İtaliyanıñ "aqıllı utrawı" däwam (дәвам) itüçän ğamälläre belän Urta diñgezgä ürnäk bula

İtaliyanıñ "aqıllı utrawı" Kapraya utrawı

İtaliyanıñ Toskana töbägendä urnaşqan, êlektr ixtıyacı tulısınça yañartıla alınğan ênergiya belän täêmin itelgän, yañğır suı cıyıp alınğan, organik igençelek häm balıqçılıq êşçänlege başqarılğan Kapraya utrawı däwam itüçän totrıqlı ğamälläre belän Urta diñgezdäge başqa utrawlarğa ürnäk bula.

Materiktan 30 çaqrım yıraqlıqtağı utrawda başlatılğan aqıllı utraw proyıktı qısalarında tulısınça däwam itelä alırlıq, totrıqlı bula alu maqsatı belän êşläwçe utraw xalqı

- êlektrnı yañartıla alınğan ênergiya çığanaqlarınnan êşläp çığara, 

- awıl xucalığında häm öylärdä qullanu öçen yañğır suın cıya, 

- utrawdağı awıl xucalığı häm balıqçılıq êşçänlegen organik bularaq başqarırğa tırışa.

Materiktan bik yıraq buluı arqasında ozaq yıllar buyı totqınnar cibärelgän häm awıl xucalığında êşlätelgän açıq törmä itep qullanılğan utraw 1986nçı yıldan soñ xalıqqa açıla.

Utrawğa materiktan salınğan êlektr çeltäreneñ bulmawı arqasında şuşı kimçelek östenlekkä äyländerelep, utrawnıñ ênergiya ixtıyacın yañartıla alınğan çığanaqlardan täêmin itügä yünältelgän adımnar yasaldı.

Şuşı maqsattan çığıp utrawda Tön’yaq Awrupadan täêmin itelgän maylı orlıq üsemleklärennän (maylı kul’turalardan) biodizel’ êşläp çığarılıp ênergiyağa äyländerelä häm şulay yq cirle xakimiyät utrawnıñ törle urınnarında qoyaş panellären urnaştırdı.

Utrawda tuplam sıydırışlığı 126 meñ kub metr bulğan tarixi ike su basseynı yañğır suın cıyu öçen qullanıla.

Aqıllı utrawda balıqçılıqnıñ torışı cähätennän sänäğät qorılmalarınnan çittä, yıraqta buluı häm balıq ürçetüdä antibiotiknıñ qullanılmawı säbäbe belän Awrupa Berlegennän organik sertifitası bar.

Aqıllı utraw Kapraya proyıktı Awrupa komissiyası tarafınnan däwam itüçän totrıqlı häm äyläneşle (циркуляр) iq’tisadta model’ täşkil itkäne öçen büläkkä layıq dip tabıldı.  Utrawnıñ cirle xalqı 80nçe, 90nçı yıllarda utraw kilüçelär öçen açılğanda biregä kerteläçäk investiśiyälärne (инвестицияләрне) kire qağıp, utrawnıñ tabiğaten häm biotörlelegen saqlap qalğan ide. Başqarılğan tırışular näticäsendä yıllar däwamında (дәвамында) balıqçı qarçığalarınıñ, urta diñgez su êtläreneñ (tyulen’-monaxlarınıñ) utrawğa kire qaytuı kürende. 

Çiğanaq – “Anadolu” agentlığı

Tatarça podkastlar (тавыш язмаларыбыз)

Metadan yaña küp telle yasalma aqıl: SeamlessM4T | TRT Tatarça

 

Wazıyfabız Ay: Xäzergä qadär qaysı illär kitte, yaqın kiläçäktä nilär bulaçaq? | TRT Tatarça