan qilinghan saylam, wuxen wirusi (Kovid-19) tedbirliri seweb qilip körsitilip bir yil kéchiktürüldi.

xitay xelq qurultiyi daimiy komitéti 30-mart (2021) xongkong alahide memuriy rayonining özgertish kirgüzülgen saylam tüzümini testiqlighan idi.

xongkong asasiy qanunining 1- we 2- qoshumche maddilirigha kirgüzülgen özgertish bilen, yerlik qanun chiqirish orgini bolghan qanun chiqirish kéngishining orunduq sani 70 tin 90 gha chiqirildi, emma biwaste saylam arqiliq belgilinidighan orunduq sani 35 tin 20 ge chüshürüldi. iongkong waliysini saylashqamesul saylam komitétining eza sani 1200 din 1500 ge chiqrildi. komitétqa qanun chiqirish kéngishining 40 ezasini belgilesh hoquqi bérildi. kéngeshning qalghan 30 ezasini kesipiy we uyushmilar bilen shu sahe wekillirining saylishi qarar qilindi.

xongkong 1898-yili imzalanghan «ijarige élish kélishimi» bilen uzun yillarghiche engliye hakimiyitining bashqurushi astida turdi. 1997-yili xitaygha qayturup bérildi.

engliye bilen xitay imzalighan ortaq xitabname ramkisida, xongkonggha 2047-yilighiche axbarat we pikir qilish, namayish qilish, diniy we akadémik xizmet qilishqa oxshash erkinlikler bilen, musteqil memuriy we qanuniy qurulmisini qoghdash wede qilinghan idi.

xongkong xitaygha qarashliq bolsimu, emma özige tewe pul birlikini, tilini, qanun tüzümini we kimlikini ishlitish hoquqi bar. mudapie we diplomatiyede béyjinggha qaraydighan bu bashqurush shekli «bir dölet, ikki xil tüzüm» dep atalghan idi.

béyjing hökümitining yéqinqi yillarda dölet xewpsizlik qanuni qatarliq qanun özgertishler bilen, rayonning aliy aptonomiye qurulmisini özgertiwatqanliqi tenqid qilinmaqta.