تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو(29)
تونی بلیرین وظیفه‌سی بوراخماسی‌نین آردین‌دان اقتدارا گلن گوردون براون حکومتی بئش نفرلیک بیر سوروشدورما کومیسیونو یاپیلانماسینی قرارلاشدیردی. جان چیلکات باشقان‌لیق کومیسیون 2001-2009 ایللری آراسین‌داکی حادثه‌لری آراشدیردی
تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو(29)
چیلکات راپورونون اورتایا قویدوغو گئرچک‌لر
13 ایل اوّل بریتانیا، آمریکا لیدرلیگینده رئال‌لاش‌دیریلان بیر مداخیله‌نین ایکینجی بؤیوک عنصورو اولا‌راق عراقین ایشغال ائدیلمه‌سینده اهمیت‌لی بیر مسئولیت بوینونا گؤتوردو. بو مداخیله‌یه قانونی‌لیک تامین ائتمک اوچون هم آمریکا هم ده بریتانیا سهو دلیل‌لره دایاندی‌لار.
او دؤورون بریتانیا باش ناظیری تونی بلیر، خاریجی سیاست مقصدلرینه چاتماق اوچون شدت ایستیفاده ائتمگی جاییز گؤرن یئنی محافیظه‌کارلارین (نئو-کون‌لارین) تأثیرلی اولدوغو جورج بوش رهبرلیگین‌دکی آمریکان رهبرلیگی‌نین کوردیناتورلوغوندا حرکت ترجیح ائتدی. بو قراری آلارکن بلیر اؤز پارتیسی‌نین ایچین‌دن ائدیلن خبردارلیق‌لاری و توپلوم‌داکی منفی اعتراض‌لاری نظره آلمادی.
بریتانیا، آمریکا لیدرلیگین‌دکی ایشغالا 30 مین‌دن چوخ عسگرله قاتیلدی. بو ساواش 179 اینگیلیس عسگری‌نین حیاتینا مال اولدو.
مداخیله سونراسی عراقدا یاشانان‌لار و سهو سبب‌لرین ساواشی قانونی‌لش‌دیرمک اوچون ایره‌لی سورگون اولوندوغونو باشا دوشولمه‌سی بلیر حکومتینه قارشی اولان اعتراض‌لاری زامان ایچینده آرتیردی. دؤورون مخالیفت لیدرلری و اقتدارداکی ایشچی پارتیسی‌نین بعضی میللت وکیل‌لری، بریتانیانین عراق ساواشینا قاتیلیم پروسه‌سی‌نین سوروشدورماسینی طلب ائتدی‌لر.
تونی بلیرین وظیفه‌سی بوراخماسی‌نین آردین‌دان اقتدارا گلن گوردون براون حکومتی بئش نفرلیک بیر سوروشدورما کومیسیونو یاپیلانماسینی قرارلاشدیردی. جان چیلکات باشقان‌لیق کومیسیون 2001-2009 ایللری آراسین‌داکی حادثه‌لری آراشدیردی. 10 میلیون ایسترلینقه باشا گلن کومیسیونون ایشلری اثناسیندا حادثه‌لری اسکی باش ناظیرلردن تونی بلیر، گوردون براون بعضی اسکی ناظیرلر و دؤورون اوست سویه عسگری و کشفیات منسوب‌لاری دا داخیل اولماق عذره 150-دن چوخ اینسان ایفاده‌سینی آلیندی. 150 مین‌دن چوخ رسمی سند ده آراشدیریلدی. بیر ایل ایچریسینده نشر اولونماسی نظرده توتولان راپور آچیقلانماسی یئددی ایل داوام ائتمیش‌دیر. راپورون اوزون سورمه‌سینده اینگیلیس خاریجی ایشلر ناظیرلیگی‌نین جورج بوش ایله بلیر آراسین‌داکی تلفون دانیشما‌لاری‌نین یایینلانماسینا ایجازه وئرممه‌سی‌نین ده تأثیری اولموش‌دور.
سوروشدورما کومیسیونو صدری‌نین سوی آدین‌دان اسینلنیلدیغیندن چیلکات راپورو اولا‌راق خاطیرلانان راپور بو گئرچک‌لری اورتایا قویدو:
بریتانیانین عراق سیاستی تامانن قوسورلو کشفیات یاتیر. بریتانیا باخیمین‌دان عراقدا نیظامی عملیات‌لارا اوستونلوک قطعی‌لیکله سون واریانت دئییلدی. ساواشا گیدیلمدن اوّل مراجعت ائدیلمه‌سی لازیم اولان بوتون باریش یول‌لار توکنممیشدی. بو سببله ایفاده ائده‌رک بریتانیانین ساواشا گیرمه سبب‌لری تامین ائدیجیلیقدن اوزاقدیر.
نیظامی حرکات داها ایره‌لی بیر مرحله‌ده سؤز موضوعسو اولا بیلردی. آنجاق 2003-جی ایلین شرط‌لرینده صدام حسین بیر تهدید اولمامقدادیر. عراقین کوتلوی قیرغین سلاح‌لاری‌نین ریسک تشکیل ائتدیگینه دایر ادعا‌لارین حاق‌لی بیر سببی یوخ ایدی.
