هفته‌نین آنالیزی :31
"نئجه بیر کؤچ ایستراتژیسی اولما‌لی‌دیر1 "
آنکارا ییلدیریم بایزید اونیورسیته سینین سیاسی معلومات‌لار فاکولته‌سی‌نین دئکانی پروفسور دوکتور قودرت بولبولون ""نئجه بیر کؤچ ایستراتژیسی اولما‌لی‌دیر1 "" آدلی آنالیتیک یازیسی.
تورکیه تاریخی بویونجا دیگر اؤلکه‌لرله موقاییسه ائدیلدیگی زامان کؤچ‌لرله بلکه ده ان چوخ قارشی-قارشییا قالمیش بیر اؤلکه‌دیر. هر زامان دوغودان، باتی دان، قوزیی دن ، گونئی دن کؤچ قبول ائدن بیر اؤلکه اولوب. حاضردا دا بؤلگه‌سینده دینجلیگین حاکم اولدوغو اؤلکه کیمی، اؤلکه‌لرینده یاشادیق‌لاری پروبلئم‌لر سببیندن یئنه موختلیف جوغرافیا‌لاردان قالخیب گلمک ایسته‌ین‌لرین هدف اؤلکه‌سی‌دیر. اؤلکه‌میزه شدتلی کؤچ طلب‌لرینه قارشی نئجه بیر ایستراتژی ایزلملیگیک؟
بونونلا باغلی ایلک اولاراق بونو دئمک لازیم‌دیر کی، دوزگون ایداره اولونا بیلسه اگر کؤچون اؤلکه‌لره جدی تحفه سی واردیر. بونون کونکرئت نومونه‌سی‌نین اؤز تاریخیمیز اولدوغونو سؤیله‌یه بیلریک. عینیله کؤچ مدنیتی‌نین اوشاقلاریییق. اوزون مدنیت یوروشوموز بیر کؤچ یوروشودور. بو یوروشده، عدالت، پایلاشما، بیرلیکده یاشاماق، پلورالیزم، تولئرانت‌لیق، مولتی کولتورالیزم کیمی بو گون بشریتین ان چوخ احتیاج دویدوغو، تورکیه-نی تورکیه ائدن چوخ مهم دیرلری بیر آرایا گتیرمیشیک. اما کؤچون اؤلکه‌لره وئردیگی تحفه باشقا بیر پروقرامین موضوع سودور.
آنادولو بیر کؤچ جوغرافیاسی‌دیر
مسلمان تورک‌لردن اول ده بیر کئچید نقطه‌سی، بیر یول مسیری اولماسی سببیندن آنادولو شدتلی کؤچ‌لره معروض قالیب. مسلمان تورک‌لرین آنادولویا گلمه‌سی ایسه مینینجی ایللرده باشلاییر. تورک‌لرین آنادولویا گلمه‌سیندن سونرا تاریخ آنادولودا بیر توققوشما، باشقا اؤلکه‌لرده اولدوغو کیمی کوتلوی بیر قتل عام یاخود دا آنادولودا یاشایان‌لارین، یاشادیق‌لاری یئرلری کوتلوی شکیلده ترک ائتمه‌لری کیمی بیر وضعیت‌دن بحث ائتمیر. بو وضعیت آنادولونون زامان عرضینده خوراسان‌دان دوروب گلن‌لرین رنگیله بویاندیغی‌نین گؤستریجی‌سی‌دیر.
آنادولویا کؤچ‌لر ساده‌جه مینینجی ایللرله محدود قالماییب. 18-جی و 19-جو عصرلرده بالکان‌لاردا و قافقازلاردا یاشانان آغیر و کدرلی حادثه‌لر سببیندن 18 و 19-جو عصرلرده ده داوام ائدیب.
بو کؤچ‌لرین جمهوریت دؤورونده ده داوام ائتدیگینی گؤروروک.
