هفته‌نین آنالیزی :25
"اس-400-لرمی؟ هدف دییشمه‌سی می 2
هفته‌نین آنالیزی" پروقرامی‌نین نوبتی بؤلومو ایله قارشینیزداییق. بو بؤلومده آنکارا ییلدیریم بایزید اونیورسیته سینین سیاسی معلومات‌لار فاکولته‌سی‌نین دئکانی پروفسور دوکتور قودرت بولبولون " "اس-400-لرمی؟ هدف دییشمه‌سی می ؟" آدلی آنالیتیک یازی‌سی‌نین ایکینجی حیسه‌سی تقدیم ائدیریک.
کئچن هفته صحبتیمیزی یالتا کنفرانسیندان سونرا قورولان سویوق محاربه نیظامی‌نین محو اولماغا اوز توتدوغون‌دان، اما هله یئنی بیر نیظام قورولمادیغیندان بحث ائده‌رک یئکونلاشدیردیق. یئنی قلوبال نیظام آختاریش‌لارینا امریکا، روسیا و چین-ین اساس آلیندیغینا ایشاره ائتمیش، عدالت اساس‌لی یئنی بیر نیظام احتیاجینی دیله گتیرمیشدیک.
پروفسور قودرت بولبول آنالیتیک یازی‌سی‌نین بو گونکو حیسه‌سینده ایسه بون‌لاری دئییر: "بو عمومی دیرلندیرمه‌لردن سونرا قالدیغیمیز یئردن داوام ائده بیلر، تورکیه-یه، تورکیه-نین تهلوکه‌سیزلیک احتیاجینا اوز توتا بیلریک.
تورکیه-نین تهلوکه‌سیزلیک احتیاجی
بیرینجی دونیا محاربه‌سیله تورپاق‌لاری‌نین اهمیت‌لی بیر حیسه‌سینی ایتیرن عثمانلی دؤولتیندن سونرا قورولان تورکیه جمهوریتی داها محدود بیر جوغرافیادا دا اولسا موجودلوغونو داوام ائتدیرمیش‌دیر. سووئت اتفاقی‌نین 1940-جی ایللردکی آچیق دنیزلره اوز توتما سیاستینه پارالل اولاراق تورکیه-دن آچیق شکیلده بوغازلارا طرف طلبیندن سونرا، تورکیه داها چوخ غرب بلوکو ایله بیرلیکده حرکت ائتمه‌یه باشلادی. 1952-جی ایلده ناتو عضوو اولدو. غرب بلوکونون روسیانی محاصره‌یه آلما سیاستی چرچیوه‌سینده تورکیه-نین عهده سینه دوشنی یئرینه یئتیردی. ناتو دا اؤزونو ایانی شکیلده تهدید ائدن شوروی-یه قارشی تورکیه-نین تهلوکه‌سیزلیک احتیاجینا اؤز تحفه سینی وئردی. عمومی چرچیوه‌سینه ایشاره ائدیلن سویوق محاربه‌دن سونرا ایسه روسیا آرتیق غرب اوچون بیرینجی یئردکی تهدید اولمادی. تورکیه غرب بلوکونون داخیلینده ناتو عضوو بیر اؤلکه اولاراق اوزرینه دوشنی یئرینه یئتیرمکده داوام ائدیر. بونون قارشی‌سیندا آرتیق غربلی اؤلکه‌لردن اوخشار یاناشما‌لار گؤرمور. تورکیه میلیون‌لارلا سوریه-لی قاچقینا ائو صاحب‌لیگی ائده‌رک، غرب دموکراتیاسینا و ثابت‌لیگینه تحفه وئریر، غربی اؤلکه‌لرین داها چوخ فاشیزمه و ناسیزمه اوز توتماسینا مانع اولور. بونون قارشی‌سیندا تورکیه سوریه-دن قایناق‌لانان تهلوکه‌سیزلیک تهدیدلری قارشی‌سیندا تک بوراخیلمیش‌دیر. حتی بوندان ساوایی تورکیه حاضردا ناتو عضوو اولماسینا باخمایا‌راق، خصوصیله امریکا مرکزلی سیاست‌لرین آچیق تهدیدیله قارشی-قارشییا‌دیر. احتیاجی اولان پاتریوت‌لاری آلماق ایستمه‌سی امریکا طرفیندن رد ائدیلدی، هابئله قارشیدورما‌لارین اورتاسیندا امریکا و آلمانیا طرفیندن گتیریلن پاتریوت‌لار دا گئری چکیلمیش‌دیر. دیگر طرف‌دن ترور تشکیلاتی اولاراق تانینمیش تورکیه-نین 50 مین اینسانینی ایتیرمه‌سینه سبب اولان، اون ایللردیر موباریزه آپاردیغی پ.