تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو(31)
کودتاه‌نین باشاری‌سیز اولماسین‌داکی اهمیت‌لی فاکتورلاردان بیری، 15 ژوئیه‌ده کودتاه اوچون یولا چیخان فتح الله‌چی ترور تشکیلاتی منسوب‌لاری‌نین خالق دستگین‌دن محروم اولما‌لاری‌دیر
تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو(31)
بو هفته، تورکیه‌دکی 15 ژوئیه تاریخ‌لی باشاری‌سیز کودتاه گیریشیمینه دایر ایکی خوصوص اوزرینده دایاناجاغیق. ایلک اوزرینده دوراجاغیمیز موضوع، کودتاه گیریشیمی‌نین سبب باشاری‌سیز اولدوغودور. ایکینجی اولا‌راق، کودتاه گیریشیمینه قارشی تورکیه‌ده خالقین ایراده‌سینه صاحب چیخماسی قارشی‌سیندا غربده حاکم اولان ایکی‌لی ایستانداردی اله آلاجاغیق.
******
تورکیه 15 ژوئیه گونو بیر کودتاه گیریشیمینه شاهید اولدو. 1970-جی ایللردن باشلایا‌راق دولتی اله کئچیرمه مقصدینده اولان فتح الله‌چی ترور تشکیلاتی سیستم‌لی بیر شکیلده دولت تشکیلات‌لارینا سیزماغا باشلامیشدی. آرتیق کیفایت قدر گوجلنمیش اولدوغونا اینانان تشکیلات، ایلک اولا‌راق 7 فوریه 2012-جی ایلده حرکته کئچدی. تشکیلات منسوبو محکمه‌یه سیزمیش بیر باش ساوجی یئنه تشکیلات منسوبو گوونلیک ایشچی‌لری‌نین دا دستگینی آلا‌راق میت موستشارینی حبس مقصدیله سورغولاماغا جورات ائتدی. اصلینده بو مصلحتچی اوزرین‌دن دؤورون باش ناظیری رجب طیب اردوغانا قارشی بیر عملیات ایدی.
بونو 17-25 دسامبر 2013دکی عملیات ایزله‌دی. تورک توپلومونون قبولونو اؤلکه‌ده روشوت ادعا‌لاری ایله مانیپولنه ائتمه‌یه گیریشن تشکیلات، محکمه قوروملارینداکی و امنیت‌دکی اوزانتی‌لارینی دؤوره‌یه سوخدو. مقصد بیر محکمه کودتاسیله اردوغان حکومتینه سون وئرمک ایدی. بوندا دا باشاریلی اولمادی.
رژیمین تشکیلات‌لارینی ایستیفاده ائده‌رک و رژیمین قایدا‌لارینی مانیپوله ائده‌رک اقتداری اقتداری دئویره مین کولت تشکیلاتی‌نین دولته سیزمیش قالیق‌لاری‌نین تمیزلنمه‌سی اوچون دولت حرکته کئچدی. گئدیشاتین اونون اوچون بیر چیخماز کوچه اولدوغونو گؤرن تشکیلات سونوندا سیستم خاریجینه چیخماغا قرار وئردی. بو دفعه نیظامی کودتاه یولو ایله دولتی اله گئچیره‌جکلردی. بونون اوچون ده اوردونون مختلیف واحیدلرینه سیزمیش اولان یاتان هوجیره‌لر حرکته کئچدی. 15 ژوئیه2016 گونو نیظامی کودتایله حکومتی دئویریب حاکمیته ال قویاجاق‌لاردی. لاکین تشببوس باشاری‌سیزلیکله نتیجه‌لندی.
کودتاه‌نین باشاری‌سیز اولماسین‌داکی اهمیت‌لی فاکتورلاردان بیری، 15 ژوئیه‌ده کودتاه اوچون یولا چیخان فتح الله‌چی ترور تشکیلاتی منسوب‌لاری‌نین خالق دستگین‌دن محروم اولما‌لاری‌دیر. گیریشدیک‌لری حرکتین هئچ بیر اجتماعی قبول زمینی یوخ ایدی. قارشی‌لاریندا ایسه 2002-جی ایلدن بری هر سئچیمده داوام‌لی اویونو آرتیران بیر سیاسی پارتی و خالقین دستگینه صاحب گوجلو و کاریزماتیک بیر پرزیدنتی واردی. بون‌دان باشقا، آک پارتی اقتداری دؤورونده تامین ائدیلن اقتصادی ثابت‌لیک و بؤیومه نتیجه‌سینده گوجلنمیش و میللی ایراده صفینده دایانان گوجلو بیر اورتا صینیف دا قارشیلاریندایدی. بیر آندا میلیون‌لارلا تورکیه جمهوریتی وطنداشی اؤزونو کوچه‌لره آتدی و میللی ایراده‌یه صاحب چیخدی. داها اوّل دؤرد دفعه نیظامی کودتا‌نین باشارییه چاتدیغی اؤلکه‌ده بو بیر ایلک ایدی. کودتا‌نین باشاری‌سیز اولماسیندا کی بیر دیگری ده، 15 ژوئیه2016 گونو حرکته کئچن چئوریلیشچی‌لردن ایکی‌سی قروپون اوردونون ایجلاسی‌سین‌دان، یعنی ان اوست سویه قوموتانلاردان دستک آلاماماسی‌دیر. کودتاچی‌لرین داها چوخ دولته سیزمیش خاریجی علاقه‌لری اولان فتح الله‌چی ترور تشکیلاتی میدانا گلمه‌سی‌نین ائلئمانلارییدی‌لار. اوردونون کیلید اورقان‌لارینا سیزمیش اولما‌لارینا باخمایا‌راق، اوردویا حاکم ایدی‌لر. آیریجا گوونلیک تشکیلاتی‌نین دیگر اهمیت‌لی اونسورو پولیسی ده قارشی‌لاریندا گؤردولر.
