Yözemneñ töp watanı

Yözemneñ töp watanınıñ Anadolu (Anatoliya) buluın beläsezme?

Tarixnıñ iñ borınğı cimeşlärennän berse ul yözem. Töp watanı isä – Anadolu, Anatolia. Yözemne üsterü öçen iñ yaraşlı klimat häm cir-tufraq şartlarına iyä bulğan Anadoluda yaqınça altı meñ yıl buyı yözemçelek başqarıla.

Anadoluda yözem üsterü xettlarğa qadär barıp totaşa. Änkarada Anadolu śivilizaśiyäläre muzeyında saqlanuçı xettlarnıñ bezneñ êrağa qadär öç meñençe yıllarğa qarağan saf altınnan yasalğan şärab çülmäge häm ayaqlı şärab bokalı Anadoluda tabılğan iñ borınğı şärab sawıtı bularaq belenä. Farsı telendä yözem mäğ’näsenä turı kilgän Ängürü süze dä Änkara öçen qullanılğan borınğı isemnärdän berse.  Änkara häm tirä-yağı tarix buyı yözem üsterelgän iñ möhim töbäklärdän berse bulğanı öçen Ängürü iseme ozaq waqıt buyı qullanılğan.

Türkiyäneñ här töbägendä bik küp yözem töre üsterelsä dä yözemneñ başqalası dip äytelä alınğan şähär Ägäy töbägendä Manisanıñ Alaşähir ilçäse (rayonı). Alaşähirdä üsterelgän orlıqsız yözem töre dönya külämendä tanılğan. Ğosmanlı däwlätendä şähzadälär üskän şähär bulğan Manisada citeşterelgän şuşı yözem täme, xuş ise, aromatı häm sostavı, tözeleşe belän “soltannarğa layıq” dip bäyälängäne öçen “Soltaniyä” iseme belän atala. Soltaniyä yözeme taza häm kipkän kileş Awrupa belän bergä 122 ilgä êksportlana.

Baş miyı sälamätlegennän aşqaynatu sistemasına, tire sälamätlegennän yaman şeşgä qadär şaqtıy ölkädä faydalı buluı belengän yözemneñ kipterelgäne dä sälamätlekkä möhim fayda yasıy. Kipterelgän yözemneñ êçendä bulğan bor mineralları baş miyı funkśiyälären arttırıp, konśentraśiyanı nığıta, söyäk häm nerv tuqımaların nığıtuçı, muskullarnıñ êşläwenä bulışlıq itüçe häm yöräk tibeşen köyläwçe magniy mineralı cähätennän dä bik bay. Ayıruça qannıñ barlıqqa kilüe öçen bik ähämiyätle bulğan timer mineralına iyä.

Şulay uq êçendä bulğan kaliy nerv sisteması häm yöräkneñ yaxşı êşläwenä yärdäm itä.

Qısqası, dürt fasılda da tabıp aşala alınğan kipterelgän yözemneñ faydasın sanap betergesez.