کا.کا و بو تشکیلاتین سوریا قولو اولان پ.ی.د ایله امریکانین امکداش‌لیق ایچینده اولماسی، تورکیه طرفیندن حاق‌لی اولاراق هئچ بیر شکیلده قبول ائدیله بیلمز کیمی گؤرولور و سرحدلرینده بیر ترور دؤولتی قورولما جهدلری اولاراق قیمتلندیریلیر. پ.ی.د ترور تشکیلاتی‌نین 7 مین تیر-لا داشینان حربی تجهیزاتلا گوجلندیریلمه‌سینه تورکیه طرفیندن ان سرت شکیلده رئاکسیا گؤستریلیر. تورکیه-نین تهلوکه‌سیزلیکله علاقه‌دار احتیاجی گؤزدن یاییندیریلیب اؤزونو مودافعه ائتمه‌سی اوچون لازیم اولان دونانما وئریلمه‌دی. بونا گؤره ده تورکیه-نین اؤزونو مودافعه ائتمک اوچون روسیا، چین و دیگر اؤلکه‌لرله امکداش‌لیق ائتمه‌سی قاچیلمازدیر. حاکمیتده هانسی پارتی اولارسا اولسون اؤلکه‌سی‌نین گله جگینی دوشونن هئچ بیر پارتی، اؤلکه‌سینی مودافعه ائتمک اوچون غربلی اؤلکه‌لردن دستک اولما‌دان اوتوروب گؤزله مگی دوشونه بیلمز. تورکیه-یه یؤنلدیلمیش بئله گؤزلنتیده اولماق ساده لوحلوک دئییلسه، تورکیه-نی داها چوخ چتین وضعیتله اوزلش‌دیرمک جهدی ایله ایضاح اولونا بیلر.
امریکانین هدف دییشمه‌سی
حاضردا آلمانیا، یاپونیا، گونئی کره کیمی اؤلکه‌لر هله ده امریکانین تهلوکه‌سیزلیک دایره‌سی داخیلینده‌دیرلر. امریکانین یاراتدیغی بو دایره‌ده ثابت‌لیک و اینکیشاف‌لارینی داوام ائتدیریرلر. تورکیه-یه ده سویوق محاربه دؤورونده بئله بیر دایره تامین ائدیلمیشدی. لاکین بو نقطه‌ده سویوق محاربه‌دن سونرا نیین کی تورکیه-یه تهلوکه‌سیزلیک دایره‌سی تامین ائدیلمه‌سی، تورکیه-نین تهلوکه‌سیزلیگی آچیق-آشکار تهدید ائدیلیر. (دوغو آغ دنیزده کی تورکیه علیهینه سیاست‌لر، سوریه بحرانی، فتو، اس-400، اف-35-دن تورکیه-نین کنارا چیخاریلماسی) ...
تورکیه غرب هدف‌لی ناتو-دا ایللردیر اوزرینه دوشن عهده لیک‌لری آرتیقلاماسی ایله یئرینه یئتیریب، آلدیغیندان داها چوخونو وئرمیش بیر اؤلکه‌دیر. حاضردا دا تورکیه-نین موضعینده دییشیک‌لیک یوخ‌دور. بو سبب‌دن سون ایللرده غربلی و غرب یؤنوم‌لو ضیا‌لی‌لارین تاکیدله وورغولادیق‌لاری‌نین عکسینه بیر هدف دییشمه‌سی تورکیه اوچون دئییل، عمومی لیکده باتی ، داها خصوصی معنادا ایسه امریکا اوچون دئییله بیلر.
امریکا-داکی هدف دییشمه‌سی ساده‌جه تورکیه-یه ایستیقامت‌لی ده دئییل‌دیر. امریکانین قونشو اؤلکه‌لری مکزیک، کانادا، آوروپا بیرلیگی اؤلکه‌لری ده بو هدف دییشمه‌سی‌نین نتیجه‌لریله قارشی-قارشییا قالیرلار. بوندان علاوه ایران، قوزیی کره، لاتین آمئریکاسی اؤلکه‌لری، روسیا و چین ایله باش وئرن گرگین‌لیک‌لر ده بو چرچیوه‌ده قیمتلن‌دیریله بیلر.
