نؤوروز، تۆرک دۆنیاسینین اورتاق بایرامی

قونارکؤچر تۆرک بویلاری اوچون چتین قیش مؤوسوموندن سونرا گلن یاز مؤوسومو بایرام سببی ایدی. چونکو قونارکؤچرلر ساغ-سالامات یازا چاتمیش، یالنیز طبیعت دئییل اومودلار دا یئنیدن یاشیللاشماقدا ایدی. تۆرک بویلاری یازین گلیشینی یاشادیغی جغرافیایا گؤره، مارس، می، حتی داها قوزئییده یاشایانلار ژوئن آیی باشلاریندا قوتلادیلار. یاز بایرامینین ان مشهورو ۲۱ مارس تاریخینده قوتلانان نؤوروز بایرامی ایدی. نؤوروز سؤزو فارسجادان تۆرکجه‌یه گئچمیش اولوب، "یئنی گون" معناسینی وئریر.

گئجه ایله گوندوز برابرلندیگی ۲۱ مارس تاریخی، آوراسیا خالقلارینین چوخوندا یئنی ایلین باشلانغیجی اولاراق بیلینیر. تۆرکلرین قدیم زامانلاردان بو یانا ایستیفاده ائتدیکلری ۱۲ حیوانلی تۆرک تقویمینده یئنی ایل ۲۱ مارس تاریخینده باشلاییر. بو بیلگیدن یولا چیخاراق تۆرکلرده ۲۱ مارس و یا یئنی ایلین اسکی دؤنملردن اعتباراً قوتلاندیغینی سؤیله‌یه‌بیلریک.

نؤوروز بایرامی، عثمانلی دؤولتینین سون دؤنمینده و سووئتلر بیرلیگینه باغلی تۆرک جمهوریتلرینده رسمی بایرام دئییلدی. تۆرک جمهوریتلری ۱۹۹۱-جی ایلده موستقیل اولدوقدان سونرا نؤوروز رسمی بایرام اولاراق قوتلانماغا باشلادی. بو وضعیت تۆرکلرین اورتاق بایرامی اولاراق نؤوروزون تۆرکیه‌ده ده جوشغویلا قوتلانماسینا وسیله اولدو.

بیرلشمیش میللتلرین ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ تاریخینده آل/دیغی قرارلا ۲۱ مارس اولوسلارآراسی نؤوروز گونو اولاراق اعلان ائدیلمیشدیر. ۲۰۱۶-جی ایلده تۆرک جمهوریتلری، افغانیستان، هیندیستان، ایران، عراق، پاکیستان و تاجیکیستانین اورتاق مراجعتی ایله نؤوروز یونسکو ملموس اولمایان کۆلتورل میراث لیستینه داخیل ائدیلمیشدیر.

***

 نؤوروزدا بؤیوک تونقاللار قالانیر و اینسانلار اودون اوزریندن آتیلارلار. تۆرکلر قدیم زامانلاردان بری اودون آریندیریجی اؤزللیگی اولدوغونا اینانارلار. نؤوروز عرفه‌سینده تۆرک خالقلاری موطلق ائوینده و اطرافیندا تمیزلیک ائدرلر.

بایرام سببی ایله قوهوم گؤروشلری گئرچکلشدیریرلر. تۆرک جمهوریتلرینده ایدمان یاریشلاری و کونسرتلر نؤوروزون آیریلماز پارچاسی حالینا گلمیش دورومدادیر.

نؤوروزدا سۆمؤلؤک (سمنی حالواسی) آدینی داشییان شیرین یئمک حاضیرلانار. سۆمؤلؤک ۱۰ ساعتدان چوخ قاینادیلاراق پیشیریلر. بؤیوک قازانلاردا حاضرلانان سۆمؤلؤکو قاریشدیریب دیله‌ک دیله‌مک عادتدندیر. روایته گؤره، بیر گونو ائوینده ارزاغی قالمیان آنا اوشاقلارینی مشغول ائدیب یاتیردابیلمک اوچون بوش قازانا بول میقداردا سو و بیر آز داش قویاراق یونگول اوددا قایناتماغا باشلایار. یورغونلوقدان اؤنجه اوشاقلاری، آردیندان اؤزو یوخویا قالیر. سحر اویاندیقلاریندا قازاندا بیزیم ایندیلرده سۆمؤلؤک دئدیگیمیز شیرین یئمک اونلاری گؤزله‌مکده‌دیر. بئله‌جه قیش اوچون گۆزده/پاییزدا حاضیرلادیقلاری ارزاغی بیتمک اوزره اولان خالقلار اوچون نؤوروز یئنی حیاتین، اومودون و برکتین خبرچیسیدیر. یئنی گۆن بایرامینیز قوتلو اولسون!