Nogayşa 39/2023: ÄR ZATTAN HAQ KÖRİNGEN (2)

Käinattı yaratqan, - Kainatı yaratan

Bîr bolgan Haq Allah,  -  Bir olan Hak Allah

Är bîr zattan özine,  - Her bir şeyden kendisine,

Bar bolganın, bîr bolganın  - Var olduğunu, bir olduğunu

Bildirsin dep är maqluqta, - Bildirsin diye her varlıkta

Bîr köp tereze aşqan... -  Bir çok pencere açmış...

So terezelerden bîrevi,  - O pencerelerden birisi,

Nav aqıyqat bolgan:  -  Şu hakikattır:

Är bîr maqluq ne bolsa,  -  Herbir mahluk ne olsa,

Yoqlıqtan bar bolganda,  -  Yokluktan var olduğunda,

Tuqımınıñ işinde,  -  Kendi türünün içinde,

Äş bîrevge usamay   -   Hiç birisine benzemeyerek

Ayrı bolup yaratılgan.  -  Ayrı olarak yaratılmış.

Tek, bäri müşesinde,  -  Ancak, bütün azalarında,

Tuqımıman bîr bolup  -  Cinsleriyle bir olup

Sosınlarga usagan. -  Onlara benziyor.

Misal bolsa insanlardıñ, -  Örnek olarak insanların,

Bası, közi, ayagı,    -   Başı, gözi, ayağı,

Qası, qolı, qulagı, - Kaşı, kolu, kulağı,

Bîrbîrine usagan... -  Birbirine benziyor...

Bîr yaqtan är bir insan,   -  Bir taraftan her bir insan,

Äş bîrevge usamagan. -  Hiç kimseye benzemiyor.

Savlay basqa insanlardan   -  Bütünüyle başka insanlardan

Ayrı bîr yagı bolgan. - Ayrı bir tarafı var.

Sosı adem, bîr basına,   -  O kişi, tek başına,

Ayrı bolup yaratılgan.  - Ayrı olarak yaratılmış.

Endi är bîr insandıñ  -  Şimdi her bir insanın

Basqalarga  usayberip  -  Başkalarına benzeyip

Sosınlarman bîr bolganı;  -   Onlarla bir olması;

Em de özi basına  -  Hem de kendi başına

Ayrı bolup turganı,  - Ayrı olarak kalması,

Yaratuvşı Allah’tıñ  -  Yaratıcı Allah’ın

Bîrligine belgilev bolgan...  -  Birliğine delil oluyor...

Nege dese bilgenimiz;  -  Çünkü bildiğimiz bir gerçek;

Bîr bolgandıñ islerinde  - Bir olanın işlerinde

Är dayim bîrlik bolgan.  -  Daima birlik olur.

Bäri bîrler, bîrden kelgen!   -  Bütün birler, birden gelir!

Basqa bîr aqıyqat tagı, - Başka bir hakikat dahi,

Yaratılgan maqluqlar, - Yaratılan varlıklar,

Eñ soñ aline kelmey,  - En son haline gelmeden,

Alden alge ötkensayın, - Halden hale geçtikçe,

Qaysı alge barıyaq; - Hangi hale varacak;

Soñda qaydey bolıyaq,   -  Sonunda nasıl olacak,

Avvelce bilinmegen... -  Önceden bilinmiyor...

Yaratılgan so maqluq, -  Yaratılan o varlık,

Türlü yollar işinde,  - Türlü yollar içinde,

Bılay bolmay, solay bolmay  -  Öyle veya böyle olmadan

Bärisinden ayrı bolup  -  Hepsinden ayrılıp

Ziyadası köp yahşı, -  Dahası çok güzel,  

Tezoq, qısqa vaqıtta  -  Çabuk ve kısa vakitte

Bek yarasıq, ölşemli, -  Pek güzel, ölçülü,

Em ikmetli yaratılgan... - Hem hikmetli yaratılıyor...

Alden alge ötipyatırıp  - Halden hale geçerken

Sanasız yol bar ekende,  -  Sayısız yollar var iken,

Ene sosı alimen   - İşte o haliyle

Basqalardan ayrı bolup  -  Başkalarından ayrı olarak

Yaratılganı sonıñ,  -  Yaratılması onun,

Allah’tı körsetken  - Allah’ı gösteren

Köp yarıq bîr tereze,  -  Çok parlak bir pencere,

Em üyken tamga bolgan... - Hem büyük bir mühürdür...

