هفته‌نین آنالیزی :24
"اس-400-لرمی؟ هدف دییشمه‌سی می؟
"هفته‌نین آنالیزی" پروقرامی‌نین نوبتی بؤلومو ایله قارشینیزداییق. بو بؤلومده آنکارا ییلدیریم بایزید اونیورسیته سینین سیاسی معلومات‌لار فاکولته‌سی‌نین دئکانی پروفسور دوکتور قودرت بولبولون " "اس-400-لرمی؟ هدف دییشمه‌سی می؟" آدلی آنالیتیک یازی‌سینی تقدیم ائدیریک.
تاریخین معین دؤورلری نیظام –انتظامین قورولدوغو زامان‌لاردیر. بو دؤورلرده قورولان نیظام-انتظام لار یئنی بیر غیری -معین‌لیک یاخود دا خاوسا آپاریب چیخیر. آوروپا‌داکی 30 ایل محاربه‌لرینی باشا چات‌دیران وسفالیا نیظامی ایکینجی دونیا محاربه‌سین‌دن سونراکی یالتا کنفرانسی ایله قورولان "سویوق محاربه" نیظامی ایلک خاطیرلانان قلوبال نیظام‌لاردان بیری‌دیر. یالتا کنفرانسیندا اینگیلتره‌نین باش ناظیری اوینستون چرچیل، امریکا پرزیدنتی فرانکلین روزولت و سووئت اتفاقی دؤولت باشچی‌سی جوزف استالین 1945-جی ایلده قریمین کیچیک قصبه‌سی یالتادا بیر آرایا گله‌رک حاضردا یئرینده یئنی‌سی قورولا بیلمه‌ین "سویوق محاربه" نیظامی‌نین بونؤوره‌سینی قویدولار.
یئنی قلوبال نیظام آختاریش‌لاری
"قلوبال نیظام" دئدیکده بورا‌داکی نیظامین عدالته، راضیلیغا، اینسانلیغین اورتاق منفعتینه اساسلانماسی واجیب دئییل. قلوبال عدالت نیظامی آیری بیر موضوع، آیری آختاریش و احتیاجدیر. قلوبال نیظامدا مقصد گوج‌لرین معین اولدوغو، طرف‌لرین مجبور یاخود کؤنول‌لو اولاراق قلوبال میقیاسدا بیر مئخانیزم سیستمی باره‌سینده راضیلاشدیغی بیر قورولوش‌دور.
بو نیزامدا عدالته اساس‌لی اولماق واجیب دئییل. اومومی‌لیکده ده بئله اولمور. مؤوقه توتما‌لارین معین اولدوغو، همین سببله نتیجه‌لری‌نین نظرده توتولدوغو بیر نیزام‌دان صحبت گئدیر.
بشریت 21-جی عصره "سویوق محاربه" نیظامی‌نین باشا چاتدیغی، اما یئنی نیظامین دا هله قورولمادیغی بیر غیری-معین‌لیک ایچینده داخیل اولدو. ناتو و وارشاوا پاکت‌لاری ایله، دوغو و دوغو بلوکو آراسینداکی بو سویوق محاربه نیظامی سووئت اتفاقی‌نین داغیلماسی ایله سونا چاتدی. حاضردا سویوق محاربه‌نین ایکی قوطب‌لو دونیاسی‌نین، ان عمومی معناسی ایله دؤرد تمل اساسدا موجودلوغونو داوام ائتدیردیگی سؤی‌لنه بیلر.
امریکانین مرکزده اولدوغو اساس: امریکا اؤزونو مرکزده ساخلایا‌راق امریکا ایمپریاسینی داوام ائتدیرمه‌یه جهد گؤستریر. بونو ائدرکن اوولکی ایللرده اولدوغو کیمی یومشاق گوج یاخود دا قلوبال دیرلر، امریکا رؤیاسی کیمی اینسان‌لارین داها چوخ رغبتینی قازانا بیله‌جک سیاست‌لری بیر طرفه قویا‌راق، بیرباشا منفعتین مرکزده اولدوغو سرت گوج سیاست‌لری ایزلییر. امریکانین آرتیق مثبت، محصولدار بیر گوندمله یئنی‌دن قلوبال رقابتده اؤن پلانا چیخاجاغی گؤزلنیلمیر. همین سببله امریکا داها چوخ دیگر اؤلکه‌لرین قلوبال رقابتده اؤن پلانا چیخماسینا مانع اولا‌جاق سیاست‌لر یورودور. بو چرچیوه‌ده امریکا اول‌دن قلوباللاشماغین شامپیون‌لوغونو ائدرکن، ایندی‌لرده قلوباللاشما علیهینه سیاست‌لری دقت مرکزینده ساخلاییر.
روسیانین مرکزده اولدوغو اساس: سووئت اتفاقی‌نین داغیلماسین‌دان سونرا روسیا برپا ایشلری اوچون جهد گؤستریر. روسیا قلوبال میقیاسدا هئچ واخت جاذبه مرکزی اولمادیغی اوچون برپا فعالیت‌لری عمومی لیکده حربی میقیاسدا و دیگر سرت سیاست‌لری اوزریندن گئدیر.
