Törkiyäneñ keşesez hawa apparatları
İdlibtä Süriyä rejim köçläre belän bäreleşlärdä bulmasın, PKK terrorçılığı belän köräştä bulmasın, yäisä qısqa waqıt êlek Liviyalı suğış ağası Xalifä Haftarneñ Tripoligä taba baruınıñ tuqtatıluında bulmasın. Böten bu waqiğalarnıñ törek häm Liviya legal’ citäkçelegenä hawa östenlegen häm bu räweşle uñışnı alıp kitergän urtaq üzençälege bar ide: Törkiyäneñ xärbi keşesez hawa apparatları.
Liviyada häm Süriyädä uñış
Hafter Soğud Ğäräbstanı, Berläşkän Ğäräp Ämirlekläre, Misır, Rusiyä häm Franśiya tarafınnan yaqlana. Hafter Bengazi belän bergä Liviyanıñ könçığışın kontrol’ astında tota.
2019dan birle böten ilne alu öçen höcümnär oyıştıra.
Bu höcümnär ilneñ urtaq häm könbatış öleşlären aluğa yünälgän.
Fäqät Liviyanıñ legal’ citäkçelege, Berläşkän Millätlär Oyışması tarafınnan tanılğan, Törkiyä, İtaliya häm Qatar tarafınnan yaqlanğan Milli kileşü xökümäte soñğı waqıtlarda Hafter köçlärenä qarşı möhim ciñülär qazanıp, alarnı strategik töbäklärdän citläşterde.
Liviya säyäsi küzätüçese häm Liviya yuğarı şurasınıñ êlekke kiñäşçese Salah Bakkuş “TRT World”qa birgän äñgämäsendä bolay dide: “Liviya geografiyasın añlarğa tiyeşsez. Liviya kiñ çüllär bulğan häm qayber urınnarda şuşı çüllär diñgez buyına xätle cäyelgän häm xärbi xäräkätlelekneñ yäşerenüe mömkin bulmağan ber il. Mondıy oçraqta xärbi bularaq totına alınu öçen hawa saqlanuına motlaq räweştä ixtıyacığız bar, yuğisä qarşı yaq sezne ciñel awlar. Törkiyäneñ keşesez hawa apparatları kilgänçegä çaqlı bez dä şuşındıy xäldä idek.”
Keşesez hawa apparatları Liviyadağı bäreleşlärgä 2019nıñ axırında quşıldı. 2020neñ başına xätle törek xärbi törkemnäre Liviyalı operatorlarnı keşesez hawa apparatlarına öyrätte.
Keşesez hawa apparatları Hafterneñ xärbi bazaların häm täêmin itü liniyaların tämek itep aldı häm axırda Hafterne Tripoli belän Tunis çige arasındağı möhim şähärlärdän çığarğa mäcbür itte.
Şulay uq keşesez hawa apparatları yärdämendä Hafter suğışçıları Liviyanıñ könbatışındağı iñ zur bazası bulğan Al Vataniyä hawa bazasınnan çigenderelde.
Milli kileşü xökümäte êçke êşlär ministrı şuşı waqiğa uñayınnan yasağan belderüendä: “Töreklär bezne tulı mäğnäse belän qotqardı”, - dip äytkän ide.
Törkiyäneñ keşesez hawa apparatları ber ük waqıtta Süriyädäge bäreleşlärdä dä ni qadär täêsirle buluın kürsätte.
“Yaz qalqanı” xäräkäte waqıtında Törkiyäneñ keşesez hawa apparatları 27nçe fevraldä 33 törek ğaskäriyeneñ ülemenä säbäp bulğan Süriyä rejimı höcümennän soñ üç alu höcümnären oyıştırdılar.
Bu höcümnär Bäşar Äsädneñ İdlib belän bäyle plannarın bozdı.
Yaqın Könçığış institutınıñ xisabında höcümnärdä Süriyä rejim köçläreneñ awır yuğaltular birüe turında äytelä.
“Yuqqa çığarılğan küp sanda xärbi caylanmalar häm qorılmalar êçendä 3000 ğaskäri, 151 tank, 8 boralaq, 3 keşesez hawa apparatı, 3 xärbi oçqıç (Rusiyädä yasalğan 2 “Suxoy Su-24” belän bergä) yaqınça 100 çılbırlı xärbi texnika häm yök maşinası, 8 hawa saqlanu sisteması, 86 yädrä häm gaubiś, xärbi kiräk-yaraqlar yök maşinaları saqlağıçları häm ber xärbi ştab bar.”
Törkiyäneñ keşesez hawa apparatları programması üz-üzenä citä alu maqsatınnan, global’ qoral bazarında köndäşlek itä alu telägennän häm İzrail belän AQŞ kebek qayber illärneñ waqıtında texnologiya belän urtaqlaşmawınnan tudı.
Bügen Törkiyäneñ 107 keşesez hawa apparatı bar. Törkiyä ber ük waqıtta dönyadağı iñ täcribäle häm iñ aktiv keşesez hawa apparatları operatorlarınnan berse. Törkiyädä cirle bularaq êşläp çığarılğan TAI Anka, Bayraktar TB2, Bayraktar Akıncı kebek keşesez hawa apparatları küzätü häm ut köçe yärdämen täqdim itä.
Törkiyä şul uq waqıtta şuşı apparatlarnıñ qayberäwlären Qatar häm Ukraina kebek illärgä êksportlıy başladı. Bolar İlbaşı Ärdoğannıñ üz-üzenä citü maqsatına häm saqlanu sänäğätenä birgän östenlek qısalarında başqarıla. Maqsat cömhüriyätneñ 100 yıllığı bulğan 2023nçe yılda Törkiyäne dönyanıñ berençe 10 saqlanu sänäğäte êksportçısı arasına kertüen täêmin itü.
