تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو(43)
تورکیه‌نین موصول عملیاتیندا معادله‌نین کناردا قالماماق اوچون چیخیش‌لار ائتمه‌سی بعضی محفل‌لر طرفین‌دن قصدلی اولا‌راق سهو تفسیر اولوندو
تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو(43)
آنکارا ایله بغداد آراسین‌داکی، عراق‌داکی تورک نیظامی وارلیغی و موصول عملیاتیندا آلماسی لازیم اولان رول موضوعسوندا کئچدیگیمیز گون‌لرده بیر گرگین‌لیک یاشانمیشدی. سون گلینن نقطه‌ده طرف‌لرین قارشی‌لیق‌لی اولا‌راق رفتارلاریندا بیر دییشیک‌لیگه گئتدیک‌لری گؤرولور. بو دا هله‌لیک موقتی اولما احتیمالی یوکسک بیر اوزلاشما زمینی میدانا گتیردی. سون وضعیته گؤره، تورک عسگرلری موصولا گیرمه‌یه‌جک. لاکین بغداد دا تورکیه‌نین بؤلگه‌دکی وارلیغینی پروبلم آلمایین، ائتمیین. بون‌دان باشقا، عراق باش ناظیری حیدر العبادی‌نین آچیقلاماسینا گؤره سوننی خالقین اعتراضینی چکن حشدی شعبی میلیتانلاری ده موصولا گیرمه‌یه‌جک‌لر. آنجاق تورکیه‌نین اؤیرتمیش اولدوغو موصول ویلایتی‌نین خالقین‌دان عبارت حشدی وطنی میلیتانلاری‌نین عملیاتا قاتیلماسی قبول ائدیلدی.
دیگر طرف‌دن تورکیه و عراق آراسیندا یارادیلان هیات‌لر ده قارشی‌لیق‌لی سفرلر ائتمه‌یه باشلادی‌لار. باش ناظیر بینا‌لی ییل‌دیریمین آچیقلاماسینا گؤره تورک اوچاقلاری‌نین موصول عملیاتینا دستک وئرمه‌سی قرارلاشدیریلدی. تورکیه پاریس‌ده کئچیریله‌جک اولان موصول ییغینجاغینا دا چاغیریلدی.
تورکیه‌نین موصول عملیاتیندا معادله‌نین کناردا قالماماق اوچون چیخیش‌لار ائتمه‌سی بعضی محفل‌لر طرفین‌دن قصدلی اولا‌راق سهو تفسیر اولوندو. حادثه‌نین هئچ بیر شکیلده تورکیه‌نین عثمانلی دولتی‌نین واریثی اولا‌راق بؤلگه‌ده حاکمیت آختارما ایچینده اولماسییلا علاقه‌سی یوخ ایدی.
عراق و سوریه‌ده یاشانان ایچ ساواش‌لار قارشی‌سیندا تورکیه‌نین هم اینسانی، هم ده امنیت باخیمین‌دان سببلریله قیدسیز قالماسی غیری-مومکون. هر ایکی اؤلکه ایله ده اوزون مرزلره صاحب اولدوغو اوچون تورکیه بو اؤلکه‌لرین اؤلکه‌نین گله‌جگی موضوعسوندا موضع آلماغا مجبور حیس ائدیر اؤزونو. ایشده بو مجبوریت تورکیه‌نی موصول عملیاتیندا ساحه‌ده اولماغا ایتلییر.
بونو قبول ائتمک لازیم‌دیر کی موصول، تورکیه باخیمین‌دان چوخ چوخ اهمیت داشییان بیر خصوصیت داشیییر. اورتا شرقین یئنی‌دن فورمالاشدیغی بیر دؤورده تورکیه موصولون گله‌جگی موضوعسوندا حساس اولماق مجبوریتینده. موصول عملیاتی سونراسی میدانا چیخماسی قوتله اولابیله‌جک گوج بوش‌لوغو موضوعسو آنکارانی حاق‌لی اولا‌راق ناراحات ائدیر. موصولدا ایداره و امنیت‌دن مسئول گوج اولا‌راق کیمین حاکم فاکتور اولاجاغی موضوعسو دا تورکیه باخیمین‌دان اولدوقجا اهمیت‌لی. آیریجا 1980-جی ایللردن بری تورکیه‌نین امنیت پروبلمینده مرکزی اهمیته صاحب پ.ک.ک تشکیلاتینا ساحه‌ده آچیلماسینا قارشی پاسیو بیر موقعیت داوام ائتدیرمه‌سی ده سؤز موضوعسو اولا بیلمزدی.