چین-ین مرکزده اولدوغو اساس: چین ایقتیصادیاتی بیر گوج اولاراق چوخ تأثیرلی شکیلده اورتایا چیخیر، اما هله سیاسی، حربی گوج اولاراق اورتایا چیخماییب. امریکا باشدا اولماقلا دیگر اؤلکه‌لر آچیقجاسی حربی و سیاسی گوج اولاراق موجودلوق‌لارینی اورتایا قویارکن، چین ایندی‌لیک ساده‌جه ایقتیصادیات و تکنولوژی گوج اولاراق اؤزونو گؤسترمیی اوستونلوک وئریر. چوخ داوام‌لی اولماسا دا ایندی‌لیک سیاسی موضع توتماق‌دان ایمتینا ائدیر. مثال اوچون امریکا اونا قارشی گوج‌لو شکیلده هیندیستانی دستکلییر، کشمیر مسئله‌سینده آچیق شکیلده هیندیستانا قارشی موضع توتمور.
عدالتین مرکزده اولدوغو یئنی موضعه اولان احتیاج
دؤردونجو موضع ایسه قلوبال عدالت اساسی‌دیر. بئله بیر اساس تأسف کی، هله اورتادا یوخ‌دور. منفعتین مرکزده اولدوغو یوخاری‌داکی گوج‌لردن باشقا قلوبال میقیاسدا بیر عدالت احتیاجی و آختاریشی اورتادا‌دیر. قلوبال عدالتین اوخو یالنیز اولوسلار آراسی سویه‌ده پرینسیپیال اولاراق آپارماقلا دئییل، هم ده ماراق‌لارین دیگر بندلرینی بالانس‌لاش‌دیرماق باخیمین‌دان عاجیل بیر احتیاجدیر.
20-جی عصرده قورولموش آوروپا بیرلیگی‌نین قلوبال سویه‌ده بیر گوج اولمادیغی معلوم‌دور. آوروپا بیرلیگی-نین 21-جی عصرده موجودلوغونو داوام ائتدیریب-ائتدیرمه‌یه‌جگینی ده غیری-معین‌دیر. بونونلا یاناشی آوروپا بیرلیگی اؤلکه‌لری‌نین دئییل، اما بیر اتفاق کیمی آورپا بیرلیگی دیگر اساس‌لار اوزرینده بعضی جهدلره قلوبال عدالت اساس‌لی بیر نیظام آختاریشی داخیلینده قیمتلن‌دیریله بیلر.
تورکیه-نین بولگه سل سیاست‌لری و "دونیا بئش‌دن بؤیوک‌دور" طرزینده یئکون‌لاش‌دیریلان قلوبال عدالت چاغیریش‌لاری و جهدلری ده قلوبال عدالت اساس‌لی آختاریش‌لارین اولینده یئر آلیر. بونونلا یاناشی قلوبال عدالت اساس‌لی بیر نیظام آختاریشیندا اولان اؤلکه‌لرین کیفایت سویه‌ده موجود اولدوغو و سس‌لرینی اوجالتدیق‌لاری سؤی‌لنه بیلمز. اینسان‌لیق اوچون دیگر مرکز اساس‌لی بیر باریش و عدالت نیظامینی تعمین ائده‌جک بئله بیر مرکزین گوج‌لری‌نین موجودلوق‌لارینی حیس ائتدیرمک اوچون امکداش‌لیق حالیندا، داها فعال سیاست تعقیب ائتمه‌لری واجیب‌دیر.
تورکیه و امریکا آراسینداکی اس-400-لر اوزریندن اورتایا چیخان بحرانین آنالیزی باره‌دکی یازیمیزی گله‌جک هفته داوام ائتدیرجییک. اما ایندی‌لیک بونو سؤیله‌مک کافی‌دیر: مسئله اساساً اس-400-لر دئییل. مسئله باتی لی و باتی طرفداری یازیچی‌لارین تاکیدله وورغولادیغی‌نین عکسینه تورکیه-دن داها چوخ، عمومی لیکده باتی نین خصوصی اولاراق ایسه امریکانین دییشن ایلکین پلان‌داکی قلوبال منفعت‌لری و اؤزلری‌نین موضع توتما طرزیندن قایناق‌لانیر. امریکانین سویوق محاربه دؤورون‌دن تامامیله دییشن و دیگر اؤلکه‌لری هئچ نظرده توتمایان ایلکین پلان‌داکی منفعت‌لری دییشمه‌دیگی مودتده اس-400 یاخود دا اوخشار بحران‌لارین هر زامان یارانا بیله جگینی وورغولاماق لازیم‌دیر.
ایلگیلی‌لی خبرلر
تۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمهلر
۱ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده شوشادا تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی تحصیلدن مسئول باخانلاری ۸.جی ییغینجاغی ائدیلدی