تورکیه-یه سون کوتلوی کؤچ ایسه تودور ژیوکووون ظلمونه گؤره 1989-جو ایلدکی بولقاریستان تورک‌لری‌نین کؤچودور. ژیوکووون بو دؤورده "تورک‌لرین بولقاریستانی ترک ائتمه‌لرینه ایمکان یارادیلمایاجاغی تقدیرده بولقاریستان دئیه بیر اؤلکه‌نین قالمایاجاغی، بولقاریستانین باشقا بیر قیبریسا چئوریله جگی"نی ایفاده ائتدیگی بیلدیریلیر.
خلاصه آنادولو جوغرافیاسی آدریاتیک‌دن چین سدینه تورکیه-یه کؤنول وئرن اینسان‌لار اوچون هر زامان ایکینجی اونوان، سیخینتیدا اولدوق‌لاریندا گله بیله‌جک‌لری بیر اؤلکه اولموش‌دور. تورکیه ساده‌جه تورک و مسلمان ایجما‌لار اوچون گئدیله بیله‌جک ثاکیتلیگین حاکم اولدوغو بیر آدا کیمی قالماییب. تاریخیمیز تورکیه-نین مسلمان اولمایان‌لارین دا سیغینا بیله جگی بیر اؤلکه اولدوغونون نومونه‌لریله دولودور. بو موضوع داکی سون نومونه 500 ایل اول آوروپا‌دان چیخاریلدیق‌لاری زامان اولدوغو کیمی هیتلر ظلمو سببیندن آلمانیا‌دان قاچا‌راق تورکیه-یه پناه گتیرن یهودی‌لردیر.
آنادولودان کؤچ‌لر
تورکیه یاخود دا آنادولو ساده‌جه کؤچ قبول ائدن دئییل، همین زاماندا چوخ کؤچون اولدوغو بیر جوغرافیا‌دیر. آنادولو عثمانلی‌نین ساده‌جه حربی دئییل، همین زاماندا گئتدیگی یئرلرده یئنی یاشاییش منطقه‌لری قورماق اوچون ده اینسان قایناغی‌دیر. خصوصیله بالکان اؤلکه‌لرینه آنادولودان چوخ کؤچ‌لر اولوب. بالکان‌لاردا اوچ دنه "کونیا" آدیندا یاشاییش منطقه‌سی اولدوغو ایفاده ائدیلیر.
آنادولودان خاریجه یاشانان سون کوتلوی کؤچ‌لر 1960-جی ایللردکی قرب اؤلکه‌لرینه ایستیقامت‌لی ایشچی کؤچ‌لری‌دیر. حاضردا رسمی اولاراق بو اؤلکه‌لرده 5 میلیون تورک اها‌لی‌سی اولدوغو معلوم‌دور.
حال-حاضردا وضعیت
تورکیه حاضردا دا بالکان‌لار، اورتا دوغو، تورک دونیاسی، اوزاق دوغودان چوخ کؤچ قبول ائدیر. سون اولاراق سوریه-دن گوج‌لو بیر کؤچ دالغاسی ایله قارشی-قارشییاییق.
بو کؤچ‌لرین مهم بیر سببی بولگه میزده کی اؤلکه‌لره و باتی اؤلکه‌لری‌نین موضعینه نظر سالدیقدا تورکیه-دن باشقا گئده بیله‌جک‌لری چوخ‌لو آلترناتیوین اولماماسی‌دیر. اساس سببی ایسه یاشادیغی جوغرافیا‌لارداکی پروبلئم‌لر، ایمپریالیست اؤلکه‌لرین ایستراتژی لری و س. سبب‌لرله اؤلکه‌لری‌نین گئتدیکجه یاشانا بیلمه‌یه‌جک حالا گلمه‌سی‌دیر.
