تورکیه پنجرهسیندن اورتا دوغو(34)
کودتا گیریشیمی‌نین ساووشدورولماسی‌نین آردین‌دان تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغانین ایلک رسمی سفری روسیایا اولدو. حکومت اولا‌راق تورکیه‌یه ایلک رسمی سفر ده ایران طرفیندن اولدو
تورکیه پنجرهسیندن اورتا دوغو(34)
15 ژوئیه گونو، تورک خالقی سئچیم ایله ایش باشینا گلمیش اقتداری دئویرمه‌یه یؤنلیک بیر کودتا گیریشیمینی جانینی اورتایا قویما باهاسینا مانع اولدو. بو وضعیت یالنیز تورک ایچ سیاستی باخیمین‌دان اهمیت‌لی نتیجه‌لر دوغورمادی. تورک خاریجی سیاستی باخیمین‌دان دا چوخ اهمیت‌لی نتیجه‌لری اولدو. کودتا مدتینده و سونراسیندا خاریجی دونیانین آلدیغی رفتارین تورکیه‌نین خاریجی سیاستینه تأثیری اولدو. آمریکا و اویوپا بیرلیگی-نین کودتا گیریشیمی مدتینده، کودتانی قینایان و سئچیلمیش حکومتی دستکله‌ین بیر رفتاری اورتایا قویما‌لاری اوزون زامان آلدی. خصوصیله اورپا بیرلیگی-نین اعتراضی آرتیق کودتا گیریشیمی‌نین باشاریسیز اولدوغو دقیقلشدیک‌دن سونرا گلدی. کودتا‌نین باشاری‌سیزلیگه اوغرادیلماسی‌نین آردین‌دان دا آمریکا و اوروپا بریلیگی سیاسی ایسکاندال قبول گؤروله بیله‌جک تلسیک بیر موضع آلدی‌لار. تورک حکومتی‌نین کودتاچی‌لرین و کودتا دستکچی‌لرینه یؤنلیک تطبیق ائتدیگی اینظیباتی و گوونلیک مقصدلی تدبیرلری تنقید ائتدی‌لر. سانکی کودتانی اؤنله‌ین تورک میللتینی و اونون سئچیلمیش اوتوریته‌سینی، حقوقی و گوونلیک مقصدلی آددیملاریندان اؤتورو تهدید ائتدی‌لر.
دیگر طرف‌دن، سون زامان‌لاردا تورکیه‌نین علاقه‌لرینده زامان-زامان پروبلم یاشادیغی روسیا و ایران، کودتا گیریشیمی‌نین ارکن مرحله‌لرینده سئچیلمیش حکومتی دستکله‌ین آچیقلاما‌لار ائتدی‌لر. هر ایکی اؤلکه‌دن گلن بو دستگی بو فاکتورلارا سؤیکمک مومکون:
آ) روسیا و ایرانین کودتا‌نین بیرباشا اولماسا بئله ضیممن باتی‌لی‌لارجا دستکلندیگینی گؤرموش اولما‌لاری،
ب) هم روسیا، هم ده ایرانین اوزون مدت‌دیر فتونو اؤز میللی ماراق‌لارینا قارشی چالیشان بیر تشکیلات اولا‌راق گؤرور اولما‌لاری،
ج) هر ایکی اؤلکه‌نین ده رسمی بیر سیاست اولا‌راق دولت‌لرین ایچ ایشلرینه مداخیله اولا‌راق گؤردوک‌لری وضعیت‌لر قارشی‌سیندا عمومیتله توتارلی بیر وضعیت آلمیش اولما‌لاری،
د) اولدوقجا کریتیک بیر آندا تورکیه‌نین یانیندا یئر آلمانین، بحران سونراسی دؤورده بیر ژئوسیاسی اوغور تامین ائده‌جه‌گینین اؤنگؤرمه‌لری.
کودتا گیریشیمی‌نین ساووشدورولماسی‌نین آردین‌دان تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغانین ایلک رسمی سفری روسیایا اولدو. حکومت اولا‌راق تورکیه‌یه ایلک رسمی سفر ده ایران طرفیندن اولدو. سفرلرده، پرزیدنت اردوغانین و کودتا علیهداری تورک مئدیاسی‌نین غربه یؤنلیک تنقیدلرین آردین‌دان گلمه‌سی، تورکیه‌نین غرب جبهه‌سین‌دن قوپوب روسیا و ایرانلا اتفاق ائدیب ائتمیه‌جگی مذاکیره‌سینه یول آچدی. حتی بعضی غرب تفسیرچی‌لر، تورکیه‌نین بیر آوراسیا اتفاقینا یؤنلدیگینی و خاریجی سیاستینده محور سوروشمه‌سی یاشاندیغینی ادعا ائتدی‌لر.
یاخشی حقیقتن وضعیت بو ایدی می؟
بیر دفعه بونو بیلیریک کی، آک پارتی، 14 ایللیک اقتدارلارین بویونجا داوام‌لی غرب اتفاقی ایچینده قالماق شرطیله چوخ اؤلچولو بیر خاریجی سیاست ایزلمه‌یه چالیشدی. بیر باشقا دئییشله میللی ماراق‌لاری‌نین نه اولدوغونو یالنیز غرب اتفاق سیستمی‌نین پنجرهسیندن باخا‌راق گؤرمه‌دی. بو مزموندا روسیا و چینله داوام‌لی علاقه‌لرینی اینکیشاف آرخاسیندا اولدو. عینی زاماندا اؤزونو تاریخی باغ‌لارلا باغلی گؤردوگو یاخین شرق بؤلگه‌سینه کئچمیش ایقتیدارلاردان داها چوخ اهمیت وئردی. آفریقا آچیلیمی دا بو سیاستین بیر دیگر اوزانتیسییدی.
