طالبانین ایکینجی دؤورو
ستا – سیاست، اقتصادیات و جمعیت آراشدیرما‌لاری فوندونون (سیاست، اکونومی و توپلوم آراشتیرما‌لاری واکفی) دیرکتورو پروفسور مورات یئشیل تاشین "طالبانین ایکینجی دؤورو" مقاله‌سینی تقدیم ائدیریک.
ستا – سیاست، اقتصادیات و جمعیت آراشدیرما‌لاری فوندونون (سیاست، اکونومی و توپلوم آراشتیرما‌لاری واکفی) دیرکتورو پروفسور مورات یئشیل تاشین "طالبانین ایکینجی دؤورو" مقاله‌سینی تقدیم ائدیریک.
طالبانین افغانیستان-دا گؤزله‌نیلندن سرعت‌لی بیر شکیلده حاکمیتی اله آلماسی هر کس اوچون سورپریز اولدو. 2020-جی ایلین مارس آییندا امریکا ایله طالبان آراسیندا راضیلاشما‌دان سونرا طالبانین ایره‌لیلمه‌سی اونسوز دا آرتمیشدی. جو بایدن حکومتی‌نین امریکانین افغانیستان‌دان چکیلمه‌سینه دایر دونالد ترامپ دؤورو سیاستینی عینی شکیلده منیمسه‌مه‌سیله طالبانین الی داها دا راحتلادی. بایدنین چکیلمه قرارینی داها ائرکن بیر تاریخه سالماسی ایسه طالبانین پایتاختی آسان‌لیقلا تسلیم ائتمه‌سینه سبب اولدو. کابل-ین اله کئچمه‌سی ایله افغانیستان حکومتی رسمن سکوت ائتدی، میللی اوردو داغیلدی. ایندی قارشیمیزدا طالبانین ایداره‌سینده اولان یئنی بیر افغانیستان وار. جاوابی ان چوخ آختاریلان سوال ایسه طالبانین ایکینجی دؤورو نئجه بیر افغانیستان اورتایا چیخارا‌جاق؟
قارشیمیزدا اوچ سناریو وار. بیرینجی‌سی، طالبانین هرطرف‌لی بیر حکومت قورماسی‌دیر. موختلیف ائتنیک و دینی قروپ‌لارلا حال-حاضیرکی مامورلارین بیرگه ایشتیراک ائدجگی بئله بیر حکومت طالبانین اؤلکه‌نی داها راحت ایداره ائتمه‌سینی و اولوسلار آراسی توپلومون دستکینی آلماسینی تامین ائده بیلر. بو سناریو دا ساوونما، تهلوکه‌سیزلیک، کشفیات و اقتصادیات کیمی ناظیرلیک‌لر طالبانین، دیگر ناظیرلیک‌لر ایسه او بیری قروپ‌لارا پای‌لانا بیلر.
آنجاق بو مولاییم سناریو یالنیز حکومتین نئجه قورولاجاغی ایله محدودلاشمیر. طالبانین شریعت قایدا‌لارینی نئجه تطبیق ائدجگی ده بو سناریونون رئاللاشماسی اوچون سون درجه اهمیت‌لی‌دیر. بو گونه قدرکی چیخیش‌لاریندا قادین‌لارین ایش حیاتینا قاتیلماسی ایله باغلی مولاییم مئساژلار وئرن طالبان 31 آوقوست‌دان سونرا وئردیگی وعدلری یئرینه یئتیرمه‌لی‌دیر. دونیا اؤلکه‌لری بو سناریونو دستکله‌یه بیلر، اگر طالبانین سؤیله‌دیک‌لری ایله عمل‌لری بیر اولسا.
ایکینجی سناریو طالبانین مطلق اقتدارینی نئجه حیاتا کئچیرمه‌سی مسئله‌سی‌دیر. بو سناریودا طالبان حاکمیتی پای‌لاشماق یئرینه، حکومتده بوتون ایدارچی‌لیگی اؤز الینه آلماق ایسته‌یه‌جک. عینی زاماندا، بو، شریعت قایدا‌لاری‌نین دا داها سرت شکیلده تطبیق ائدیله‌رک توپلومو ایداره آلتینا آلینماسی اولا‌جاق. سؤزوگئدن سناریودا تهلوکه‌سیزلیک، اقتصادیات، اجتماعی حیات کیمی ساحه‌لرده داها سرت بیر طالبان رهبرلیگی ایله قارشی‌لاشماق مومکون‌دور.
اوچونجو سناریو ایسه شدته سؤیکنن بیر قورخو رژیمی‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی‌دیر. 1996-2001-جی ایللرده طالبان سرت تطبیق‌لری ایله تضییق گوجونه توپلومو ایداره آلتینا آلان بیر رژیم یاراتمیشدی. طالبان بئله بیر اقتدار تجروبه‌سی ایله یاددا قالیب. یئنی قورولا‌جاق طالبان حکومتینده شدت و باسقی اولارسا، شوبهه‌سیز، بو اونون هم داخیلده، هم خاریجده الینی اولدوقجا ضعیفله دیر. آنجاق طالبان تک بیر تشکیلات‌دان عبارت اولمادیغی اوچون مولاییم مئساژلار وئرمه‌سینه باخمایا‌راق، دینی، سیاسی و حربی قانادلاری آراسیندا بیر گؤروش آیری‌لیغی واردیر کی، بو دا شدت و باسقینی مرکزه داشیییر. بئله بیر سناریو عینی زاماندا، اؤلکه‌نین فرق‌لی بؤلگه‌لریندن طالبانا قارشی یئرلی عصیان‌لارین چیخماسینا دا سبب اولا بیلر.
طالبانین نئجه بیر حکومت قوراجاغی افغانیستانین گله‌جگی باخیمیندان اولدوقجا اهمیت‌لی‌دیر. تامامیله قاپا‌لی بیر رژیم یارادارسا، افغانیستان-دا وار اولان پروبلئم‌لر داها دا درینلشر.
بمت-نین راپورلارینا گؤره، اؤلکه‌ده 10 میلیون اوشاق آجلیق تهلوکه‌سی، 14 میلیون آدام ایسه قیدا چاتیشمازلیغی ایله قارشی-قارشییا‌دیر کی، بو دا افغانیستان اها‌لی‌سی‌نین اوچده بیری دئمک‌دیر.
طالبان نئجه حکومت قورورسا، قورسون، قارشی‌سیندا دولاشیق پروبلئم‌لر وار. بون‌لاری حل ائده‌رک افغانیستانی ایداره ائتمه‌سی آنجاق مولاییم سناریونون رئاللاشماسینا باغلی‌دیر. عکس تقدیرده، افغانیستان داها قان‌لی بیر وطنداش محاربه‌سی ایله اوز-اوزه قالا بیلر.