تورکیه بو گون تکجه سوریه، ایران، عراق، افغانیستان، لیبی، چین، روسیا، اوکراینا، افریقا اؤلکه‌لری کیمی اؤلکه‌لردن دئییل، باتی اؤلکه‌لریندن ده کؤچ آلیر. باتی داکی ایقتیصادی تنزول و آرتان ایسلام و تورک علیهینه سبب‌لرله داها اول بو اؤلکه‌لره گئدن اینسانیمیزین بیر حیسه‌سی گئری قایی‌دیر، اوشاق‌لاری‌نین بیر حیسه‌سی ایش اولاراق تورکیه-ده گله‌جک آختاریر. اوولکی ایللرده خیال بئله ائدیله بیلمه‌یه‌جک شکیلده باتی دا یاشایان وطنداش‌لاریمیزین اولادلاری تورکیه-ده اوخوماغی اوستون توتورلار.
ایستر باتی لی اؤلکه‌لرده، ایستر بالکان اؤلکه‌لرینده، ایسترسه قیریم-دا و اویغور بؤلگه‌سینده یاشادیق‌لاری جدی پروبلئم‌لره گؤره بو بؤلگه‌لرله علاقه‌دار بیر سیرا غیری-حکومت تشکیلات‌لاریمیز تورکیه-یه قاییتماغی یاخود دا کؤچو تشویق ائدیرلر.
باتی دا و دوغودا، اؤلکه‌سینده تورک و مسلمان اها‌لی ایستمه‌ین اؤلکه‌لر و عیرقچی دایره‌لر ده فرق‌لی مئخانیزم‌لرله بورا‌لارداکی اینسان‌لاریمیزین یاشادیق‌لاری یئرلری ترک ائتمه‌لری اوچون اینسان‌لاری تنگه گتیرن حرکت‌لره اوز توتورلار.
خصوصیله قیریم و اویغور مسئله‌سینده اولدوغو کیمی بورا‌داکی سویداش‌لاریمیز بعضی ایمپریالیست اؤلکه‌لر طرفیندن روسیا و چینه ضرر وئرمک اوچون قاپی‌لاری آچان بیری کیمی ایستیفاده اولونماق، اؤز سیاست‌لری‌نین بیر واسطه‌سینه چئویریلمک ایستنیر.
بؤلگه‌سینده دینجلیگین حاکم اولدوغو بیر آدا، بشریتین سیغیناجاغی و ویجدانی اولدوغو اوچون تورکیه ایله فخر ائدک. اما تورکیه-نین تک باشینا بوتون بو شدتلی کؤچ دالغا‌لارینی حل ائده بیلمه‌سی غیری-مومکون‌دور. ایستراتژی اولاراق دوزگون ده دئییل. عمومی لیکده اینسانیمیزین یاشادیغی تورپاق‌لاری ترک ائدیب، تورکیه-یه کؤچ ائتمه‌لری ایله باغلی اؤلکه‌لرین اونسوز دا آرزو ائتدیک‌لری و تضییق ائتدیک‌لری بیر شئی‌دیر.
تورکیه خاریجده یاشایان و اؤزو ایله بیر تهر علاقه‌ده اولان اینسانینا قارشی، اونلارین بعضی باتی اؤلکه‌لری‌نین ایمپریالیست مقصدلری‌نین واسیطه چی اولماسینا یول وئرمه‌دن، اؤزونون و خصوصیله بو اینسان‌لارین خئیرینه اولا‌جاق شکیلده سیاست‌لر اینکیشاف ائتدیرمه‌لی‌دیر.
تورکیه‌نین دؤولت قوروم‌لاری‌نین، غیر-حکومت تشکیلات‌لاری‌نین، خاریجده یاشایان‌لاریمیزین و سویداش‌لاریمیزین ایزلمه‌سی لازیم اولان کؤچ ایستراژی سینه دایر تکلیف‌لریمیزی، کونکرت حالا گتیره‌رک صحبتیمیزی گله‌جک هفته داوام ائتدیرجییک.
ایلگیلی‌لی خبرلر
تۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمهلر
۱ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده شوشادا تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی تحصیلدن مسئول باخانلاری ۸.جی ییغینجاغی ائدیلدی