تورکیه‌نین روسیا و ایران ایله اهمیت‌لی چیخار یارانان موباحیثه‌لری سوریه بحرانی‌نین اورتایا چیخماسییلا اولدو. آنجاق بو وضعیت تورکیه‌نی یئنی بؤلگه‌سل اتفاق آختاریش‌لارینا ایتمکله بیرلیکده، هئچ بیر زامان ایرانلا مناسیبت‌لرین صیفیرلانماسی نقطه‌سینه گتیرمه‌دی. روسیایلا دا علاقه‌لر، تییاره سالما بحرانی یاشانمامیش اولسایدی، ناهامار ده اولسا، سوریه‌یه باغلی اهمیت‌لی گؤروش آیری‌لیق‌لارینا باخمایا‌راق داوام ائده‌جکدی.
نئجه کی هر ایکی اؤلکه ایله ده علاقه‌لرین دوزلدیلمه‌سی و اینکیشاف ائتدیریلمه‌سی یولون‌داکی آددیم‌لار کودتا گیریشیمی اوّلینده آتیلمیشدی. 5 مارس 2016دا دؤورون باش ناظیری احمد داوود اوغلو ایرانا اهمیت‌لی بیر سفر ائتدی. بو زیارتله هوندورلوکده ایتیرن تیجارت و اقتصادی علاقه‌لرین یئنی‌دن جانلاندیریلماسی آماچلاندی. عینی زاماندا سوریه‌ده و یاخین شرقده پروبلم‌لرین حلّ ائدیلمه‌سینده بؤلگه اؤلکه‌لری‌نین تشببوسو آلما‌لاری لازیم اولدوغو موضوعسوندا اورتاق گؤروش تامین ائدیلدی. آوریل 2016دا دا ایران پرزیدنتی حسن روحانی، ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی ذیروه‌سی‌نین آردین‌دان آنکارادا رسمی گؤروشمه‌لر ائتدی. بو سبب‌دن ایران خاریجی ایشلر ناظیری جواد ضریفه کودتا گیریشیمی سونراسی، رئاللاشدیردیغی زیارت خصوصی بیر اهمیت داشیماقلا برابر، بو ایل ایچین‌دکی دیگر اینکیشاف‌لاردان آیری اولا‌راق اینجه‌لنممه‌لی‌دیر.
روسیایلا علاقه‌لرین دوزلدیلمه‌سی موضوعسوندا دا پرزیدنت اردوغانین ژوئن آیی ایچینده اولدوغو گیریشیملر میوه‌سینی وئردی. روسیا پرزیدنتی ولادیمیر پوتینله اردوغان آراسیندا 9 آوقوستدا سن پتززبورگ‌دا رئال‌لاش‌دیریلان گؤروشمه، کودتا گیریشیمی اوّلینده اونسوز دا قرار وئریلمیشدی.
لاکین کودتا گیریشیمی مدتینده غرب اؤلکه‌لره نیسبتله ایران و روسیانین اولدوقجا فرق‌لی رفتار آلمیش اولما‌لاری، آچیق‌دیر کی تورک حکومتی‌نین تقدیرینی قازانمیش‌دیر. بونون اؤزو خاریجی سیاستده آیارلاماغی اؤزو ایله گتیرجگی قطعی‌دیر. تورکیه‌نین غرب اتفاق سیستمین‌دن قوپماق آرزوسوندا اولمادیغی‌نین ان اهمیت‌لی ایشاره‌لرین‌دن بیری، تورکیه ایله ایسرائیل آراسین‌داکی علاقه‌لرین نورماللاشماسینی ایچه رن اولوسلار آراسی موقاویله لاییحه‌سی‌نین مجلیس خاریجی ایشلر کومیسیونوندا 16 آوقوستدا قبول ائدیلمه‌سی اولموشدور.
آیریجا هم پرزیدنت مقامی هم ده حکومت مسئوللاری، تورکیه‌نین غرب اتفاق سیستمین‌دن آیریلماق کیمی بیر نیت‌لری‌نین اولمادیغینی آچیق بیر شکیلده دیله گتیرمیشلر. تورکیه‌نین آمریکا و اوروپا بیرلیگینه یؤنلیک تنقیدلری‌نین سببی، خاریجی سیاستده بیر یئنی محور آختاریشی دئییل، بو اؤلکه‌لری مدافعه ائتدیک‌لری دگرلره صاحب چیخماغا چاغیرماق‌دیر. غربلی اؤلکه‌لره، منفعت‌لری سؤز موضوعسو اولدوغوندا گؤزاردی ائتدیک‌لری، لاکین گؤزاردی ائتمه اثناسیندا بئله بیر واسطه اولا‌راق ایستیفاده ائتمکدن چکینمدیک‌لری دموکراسی، آزادلیق و برابرلیک کیمی قانون‌لاری خاطیرلاتماق‌دیر. بیر یئرده اونلاری سؤزده دئییل، اؤزده دموکرات اولماغا دعوت‌دیر.
