Miñnexanovnıñ Tatarstannıñ Türkiyädäge wäkilen bilgeläwe häm törek basmasında tatar şağıyrläre
Tatarstan xäbärläre – 05/2022
ТҮРКИЯ AШA ТAТAРCТAН ҺӘМ ДӨНЬЯ XӘБӘРЛӘРE / TÜRKİYÄ AŞA TATARSTAN HÄM DÖN'YA XÄBÄRLÄRE 04.10.2022 13:00 PODKAST
Miñnexanov Türkiyädä küçmä xalıqlarnıñ uyınnarın açıp cibärde
Türkiyädä uzdırılğan Bötendönya küçmä xalıqları uyınnarın açu tantanasında Tatarstan Däwlät başlığı Röstäm Miñnexanov ta qatnaştı.
Tatarstan Prezidentınıñ Türkiyägä qısqa waqıtlı êşlekle säfäre turında “Tatar-inform” agentlığı bolay dip xäbär itä:
“Tantananıñ märtäbäle qunaqları arasında Türkiyä Prezidentı Räcäp Tayyip Ärdoğan bar. Çarada şulay uq Qırğızstan Prezidentı Sadır Caparov ta qatnaşa.
Röstäm Miñnexanov Räcäp Tayyip Ärdoğanğa çaqıruı öçen räxmät belderde.
Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov 2014nçe yıldan birle “Rusiyä-İslam dönyası” strategik küzallaw törkemen citäkli”.
Tatarstannıñ Türkiyädäge wäkile bilgelände
Agentlıqnıñ başqa ber yazmasında isä Ayrat Ğataullinnıñ qabat Tatarstannıñ Türkiyädäge tulı wäqalätle wäkile itep bilgelänelüe turında xäbär itelä:
“Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov Ayrat Ğataullinnıñ Tatarstan Respublikasınıñ Türkiyädäge tulı wäqalätle wäkile wazifasında wäqalätlären öç yılğa ozayttı.
“Ğataullin Ayrat Êduard ulın 2022nçe yılnıñ 5nçe oktyabrennän Türkiyä Respublikasında Tatarstan Respublikasınıñ tulı wäqalätle wäkile itep öç yılğa bilgelärgä”, - diyılä qarar tekstında.
Ayrat Ğataullin Tatarstan Respublikasınıñ Türkiyädäge Tulı wäqalätle wäkile wazifasın 2016nçı yılnıñ oktyabrennän birle başqara. Moña qadär 2012nçe yıldan 2016nçı yılnıñ oktyabrenä xätle ul tulı wäqalätle wäkilneñ urınbasarı ide.
Törekmänstannıñ Qazandağı yaña General’ konsulı
Рöstäm Miñnexanov Törekmänstannıñ Qazandağı yaña General’ konsulı belän oçraştı, dip xäbär itä “Tatar-inform” agentlığı:
“Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov häm Törekmänstannıñ Qazandağı yaña General’ konsulı Guyç Garayıv xezmättäşlek mäs’äläläre häm başqa aktual’ temalar turında söyläştelär. Oçraşu Tatarstan Respublikası Xökümät yortında uzdı, dip xäbär itä respublika citäkçeseneñ matbuğat xezmäte.
Röstäm Miñnexanov bilgeläp ütkänçä, ike respublikanıñ urtaq êşläre küp. General’ konsullıqnıñ êşçänlege üzara faydalı êlemtälärne nığıtuğa yunälderelgän. Prezident Törekmänstan general’ konsulına Qazanda yaxşı êşçänlek teläde.
Êlekkege General’ konsül Atadurdı Bayramov Törekmänstannıñ Yaponiyadäge İlçese wazifasına bilgelände.
Êlegräk Röstäm Miñnexanov êlekkege konsulğa Tatarstan belän xezmättäşlekkä öleş kertkäne öçen räxmäten belderde.”
Törek jurnalında “Tatar şiğıreneñ ütkäne, bügengese, kiläçäge”
Türkiyäneñ “Häcä” ädäbi-näfis jurnalınıñ soñğı sanında tärcemäçe Fatih Qutlunıñ Tatarstan Yazuçılar berlege räise Rkail Zäydulla belän ütkärgän äñgämäse basılıp çıqtı. Ul “Tatar şiğıreneñ ütkäne, bügengese, kiläçäge” dip atala.
Bu turıda “Tatar-inform” agentlığı belderä:
“Häcä” jurnalı oktyabr’ sanın maxsus tatar şiğ’riyätenä tanıtuğa bağışlap çığarğan. Anda 20 tatar şağıyreneñ icatı yaqtırtıla. Tatarstan Yazuçılar berlege räise belän äñgämä şuşı uñaydan äzerlängän.
