dunya elliri washingtondiki weqeler toghrisida arqa - arqidin ipade bildürdi

türkiye awazi radiyosi xewiri: shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilati — nato bash katipi yéns stolténbérg amérika dölet mejlisidiki weqelerge «endiktürgüchi» dep baha berdi.

bash katip yéns stolténbérg, amérikaliq namayishchilarning tosuqlarni bösüp ötüp dölet mejlisi binasigha bésip kirishidin kéyin yüz bergen weqeler heqqide ijtimaiy taratqudiki adrési arqiliq bayanat élan qilip: «washingtondiki körünüshler kishini endiktüridu. démokratik saylamning netijisige hörmet qilinishi kérek» dédi.

yawropa ittipaqi kéngishi bashliqi charléz mishél: «amérika dölet mejlisi démokratiyening ibadetxanisi. bu kéche körgenlirimiz ademni ediktüridu» dédi.

yawropa parlaménti bashliqi déywid sasoli yüz bergen weqelerdin chongqur endishe qiliwatqanliqini tilgha élip, démokratiyening ehmiyitini tekitlidi.

yawropa ittipaqi tashqi munasiwetler we xewpsizlik siyasetliri ali wekili josép borél washingtondiki weqelerge baha bérip: «(bu) amérika démokratiyesige qilinghan misli körülmigen hujum» dédi.

yene bir tereptin engliye bash weziri boris jonson özgirishler toghrisida toxtilip: «amérikada hoquqni retlik we tinch ötküzüp bérilishi intayin muhim» dégenlerni qeyt qildi.

yawropa ittipaqi komitéti bashliqi ursula won dér léyén: «men amérika organliri we démokratiyening küchige ishinimen. hakimiyetning tinch yötkilishi intayin muhim. jo baydin pirézidént saylimida ghelibe qildi, men amérikaning kéyinki pirézidénti süpitide uning bilen hemkarlishishni taqetsizlik bilen kütüwatimen» dédi.

birleshken döletler teshkilati (b d t) bash katipi antoniyo gutérrés amérika dölet mejlisining pirézidént donald tramp qollighuchilirining bésip kirishige uchrishidin kéyin yüz bergen weqelerdin epsuslinidighanliqini bildürdi.

gutérrés bayanatchisi istéfan dujarik arqiliq bayanat élan qilip, siyasiy rehberlerning bu xil ehwallarda qollighuchiliridin zorawanliqtin saqlinishni, démokratik musape we qanun bilen bashqurushqa hörmet qilishni telep qilishining muhimliqini tekitlidi.

firansiye pirézidénti émmanuél makron tiwittérdiki adrésida bayanat élan qilip: «dunyadiki eng qedimki démokratik döletlerning biride wezipisini ötküzüp béridighan pirézidéntning qollighuchiliri qanunluq saylamning netijisige qoral bilen jeng élan qilsa, bu dunyawi idiyege ziyan yetküzidu. bügün washingtonda yüz bergen ishlar amérikani eks ettürmeydu» dédi.

firansiye tashqi ishlar ministiri zhan yiwés lé drian amérika dölet mejlisidiki weqeler toghrisida toxtilip mundaq dédi: «amérika organlirigha qaritilghan zorawanliq démokratiyege qilinghan éghir hujumdur»... u sözini dawamlashturup, amérika xelqining iradisi we awazigha hörmet qilish kéreklikini otturigha qoydi.

awstriye pirézidénti aléksandr wan dér béllén ijtimaiy alaqe tori arqiliq  élan qilghan bayanatida, amérika démokratiyesining qelbi bolghan dölet mejlisi binasigha awamchilliq we démokratik qimmet  - qarashlar nezerdin saqit qilinghan halda qilinghan hujumni endishe ichide küzitiwatqanliqini qeyt qildi.

awstriye bash ministiri sébastiyan kurz washingtondin kelgen körünüshlerning ademni endiktüridighanliqigha isharet qilip: «bu démokratiyege qilinghan qobul qilghusiz hujum. hoquqning ötküzüp bérilishi choqum tinch we tertiplik bolushi kérek» dédi.

awstriye tashqi ishlar ministiri aléksandr shallénbérg washingtondiki dölet mejlisi binasining amérika démokratiyesining simwoli ikenlikini körsitip, zorawanliq, öchmenlik we malimanchiliq bilen bu simwolgha hörmetsizlik qilishning qobul qilinmaydighanliqini tekitlidi.

litwa pirézidénti gitanas nausédamu hökümetning özgirishi piship yétilgen démokratik döletlerning eng muhim körsetküchlirining biri ikenlikini otturigha qoyup: «qanun bilen idare qilish bir kocha qanuni emes, biz ittipaqdash dölettiki démokratik qimmetlerning üstün orunda turidighanliqigha toluq ishinimiz» dédi.

kolumbiye pirézidénti iwan duk bu heqtiki bayanatida: «biz amérikadiki béletlerni sanash jeryanida yüz bergen zorawanliq weqelirini ret qilimiz. men palataning hörmetke sazawer ezaliri we barliq organlar bilen hemkarlishidighanliqimni we ularni qollaydighanliqimni bildürimen. kolombiye, démokratik hayatimizning béshidin tartipla döletlirimiz teripidin ortaqlishilghan qanunning küchige, amérika organlirining mustehkemlikige we démokratiyesige toluq ishinidu» dédi.