امریکا-داکی هدف دییشمه‌سی‌نین سبب‌لری آیری بیر موضوع دور. بو سبب‌لر ساده‌جه سویوق محاربه دؤورون‌دن سونرا دییشن ایلکین هدف‌لر آراسیندا دئییل، قلوباللاشما پروسه لریندن امریکانین و باتی لی اؤلکه‌لرین کیفایت سویه‌ده قازانج‌لی چیخماماسی، بو سببله امریکانین قلوبال میقیاسدا لیدرلیگینی ایتیرجگی قورخوسو ایله کئچمیش‌دن بیری‌دیر لیدرلیک ائتدیگی پرینسیپ‌لی آچیق‌لیق و رقابت سیاست‌لری‌نین تام ضدی سیاست‌لری غیری -پرینسیپیال شکیلده تعقیب ائدیلمه‌سینده آختاریلا بیلر.
ناتو و امریکا آراسینداکی موضع فرقلنمه‌سی
امریکا مودافعه ناظیری‌نین وظیفه‌لرینی ایجرا ائدن پاتریک شاناهان میللی مودافعه ناظیری حولوصی آکارا گؤندردیگی مکتوبوندا تورکیه-نین روسیانین اس-400 مودافعه سیستمی آلماسی‌نین امریکا و ناتو ایله امکداش‌لیغینا خطر یئتیریلمه‌سینی، مودافعه سئکتورو و ایقتیصادی هدف‌لری‌نین، اینکیشافین و اولوسلار آراسی تیجارتین بو وضعیت‌دن ضرر گؤرجگینی ایفاده ائتدیگی مئدیادا یئر آلدی. شاناهانین "تورکیه-نین اس-400-لرین تحویل وئریلمه‌سینی رئاللاشدیراجاغی تقدیرده اف-35-لری آلا بیلمه‌یه‌جگینی ده ایفاده ائتدیگی بیلدیریلیر. ساده‌جه بو مکتوب بئله تورکیه-نین اؤز تهلوکه‌سیزلیک احتیاجینی هئچ بیر هدفه تحویل وئره بیلمه‌یه‌جگی‌نین گؤستریجی‌سی‌دیر. داها اول موختلیف اؤلکه‌لرین یئر آلدیغی و بیرگه اوره تیم قرارینا گلدیگی اف-35-لردن تورکیه تک طرف‌لی اولاراق چیخاریلماقدا تهدید ائدیلیر.
شاناهانین ایفاده ائتدیگی بیلدیریلن اس-400-لرین آلینماسیندان تورکیه-نین ناتو ایله علاقه‌لری‌نین ده ضرر گؤرجگی‌نین دوغرو اولمادیغی ایسه، تورکیه-یه سفری زامانی خصوصیله ناتو باش کاتیبی طرفیندن بیلدیریلمیش‌دیر. باش کاتیب ناتو عضوو اؤلکه‌لرین اؤزلرینی مودافعه ائتمه حاقی اولدوغونو ایفاده ائتدی.
نتیجه کیمی، تورکیه باتی لی اؤلکه‌لر و امریکا ایله موقاییسه ائدیلدیگی زامان بلکه ان آز موضع دییشن اؤلکه‌دیر. تورکیه تاریخی اتفاق‌لارینا سون قویا‌جاق بیر یول دا آختارمیر. موضع دییشیک‌لیگی یاخود دا هدف دییشمه‌سی تورکیه-نین تهلوکه سیز‌لیگینی گؤزدن یاییندیران، ترور تشکیلات‌لاری ایله امکداش‌لیق ائده‌رک سرحدده بیر ترور دؤولتی قورماق ایسته‌ین بعضی باتی لی اؤلکه‌لرده و خصوصیله امریکا-دادیر. سویوق محاربه دؤورو ایله موقاییسه ائدیلدیگی زامان باتی داکی بو آچیق هدف دییشمه‌سی اورتادا ایکن، تورکیه اس-400 یاخود اوخشار سیستم‌لرله اؤز تهلوکه‌سیزلیگینی تامین ائتمه جهدیندن نیین آدینا و نه اوچون ایمتینا ائتسین؟".
ایلگیلی‌لی خبرلر
تۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمهلر
۱ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده شوشادا تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی تحصیلدن مسئول باخانلاری ۸.جی ییغینجاغی ائدیلدی