Tatarstan Yazuçılar berlege räise Rkail Zäydulla törek uquçılarına tatar poêziyäseneñ tarixı, borınğı tatar şağıyr’läre häm alarnıñ äsärläre, tuqsanınçı yıllardağı şiğ’riyät, yäş’ şağıyr’lär, tatar poêziyäseneñ üzençälekläre turında söyli.
Tatarstan Yazuçılar berlege räise belän äñgämädän soñ jurnal bitlärendä 20 tatar şağıyreneñ şiğır’läre urın alğan. Alarnıñ avtorları turında qısqaça mäğ’lumat birelgän. Tatar şiğ’riyätenä bağışlanğan säxifä tärcemäçe Fatih Qutlunıñ kereş süze belän başlanıp kitä.
Jurnalda Liliyä Ğıybadullina, Luiza Yansuar, Gölüsä Battalova, Yoldız Miñnullina, Fänil Ğıyläcev, Rifat Sälax, Rüzäl Möxämmätşa, Marat Käbirov, İlsöyär İxsanova, Rifä Raxman, Läis Zölkarnäy, Rkail Zäydulla, Läbib Leron, Sirin Yakupova, Firüzä Camaletdinova, Ğazinur Morat, Ayrat Sufiyanov, Fakil Safin, Möxämmät Mirza, Şämsiyä Cihangirovanıñ şiğır’läre urın alğan. Alarnı törekçägä Tatarstan Yazuçılar berlege äğ’zase Fatih Qutlu tärcemä itkän.
Türkiyädäge tatar generalı Şakir paşa
Küzätüebezne “Tatar-inform” agentlığınıñ “Türkiyädäge tatar generalı Şakir paşanıñ tuğanı: “İmamnıñ süzennän çığıp kitap yazdım”” dip atalğan yazması belän däwam itäbez:
“Şakir paşa – Ğosmanlı imperatorlığı generalı däräcäsenä ireşkän berençe tatar generalı.
Penzada yäşäwçe millättäşebez Firdäwes Tumerkina (Daşkina) üzeneñ yıraq babası Şakir Yavayıv turında “Şakir paşa êzlärennän” digän kitap näşer itte. Şakir paşa – Türkiyädä tatar millätennän bulğan berençe general.
Möxämmädşakir Möxämmädşärif ulı Yavayıv 1855nçe yılda Penza ölkäse Kaçkaru awılında mulla ğailäsendä tua. Unber yäşendä ätise anı Urta Aziyägä mädräsädä uqırğa cibärä, soñınnan bulaçaq general 1874nçe-1878nçe yıllarda Türkiyädä uqıy häm biredä yäşäp qala. Kiläçäktä talantlı ğaskäri Ğosmanlı imperatorlığı generalı däräcäsenä ireşkän berençe tatar generalı bulıp tanıla.
Kitap tarix belän qızıqsınuçılarğa yünälderelgän, yöz danä belän basılıp çıqqan. Anda awıl tarixı, inqıylab, kollektivlaştıru waqıyğaları da urın alğan, şulay uq Yavayıvlar turında da mäğ’lümat bar.
Bötendönya tatar kongressınıñ başqarma komitetı citäkçese Danis Şakirov: “Şakir paşa turında tulıraq mäğ’lümatnı Vikipediyägä urnaştırırğa täq’dim itäm. İstanbulda kabertaşında tatar keşese digän yazu bulırğa tiyış”, - dide.
Tarix fännäre doktorı, ğalim Damir İsxakov fikerençä, Şakir paşanıñ Türkiyägä küçep kitüe häm şunda urnaşuı – unikal’ küreneş tügel. “18nçe ğasır axırında Türkiyädä xärbi uçilişçelar barlıqqa kilä. Din sabaqları kersä dä, anda uqıtu Awrupa stilendä bulğan: anda çit tellärne dä, tögäl predmetlarnı da öyrängännär. Tatar yazuçısı Musa Aqyıgıt şundıy uçilişçeda uqıtqan. Şakir äfändeneñ kütärelep, soñınnan paşa (general) däräcäsenä citüe – uqu häm êlemtälär qoruı belän bäyle”, - di ul.
“Tatar keşeläre öçen Türkiyädä yäşäw häm üsü mömkinlege bulğan. “Şakir paşa êzlärennän” kitabında bez şunıñ çağılışın küräbez”, - dide ğalim.