argéntina pirézidénti albérto férnandéz jo baydinning foto  - süriti bilen birlikte élan qilghan bayanatida, «biz washingitonda yüz bergen éghir zorawanliq heriketliri we dölet mejlisige qilinghan hujumni eyibleymiz. xelqning iradisige hörmet qilinghan tinch ötküzüp bérish basquchi bolidighanliqigha ishinimiz we yéngi prézidént jo baydinni eng küchlük shekilde qollaydighanliqimizni bildürimiz» dédi.

chili pirézidénti sébastiyan pinéra bolsa: «chili amérikadiki démokratik musapini özgertishni meqset qilghan heriketlerni ret qilidu, zorawanliq we asasiy qanun organlirigha namuwapiq mudaxile qilishni eyibleydu. chili amérika démokratiyesining küchige tayinip qanun bilen idare qilishqa kapaletlik qilidighanliqigha ishinidu» dégenlerni qeyt qildi.

ékwador pirézidénti lénin moréno weqe heqqide toxtilip mundaq dédi: «bügün biz washingtonda yüz bergen zorawanliq heriketlirini qobul qilmaymiz. eneniwi amérika qanunining küchige, teshkiliy qurulmisigha we qanuniy tertip kapalitige hörmet qilish kérek. démokratiyede puqralarning iradisini étirap qilish tolimu muhim».

urugway prézidénti luis lakallé po özining tiwittér hésabida uchur hembehrilep mundaq dédi: «biz amérika dölet mejliside yüz bergen zorawanliq heriketlirini qattiq eyibleymiz , biz bu döletning démokratik qimmet qarishining organlirigha buzghunchiliq qilishqa urunush qilmishliri üstidin ghelibe qilidighanliqigha ishinimiz».

wénézuéla tashqi ishlar ministiri jorj arréza özining ijtimaiy taratqudiki adrésida élan qilghan bayanatida washingtondiki zorawanliq weqelirini endishe ichide yéqindin közitiwatqanliqlirini bildürgen halda: «amérika hujumchi siyasetliri bilen döletlerde yüz bérishige seweb bolghan weqelerni hazir özi bashtin kechürüwatidu. biz siyasiy qutuplishishni eyibleymiz. wénézuéla amérikadiki zorawanliq weqelirining qisqa waqit ichide axirlishidighanliqigha, shundaqla amérikaning xelqining sijil muqimliq we ijtimaiy adaletning yéngi yolini achidighanliqigha ishinidu» dédi.

gérmaniye pirézidénti frank waltér stéynméyér tramp qollighuchilirining amérika paytexti washingtondiki dölet mejlisi binasigha basturup kirish weqesi toghrisida mundaq dédi: «bu amérikagha nisbeten tarixiy burulush nuqtisi we erkin démokratiyege qilinghan hujumdur».

bash ministir angéla mérkélmu tramp qollighuchilirining dölet mejlisi binasigha basturup kirishidin kéyinki weqelerge alaqidar süretlerning uni ghezeplendürgenlikini we biaram qilghanliqini éytti.

gérmaniye tashqi ishlar ministiri hayko maasmu «(amérika pirézidénti donald) tramp we uning qollighuchiliridin amérika xelqining (saylam) qararigha hörmet qilishi»ni telep qildi.

shiwétsiye bash ministiri stéfan lofwén weqe heqqide mundaq dédi: «men washingtondiki weqelerni küchlük endishe ichide közitiwatimen. hazir körüwatqinimiz démokratiyege qilinghan hujumdur. pirézidént tramp we parlaméntning nurghun ezalirining yüz bergen ishlarda zor mesuliyiti bar. pirézidéntliq saylimidin kéyinki jeryangha hörmet qilish kérek. amérikaning küchlük démokratiyesi bar. men tinch tertipning eslige kélishini ümid qilimen.»

shiwétsiye tashqi ishlar ministiri en lindému  washingtondiki yighilishtin kéyinki özgirishlerdin chongqur endishe qiliwatqanliqini bayan qilip: «biz démokratiyege qilinghan hujumgha guwah bolmaqtimiz. démokratik musapige hörmet qilinishi we tertip - intizam tinch usulda eslige keltürülüshi kérek. amérika démokratiyesi küchlük. pirézidént trampning démokratik musapini qollash mejburiyiti bar» dédi.

daniye bash ministiri métté frédériksén bolsa: «ashqunluq, zorawanliq, qutuplishish we malimanchiliq hergizmu toghra yol emes. washingtonda yüz bériwatqan ishlar qorqunchluq. biz démokratiyening qaytidin rolini jari qildurushini ümid qilimiz» dégenlerni qeyt qildi.

girétsiye bash ministiri kiryakos michotakis bu heqte: «biz washingtonda yüz bergen zorawanliq we dehshetlik weqelerdin intayin biaram bolduq. amérika démokratiyesi qeyser we küchlük bolup ,bu kirizisni yéngidu» dédi.

