Citärlek häm sıyfatlı yoqı nigä kiräk?

 “Nigä?Çönki!” tapşıru-tezmäbezneň bügenge çığarılışında organizmnıň iň möhim ixtıyaclarınıň berse bulğan yoqı turında süz alıp barabız. Çınlap ta yoqığız tuyamı? Min citärlek yoqlıym, çönki dip başlıybız bügenge tapşıruıbıznı.

Ägär yoqığız tuymağan ikän, bez äytkännärne aňlap beterü bik awır bulaçaq. Çönki yoqı organizmnıň yal itüe belän bergä baş miye êşçänlege belän dä bäyle.

Qırğıy can iyäläre yoqıların tuqlanu häm saqlanu ixtıyaclarına qarap köylilär. Mäsälän mäçelär köndez tabiğat’tä yırtqıçlarnı yaxşıraq kürälär, şuňa kürä köndez yal itärgä häm tönlä awğa östenlek birälär. Keşelär isä ŝivilizaŝiya kitergän uňaylıqlar arqasında täwlek êçendä telägän waqıtta yoqlıy alalar.

Bezneň mi häm organizmıbız könneň bilgele waqıtlarında bilgele külämdä yoqığa moxtac. Keşe organizmı köndezge-tönge balansnı kön yaqtısına turı kiterep köyli.  Bezneň miyebezdä waqıtnı bik yaxşı belgän säğat’ bar. Bu säğat’ bezgä irtä belän uyanırğa häm tönlä yoqlarğa bulışa. Kön yaqtısı – töp säğat’neň iň yaxşı dustı. Kön yaqtısı bezneň töp säğat’ balansın täêmin itä. Keşelär rizıqtan ala almağan D vitaminın qoyaştan ala. Şuňa kürä qoyaşlı waqıtlarda annan faydalanu bik möhim.

Yoqı miyebezdän tänebezgä taralğan neyronnarnıň taralışın köyli. Uyaw bulğanda bar närsä belän êş itüçe neyronnar yoqlağanda üzlären tärtipkä sala. Uyaw bulğanda mi umarta kebek qaynap tora. Ul gel yaňa xäter bäyläneşläre urnaştıra. Monıň öçen baş miye yağulığı bulğan glyukoza kiräk. Yoqlarğa bik sonğa qalıp yatsağız neyronnar arıylar, butalalar häm bütän xatirälärne saqlıy almıylar.

Keşe organizmı yoqıda bulğanda kön buyı midä cıyılğan çüp-çarnı çistarta. Barlıq xäräkätlärebezneň yağulığı bulğan glyukoza ,yoqlağanda xäräkät itmägängä kürä, miyebezgä kübräk kilä. Şul räweşle mi üzenä kiräkle mäğ’lümatnı saqlıy häm kiräksez mäğ’lümatnı çistarta. Regulyar häm sıyfatlı yoqı keşe sälamätlege öçen tuqlanu kebek töp ixtıyac.