***
تورکیه‌ده خالقین نیظامی کودتانی اؤنلمک اوچون میدان‌لارا ائنمه‌سی و اؤزونو تانک‌لارین اؤنونه سیپر ائتمه‌سی دموکراسی تاریخی‌نین صحیفه‌لرینه قیزیل حرف‌لرله یازیلماسی لازیم اولان بیر وضعیت‌دیر. حال بویکن، غرب یورومچو‌لارین و مسئول‌لارین خالقین ایراده‌سینه صاحب چیخماسینی گؤرممزلیک‌دن گلدیک‌لری گؤرولور. بونون یئرینه تورک دولتی‌نین کودتاچی‌لرین وئرجگی جواب اوزرینه یوغونلاشا‌راق مختلیف فرضیه‌لر ائتدیک‌لرینه شاهید اولوروق. اورتادا آچیق-آشکار بیر دموکراتیک خالق مانیفستی وارکن، "غرب اولمایان بیر اولوسون قاچینیلماز دموکراسی آچیغی"نی اورتایا تؤکمه تلاشی ایچینده اولدوق‌لاری دقتیمیزی چکیر. سانکی "نه ائتسه‌نیز ائدین، دموکراسی ایمتحانینی کئچه بیلمه‌یه‌جک‌لری" اوسلوبونو خاریجه وورما‌لارینی موشاهیده ائدیریک.
اقتدارا گلدیگی گون‌دن بو گونه نیظامی آسی‌لی‌لیق ساحه‌سینی دارال‌دان بیر اقتدار وار تورکیه‌ده. 15 ژوئیه‌ده خالق وئردیگی رای‌یه صاحب چیخماق و دموکراسینی قوروماق اوچون میدان‌لارا تؤکولدولر. حالبوکی غرب مطبوعاتی‌نین اکثریتی بونو گؤممزلیقدن گلدی. بو شکیلده میللی ایراده‌سینه صاحب چیخان بیر خالقی آز قالا جینایت ایشلمیش وضعیتینه دوشموش‌لر. بو 15 ژوئیه‌کودتاه‌سی‌نین باشارییا چاتابیلمه‌سی ایله هییف‌لنیر بیر گؤرونوش چکدی‌لر و کئچمیش کودتالاری دا سانکی اونورلاندیردی‌لار. چوخو غرب‌لی مئدیایا گؤره او کودتا‌لار گویا دونیوی‌لیگی، سؤزده دینی دولت حسرتی چکن‌لره قارشی قوروموشدو. 15 ژوئیه‌نین باشاری‌سیزلیغینا کدرلنرکن ده عینی منطیق اوزرین‌دن حرکت ائتدیک‌لری گؤرولمکده. اونلارا گؤره رجب طیب اردوغانین دا سون مقصدی دین دولتی ایدی. حالبوکی اردوغان 2013-جی ایلده چیخمیش اولدوغو شما‌لی آفریقا گزینتی‌سینده زیارت ائتدیگی اؤلکه‌لرده دونیوی‌لیک چاغیریشی ائتمیش بیر لیدر ایدی.
بی.بی.سی و ایندیپندنت کیمی مئدیا اورقان‌لاری سانکی اردوغان علیهداری تبلیغاتا چئویردی‌لر نشرلرینی. حتی بیر بی.بی. سی یورومچوسو" اردوغانین اؤلدورولممیش اولماسی‌نین چئوریلیش ائدن‌لرین بیر سهوی" اولدوغونو ایفاده ائتمه جوراتی بئله گؤستره‌بیله‌جکدی.
غرب مسئول‌لارین، اولوسلار آراسی تشکیلات‌لارین و قوروم‌لارین رفتارلاری دا مئدیاداکیندن فرق‌سیز ایدی. دموکراسی درسی وئرمیش اولان تورکیه خالقی‌نین آدی یوخ ایدی. وارسا یوخسا بوتون دردلری، باشاری‌سیز کودتاه گیریشیمی سونراسیندا دولتین 250 اینسانین اؤلومونه سبب اولان‌لاردان نئجه حساب سوروشاجاغی اولموشدو. گؤره‌سن حکومت اصل فاعیل‌لری اوستونه می گئده‌جکدی، یوخسا اوّل‌دن حاضیر اولان سیاهی‌لردکی آدلارین آرخاسینا می دوشه‌جکدی؟
بون‌لاری ائدرکن ده اونوتدوق‌لاری بو ایدی: آمریکا و اوروپا بیرلیگی عضوو دولت‌لرین چوخوندا ترور شوپهه‌لی‌لری‌نین آچیق بیر گوناهلاندیرما اولما‌دان نظارته آلینماسینا و حبس اولونماسینا ایمکان وئرن قانون‌لارین وارلیغی.
تورکیه‌ده خالقین میللی ایراده‌یه صاحب چیخماسی بو حقیقتی ده اورتایا قویدو: غربین یاخین شرقده ایزلدیگی ایکی‌لی ایستاندارد‌لی سیاستی، صاحب اولدوغونو ادعا ائتدیگی یوکسک اخلاقی زمینین اصلینده آلدادیجی ایکیوزلولوگون قاران‌لیق یئرلریندن دوغولدوغونو گؤستریردی.