ispaniye bash ministiri pédro sanchéz  bolsa: «men washingtondiki dölet mejlisi binasidiki weqelerge munasiwetlik xewerlerni yéqindin közitiwatimen. men amérika démokratiyesining küchige ishinimen. yéngi pirézidént jo baydin amérika xelqini ittipaqlashturidu we jiddiylikni yéngidu» dédi.

ispaniye tashqi ishlar ministiri arancha gonzaléz laya tiwittér arqiliq bayanat élan qilip: «démokratiye hoquqni tinch ötünüp bérishni asas qilidu؛ kim uttursa meghlubiyetni qobul qilishi kérek. xelqning iradisini eks ettürüsh üchün kéngesh palata ezaliri we wekillirige toluq ishinish... pirézidént jo baydingha toluq ishinish» dédi.

kanada bash ministiri jastin trudo: «men weziyetni endishe ichide közütiwatimen» dégen bolsa, gollandiye bash ministiri mark rutté «hörmetlik tramp bügün baydénni kéyinki amérika prézidénti dep étirap qil» dep chaqiriq qildi.

bélgiye bash ministiri aléksandér dé kro: «biz saylanghan prézidént baydénni toluq qollaymiz» dédi.

ukraina pirézidénti wiladimir zélénskiy weqe heqqide: «biz amérika dölet mejlisige qilinghan misli körülmigen zorawanliqni eyibleymiz» dédi.

ukraina tashqi ishlar ministiri dimitro kuléba qanun - tüzümning baldurraq eslige kélishini ümid qilidighanliqini bildürdi.

rusiye parlaméntining kéngesh palata ezasi konstantin kosachéw amérikadiki weqelerge baha bérip, amérika démokratiyesining suslishiwatqanliqini éytti. kosachéf démokratiye bayrimining hazir axirlashqanliqini tilgha élip, amérikaning emdi démokratiye mesilide yönilish körsitip bérelmeydighanliqini, hetta uni bashqilargha téngish hoquqdinmu mehrum qalghanliqini tekitlidi.

hindistan bash ministiri naréndra modi tiwittér hésabida washingitondiki malimanchiliq we zorawanliq toghrisidiki xewerni körüp epsuslanghanliqini bildürüp:  «démokratik musapining qanunsiz namayishlar arqiliq qalaymiqan qilinishigha yol qoyghili bolmaydu» dédi.

israiliye bash ministiri bényamin nétanyahu we tashqi ishlar ministiri gabi ashkénazi trampning qollighuchilirining saqchi tosuqlirini bösüp ötüp, dölet mejlisi binasigha bösüp kirishini eyiblidi.

israiliye dölet mudapie ministiri bénniy gantiz amérika dölet mejlisidiki weqelerning démokratiyege ishinidighanlarning qelbini azablighanliqini qeyt qildi.

iran pirézidénti hesen ruhani washingtonda yüz bergen weqeler toghrisida toxitlip: «bizning tünügün kechte we bügün amérikida körgenlirimiz gherb démokratiyesining qanchilik ajiz we qabiliyetsiz ikenlikini, shundaqla uning asasining mustehkem emeslikini körsitip berdi». dédi.

xitay tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi xua chünying, amérika dölet mejlisi pirézidént donald tramp qollighuchilirining hujumigha uchrighandin kéyin yüz bergen weqelerge qarita sükünatni saqlap qélishqa chaqirdi.

bu weqeni küshkürtüsh bilen eyibliniwatqan amérika pirézidénti trampning wezipe ötesh mudditi jeryanida döliti we dunyagha éghir ziyanlarni salghanliqini bildürgen ruhani, sözini dawamlashturup, «ikki heptidin kéyin aqsarayda wezipige olturidighan kishiler (bu ziyanlar) ning ornini toldurushi we ulugh millet bolghan amérika xelqini heqiqiy ornigha ige qilishi kérek. ular (baydin rehberlik apparati) choqum xelqara jemiyette bolushqa tégishlik nuqtilargha, yeni eqil we qanungha qaytishi kérek» dégenlerni qeyt qildi.

pirézidént donald trampning qollighuchilirining amérika dölet mejilisige basturup kirish weqelirige siyasiyonlar, shundaqla soda, hökümetsiz teshkilatlar we senetkarlargha oxshash jemiyetning oxshimighan qatlamlirimu naraziliq bildürdi.

amérikaning sabiq pirézidénti jorj dabliyu bushmu amérika pirézidénti donald trampning qollighuchilirining dölet mejlisige  bésip kirgenlikidin qattiq chöchügenlikini éytti.

amérika pirézidénti donald trampni qollash namayishini teshkilligüchiler tosuqlarni bösüp ötüp, dölet mejlisi binasigha bésip kirip, 11- ayning 3- küni ötküzülgen saylam netijisi resmiyleshtürülidighan yighingha naraziliq bildürgen we uningdin kéyin yüz bergen zorawanliq weqelirini tizginlesh üchün  «kochigha chiqishni cheklesh» belgilimisi élan qilinghanidi.