Misal bolsa insandı,  - Misal olsa insanı,

Barabarca oylasaq,  - Beraberce düşünsek

Ana qursagında soga, - Ana karnında ona,

Bîrdenbîrge ölşemli, - Birdenbire ölçülü

Bek hikmetli bîr bet, - Pek hikmetli bir yüz,

Em qarangıda berilgen; - Hem de karanlık bir ortamda verilmiş;

Bîr uvus yer tutqan - Bir avuç yer tutan

Kişkeney so bettiñ  - Küçücük  o yüzün

Basqa äş bîr insanga, - Başka hiç bir insana,

Äş bîrevge usamay - Hiç birine benzemeden

Är insandan ayrı bolup - Her insandan ayrı olarak

Bîrev bolup yasalganı; - Bir tane olarak inşası;

Yaratılgan so baladıñ  - Yaratılan o çocuğun

Ayrı kisi bolganı; - Ayrı kişi olması,

Allah’tıñ biliminiñ  -  Allah’ın ilminin

Är yaqlarga barganını, - Her taraflara vardığını,

Em soñsız bolganını, - Hem sonsuz olduğunu,

Qudretini,  küşini,   - Kudretini, gücünü,

Bet sanasınca körsetken ... - Yüzlerin sayısınca gösteriyor...

Nege dese so betlerdiñ,   -   Çünkü o yüzlerin,

Burungıda ötkenlerin,  -  Önceden geçenlerini,

Em arttan kelgenlerdiñ  - Hem arkadan gelenlerin

Köteresin bilmegen,  - Tamamını bilmeyen,

Yañı betti sosınlardan - Yeni yüzü onlardan

Äş bîrevine usatpay -  Hiç birine benzetmeden

Yaratuvı kıyın bolgan! - Yaratması zordur!

Nav betler manesinde, -  Bu yüzler manasında,

Bîr aqıyqat taga bar:  - Bir hakikat daha var:

Sav betlerdiñ bärisiniñ    - Bütün yüzlerin tamamının

Em tısında em işinde,  - Hem dışında hem içinde

Är bîrevi mucize,   -  Her birisi mucize,

Onşa müşe, duygu bar: -  Onca uzuv, duygu var:

Misal bolsa köz, burun; -  Misal olsa göz, burun,

Är birevi bir mucize   - Her birisi bir mucize

Avız, tis, til, erin; - Ağız, diş, dil, dudak;

Tagı barı davislerdi  -  Ve de bütün sesleri

Esittirgen qulaqlar,  -  İşittiren kulaklar

Sosı betke tagılgan. -  O yüze takılmış.

Müşelerdiñ sanasınca   -  Uzuvların sayısınca

Beri betler är bîrevi, -  Bütün yüzler her birisi,

Yaratuvşı bîr Allah’qa  -  Yaratıcı bir Allah’a

Bîrer tereze bolgan...  - Birer pencere olmuştur...

Är bîr bet, yüzlegen betten,  -  Her bir yüz, yüzlerce taraftan,

Hikmetli Yaratuvşı  -  Hikmetli yaratıcı

Quday’ımız Haq Rab’tıñ  -  İlahımız Hak Rabb’ın

Barlıgına belgilev bolgan,   -  Varlığına delil olmuştur.

Bîr yaqtan, bîr bolganını  -  Bir taraftan, bir olduğunu

Aqıllardıñ közine, - Akılların gözüne,

Aşıq bolup körsetken... - Açıkça göstermektedir...

Yogardaqı aytılgan,   -   Yukarda söylenen,

Bîr Allah’qa aşılgan  -   Bir Allah’a açılan

Neşe soñsız terezedi;   - Nice sonsuz pencereyi,

Äş bîr zatqa muqtajlıgı  -   Hiç bir şeye muhtaçlığı

Äş bîr vaqıt bolmagan;  -  Hiç bir vakit olmayan

Tek, bäri maqluq soga   -   Lakin, bütün yaratılmışlar ona

Är dayim muqtaj bolgan  -  Her daim muhtaç olan

Bîr Allah’tan basqasına, -  Bir Allah’tan başkasına

Yöneltken bîr insandıñ   -  Havale eden bir insanın

Esi basta bolmagan... - Aklı başında değildir...

Savlıqpan qalıñız!  -  Sağlıcakla kalınız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

E-mail: altinisikyusuf@gmail.com

Nogayşa 38/2023: ÄR ZATTAN HAQ KÖRİNGEN! (1) | TRT Tatarça

 

Nogayşa 37/2023: BAHAR NE DEP AYTIPYATIR? | TRT Tatarça