İlbaşı Ärdoğannıñ Yaña Dählidäge oçraşuları

Bu qısada Ärdoğan Yaponiya Baş ministrı Kişida Fumionı qabul itte. Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre İlbaşı Möxämmäd bin Zayid Al Nahyan belän küreşte.

Ärdoğan Braziliya İlbaşı Luis İnasiu Lula da Silva belän dä küreşep söyläşte.

Matbuğatqa yabıq ütkärelgän söyläşüdä Törkiyä-Braziliya mönäsäbätläreneñ tağın da kübräk üsterelüe öçen yasala alınaçaq adımnarğa tuqtalıp uzılıp, G20 äğ’zase ike zur ilne qızıqsındırğan regional’ häm global’ mäs’älälär turında da fiker alışıldı.

İlbaşı Ärdoğan söyläşü waqıtında, kiläse yılda G20 çirattağı räislegen üz östenä alaçaq Braziliyağa xäzerdän ük uñışlar teläp, ike il arasında uzğan yılda başqarılğan 5 milliard 600 million dollar däräcäsendäge säwdä külämeneñ urtaq tırışlıq belän 10 milliard dollarğa citkerelä alınaçağın iskärtep uzdı.

Ärdoğan ayıruça Kön’yaq Koreya Däwlät başlığı Yoon Suk-Yeol belän küreşte.

Törkiyä belän Kön’yaq Koreya arasındağı ike yaqlı mönäsäbätlär quzğatılğan söyläşü waqıtında xäzerge êlemtälärne üsteräçäk adımnar belän ike ilne qızıqsındırğan regional’ häm global’ mäs’älälär turında fiker alışıldı.

İlbaşı Ärdoğan G20 liderlar sammitı qısalarında ayıruça Törkiyä, Meksika, İndoneziya, Kön’yaq Koreya häm Awstraliyadan torğan MIKTA qıytğalarara räsmi bulmağan kiñäşmä häm koordinaśiya (координация) platforması äğ’zase illärneñ däwlät başlıqları belän oçraştı.

Oçraşuda Awstraliya Baş ministrı Êntoni (Энтони) Albaniz, İndoneziya Däwlät başlığı Joko Widodo, Kön’yaq Koreya İlbaşı Yoon Suk-Yeol häm Meksika iq’tisad ministrı Raquel Buenrostro qatnaştı.

İlbaşı Ärdoğan, oçraşu waqıtında 10 yıl êlek oyıştırılğan MIKTAnıñ urtaq vizionı (küzallawı) häm qıymmätlär nigezendä möhim yul uzıluına basım yasap, xäzerge global’ sistemanıñ häm xalıqara oyışmalarnıñ dönyada tınıçlıqnı, iminlekne häm mullıqnı ışanıç astına aluda citärlek bulmawın kürsätüenä işarät itte.

Ärdoğan ayıruça terrorçılıq, İslam doşmanlığı kebek problemalarnıñ tağın da ğadelräk dönyanıñ tözelüe öçen MIKTAnıñ cawaplılığın arttıruına iğ’tibarnı yünältte.

Räcäp Tayyip Ärdoğan näfrät cinayätläre, diskriminaśiya (дискриминация), İslamğa doşmanlıq häm ksenofobiya urınına ike yaqlı ixtiramnı, bergä yäşäw kul’turasın östen quyunıñ zarurlığın belderep:

"Här kön diyärlek “süz irege” tışlığı belän 2 milliard keşeneñ iñ möqaddäs qıymmätlärenä höcüm itügä röxsät itelüe hiç qabul itelmäslek. Nindi dindä bulsa da keşene xörmätläwçe härkemneñ moña qarşı töşüeneñ zarurlığına ışanabız. Törkiyä bularaq bu mäs’älädäge reakśiyäbezne (реакциябезне) belderüebezne däwam (дәвам) itteräçäkbez”, - dip bäyäläw yasadı.

Ärdoğan soñınnan Germaniya Kanślerı (канцлеры) Olaf Şolśnı (Шольцны) qabul itte.

Söyläşü waqıtında Törkiyä-Germaniya ike yaqlı mönäsäbätlär quzğatılıp, Törkiyä-Awrupa Berlege dialog mexanizmın yañadan başlatu, Rusiyä-Ukraina suğışı belän regional’ häm global’ mäs’älälär turında fiker alışıldı.

Germaniya Kanślerı (канцлеры) Şolśqa (Шольцка) küptän tügel kiçergän qaza arqasında şifa teläklären citkerüçe Ärdoğan ike il arasında 2022nçe yılda ireşelgän 45 milliard dollarlıq säwdä külämen arttıru öçen ênergiya belän täêmin itü, yañartıla alınğan ênergiya, innovaśiya (инновация) häm texnologiya transferläre kebek ölkälärdä xezmättäşlekne nığıtunıñ zarurlığına basım yasadı.

Bötendönya bankı başlığı Ajay Banganı da qabul itüçe İlbaşı Ärdoğan oçraşu waqıtında Törkiyäneñ Bötendönya bankı belän nigezle mönäsäbätlärennän häm “ğasırnıñ fäläkäte” (6nçı fevraldäge Kahramanmaraş êpiśentrlı (эпицентрлы) cirteträwlärdän) soñ bank kürsätkän yärdämnän qanäğätlelegen citkerde.

Qabul itü waqıtında İlbaşı Ärdoğan Bötendönya bankı törkemeneñ 17 milliard dollar zurlığındağı öç yıllıq Törkiyä fondın, 18 milliard dollar östäp, 35 milliard dollarğa kübäytü qararın xuplawların belderde.

İnvestiśiyälärneñ (инвестицияләрнең) tulısınça cirteträw töbägeneñ yañadan tözelüe belän bergä êş belän täêmin itügä häm citeşterügä yünältelgän ozın möddätle kapital saluğa äylänäçäge belderelgän söyläşü waqıtında Däwlät başlığı Ärdoğan Bötendönya bankı belän yaña çorda xezmättäşlekneñ artaçağına ışanuın äytte.