طبیعی اولا‌راق تورکیه‌نی ناراحات ائدن بئله بیر موضوع وار: پ.ک.ک موصولون غربین‌دکی سینجاردا حرکتی و نیظامی بیر رهبرلیک قورموش وضعیتده. تروریست تشکیلات، سینجاردا یاشایان یئرلی خالقی سفربر ائده‌رک عراق‌دان سوریه‌دکی پ.ی.د کونترولون‌داکی ساحه‌یه قدر اوزانان بیر فعالیت ساحه‌سی قورماغا چالیشیر. تورکیه‌نین اساس قایغی‌سی، عراقدا اورتایا چیخا‌جاق گوج بوشلوق‌لاری‌نین پ.ک.ک و داعش بنزری باشقا ترور تشکیلات‌لاری طرفین‌دن دولدورولماسی. سینجارین مرکزی داعشدن قورتاریلدی؛ اما بغداد بورادا هله حاکمیت تامین ائده بیلمه‌دی داعشدن قورتاریلان دیگر یئرلشمه بیریملریندکی اورتایا چیخان اینکیشاف‌لاری ده نظره آلان تورکیه بنزر بیر وضعیتین موصولدا میدانا چیخماسینا ایستمیر. موصولداکی اجتماعی قورولوشو و سیاسی تارازلیغی مومکون قدر قوروماق ایستییر. نوری المالیکی دؤورونون یانلیش و باسقیچی اویقو‌لامالاری‌نین سوننی‌لر اوزرین‌دکی منفی تأثیری، باشقا شهرلرده اولدوغو کیمی موصولدا دا داعشین گوج قازانماسیندا تأثیرلی اولموشدو. بو سببله تورکیه، حشدی شعبی‌نین موصولا گیره‌جک گوج‌لر آراسیندا اولماسینی اویغون گؤرمدی. بو وضعیت موجود فای خط‌لرینی داها دا درینلشدیریردی. موصولدا یاشانا‌جاق ائتنیک و مذهب گؤکنلی یئنی چاتیشما‌لار عراق‌داکی و بؤلگه‌دکی موجود پروبلم‌لری داها دا ایکی قات حالا گئتیره‌بیلیردی.
موصول عملیاتینی چوخ اهمیت‌لی ائدن دیگر بیر موضوع ایسه عراقدا آرتان ایران نفوذو و بونون بغداد حکومتی‌نین سیاستی اوزرین‌دکی تأثیری. بو وضعیت آنکارانی بؤلگه‌سل تعادولونو محافظه ائدیجی آددیم‌لار آتماغا ایتلییر. بونون طبیعی نتیجه‌سی اولا‌راق دا تورکیه - کوردوستان رهبرلیگی - سوننی عرب‌لر آراسیندا اورتاق ناراحات‌لیق‌لار اوزرین‌دن یئنی بیر اورتاق‌لیق زمینی میدانا گلمیش وضعیتده.
تأسف کی، 2003 ایشغا‌لی سونراسی سهو آمریکا سیاستی‌نین محصولو سوننی- شیعه دوشمنلیغی بو سیرا‌لار عراقدا اولدوقجا گوجلنمیش وضعیتده. بو وضعیتده موصولون کیملرجه "قورتاریلاجاغی" بؤیوک اهمیت داشیییر. بو سببله ده حشدی شعبی میلیتانلاری ایچین‌دکی رادیکال عضولرین کئچمیشده دیگر شهرلرده ائتدیک‌لری گؤز اؤنونه آلینمالییدی. پرزیدنت اردوغان دا حاق‌لی اولا‌راق بو وضعیته وورغو ائتدی.
حشدی شعبی‌نین چوخلوقلا داعشن قورتورماق اوچون محاصیره ائدیلن شهرلری ترک ائدن وطنداش‌لارا یؤنلیک سالدیری‌لارلا گوندمه گلدیگی بیلینیر. اینسان حاق‌لاری ایزلمه کومیته‌سی‌نین 9 ژوئنده آچیقلادیغی راپور دا حشدی شعبی‌نین محاکیمه‌سیز اعدام، ایشگنجه، ایتکی‌لر و پارچالانمیش جسدلردن مسئول اولدوغونو ایفاده ائدیر. آیریجا اینسان حاق‌لاری ایزلمه کومیته‌سی بو قورولوشون موصول عملیاتیندا مسئولیت اوستلنممسینی ده طلب ائتدی. 18 ژوئیه‌ده دا بین الخالق عفو تشکیلاتی، شیعه میلیتانلاری ساواش جینایت‌لری ایشلمکده گوناهلان‌دیران 70 صحیفه‌لیک بیر راپور یایینلاندی.
داعشدن قورتارماق ایستنن شهرلرده خالقین بوتونو میلیتانلارلا حاق‌لی اولا‌راق همصحبت اولماق ایستمه‌دی و بو وضعیت داوام ائدیر. موجود وضعیتی گؤرممزلیک‌دن گلمک بؤلگه‌دکی مذهب گرگین‌لیگی‌نین درینلشمه‌سینی تامین ائتمک‌دن کنار گئتمیر.
عملیات سونراسیندا داعشین موصولدا چیخاریلماسینی نیظامی بیر باشاری اولا‌راق گؤرمک و بونونلا کیفایتلنمک بیر حل اولمایا‌جاق. باشاری اؤلچوسو و اؤلچوسو سیاسی اولماق مجبوریتینده‌دیر. فل‌لوجه خالقی اوچون مرکزی حکومتین شهری داعشدن قورتارماسی نئجه گئرچک معنادا بیر قورتولما اولا‌راق گؤرولممیشسه، عینی وضعیت موصول خالقی‌نین اکثریتی اوچون ده اعتبارلی‌دیر.
بو مزموندا موصول قورتاریلدیقدان سونرا، موصول‌لولارین اؤزلرینی گوونده حیس ائتمه‌لری اوچون آساییش مسئولیتی‌نین یئرلی اورقان‌لارین الینده اولماسین‌دان باشقا آلترناتیو یوخدور. عراق مرکزی حکومتی‌نین و موتتفیق‌لری‌نین اؤنون‌دکی ایمتحان یالنیز موصولو "قورتارماق" دئییل. 2003-دن بری بیر جور باشارامادیغینی باشارماسی لازیم‌دیر بغدادین. بو دا موصول خالقی‌نین کؤنلونو قازانماق‌دان کئچیر.