مداخیله‌نین آردین‌دان یاشانان‌لار بریتانیانین و آرخاسین‌دان گئتدیگی آمریکانین ایشغال سونراسی اوچون پلان و حاضیرلیق‌لاری‌نین کیفایت‌سیز اولدوغونو گؤسترمیشدیر.
ساواش سونراسی عراقا ثابت‌لیک گلممیش و عکسینه تروردا دیرماشما یاشامیش‌دیر. حالبوکی بو وضعیت، دؤورون باش ناظیری "بلیر"ین ترسینه ادعا‌لارینا باخمایا‌راق تخمین ائدیلمیش بیر اینکیشاف ایدی. عراقدا مداخیله سونراسی دؤورده یاشانا‌جاق اولان ایچ ساواشی و القاعده‌نین بؤلگه‌ده آکتیو اولما احتیمالی دؤورون باش ناظیری‌نین دقتینه تقدیم ائدیلمیشدی.
تونی بلیر بو ساواشدا هر نه باهاسینا اولورسا اولسون آمریکانین یانیندا ساواشا گیرمه قرارلیغیندا اولدوغونو بوشا آچیقلامیشدی.
عراقدا ایشغال نتیجه‌سینده یوز مین‌لرله عراق‌لی حیاتینی ایتیرمیش و میلیون‌لارلاسی دا یئرلرین‌دن ائدیلمیشدی.
اورتایا قویدوغو گئرچک‌لرله چیلکات راپورو، ایشغال اوّلینده ناراحات‌لیق‌لارینی دیله گتیرن‌لرین و ایشغالا قارشی چیخان‌لارین حاق‌لی اولدوغونو اورتایا چیخاردی. بو گون عراق بیر کاوس ایچینده، تیپیک بیر باشاری‌سیز دولت گؤرونتوسو تقدیم ائدیر. عینی زاماندا بوتون یاخین شرق قان گؤلونه چئوریلمیش وضعیتده. 2003-جو ایلده باشلادیلان سؤزده ترورا قارشی قلوبال ساواشا باخمایا‌راق بؤلگه داها چوخ تروریست تشکیلات‌لارین حرکت ساحه‌سی حالینا چئوریلدی. عراقین ایشغا‌لی القاعده‌نین بؤلگه‌ده کؤک سالیب بدن تاپماسینی تامین ائتدی. و اونون گؤوده‌سین‌دن قوپان پارچا‌لار اوندان داها قورخونج بیر قورولوش اولا‌راق داعشین اورتایا چیخماسینی اؤزو ایله گتیردی. داعشی یالنیز بؤلگه‌سل بیر شدت تشکیلاتی اولا‌راق قالمادی. سون پاریس سالدیریسیندا دا گؤردوگوموز کیمی آرتیق دونیا اؤلچوسونده ترور حرکت‌لرینه ایمضا آتان بیر قورولوش اولدو.
عمومیتله مسلمان جوغرافیانین اؤزلده ایسه یاخین شرقده یارادیلان اومیدسیزلیک و چاره‌سیزلیک اورتامی القاعده و داعشین بیر چوخ بؤلگه‌دن گنج اینسان‌لاری سیرا‌لارینا چکمه‌سینی تشویق ائدن بیر عنصور اولدو.
آرتیق داها یاخشی بیلیریک کی، کولک اکن فیرتینا بیچیر. بیر باشقا دئییشله قلوبال ترورا قارشی ساواش ادعاسییلا حقوقو کنارا بوراخان شدت آنلاییشیا قارشی شدت چیخارماق‌دان باشقا ایشه یارامیر. عراقین ایشغا‌لی یالنیز عراقی دئییل، بؤلگه‌یه شکیل وئرمه‌یه قالخان دولت‌لری ده ترور تهدیدینه معروض حالا گتیردی. چیلکات راپورو بیزلره چاتدیغی تاپینتی‌لارین کشفیات سندلریله ده دستکلندیگینی سؤیله‌ییر.
بو گون القاعده و داعش کیمی تشکیلات‌لارین گئرچک یارادیجی‌لاری‌نین کیم اولدوغو داها دقیق اولا‌راق اورتایا چیخمیش وضعیتده. حقوقون اوستون‌لوگو پرینسیپی‌نین یالنیز غرب‌لی دموکراتیک اؤلکه‌لرین اؤز ایچ نظمی‌نین بیر ایمتیازی اولماق‌دان چیخماسی لازیم‌دیر و اولوسلار آراسی ساحه‌ده ده آرتیق حاکم اولان بیر آنلاییش اولا‌راق وارلیغی‌نین حیس ائدیلمه‌سی لازیم‌دیر. بو دا القاعده و داعش کیمی یاپیلارین گئرچک یارادیجی‌لاری‌نین محکمه اؤنونه چیخاریلماسین‌دان کئچیر. سبب اولدوق‌لاری قان گؤلونون حسابی‌نین سوروشولماسی لازیم‌دیر.
