Göbäklitäpä

 “Dön’yada nilӓr bar?” tapşıru-tezmӓbezneň bügenge çığarılışında tarixnıñ başlangıç noqtası dip bäyälängän Göbäklitäpä turında süz alıp barabız. 12 meñ yıl êlek tözelgän Göbäklitäpä – soñğı waqıtlarnıñ iñ möhim arxeologik açışı. Ul – tarixtağı berençe ışanu üzäge, utraq tormışnıñ berençe êzläre tabılğan töbäk tä. Göbäklitäpä tarixnı niçek üzgärtte soñ?

Şanlıurfadağı Göbäklitäpä - Anadolu cirlärendä keşelek tarixınıñ bilgele bulmağan yaqların açıp salğan açış.

Bu açış Misır piramidalarınnan meñlägän yıl êlekkegä barıp totaşa häm keşelek tarixına qağılışlı barlıq bilgele teoriyälärne üzgärtä.

Kolonnalardağı figuralar iğ’tibarnı cälep itä

20 futbol qırı zurlığındağı Göbäklitäpädä berençe qazu êşläre 1995 nçe yılda başlandı.

12 meñ yıl êlekkegä qarawçı yäşäw räweşeneñ bilgele bulğannan ayırılıp toruı açıqlandı. Zur ğıybadätxanä barlıq simvolları belän cir östenä çığarıldı.

”T” räweşendäge kolonnalar - Göbäklitäpäneñ iñ möhim simvolı.

200 dän artıq kolonnanıñ awırlığı 20 tonna, ozınlığı 6 metrğa citä. Alardağı xaywan figuraları da iğ’tibarnı cälep itä.

Tarixtağı berençe êzlär tabıla

Göbäklitäpä tözelgän waqıtta awçı häm qırğıy üsemleklär cıyuçı bulğan däwerdä  keşelär urtaça 40 keşelek törkemnär bulıp yäşägännär. Yazu, tägärmäç, xätta çülmäk yasaw da bulmağan, läkin ul waqıttağı keşelär ğıybadätxanä tözergä cıyılğannar.

Göbäklitäpä ğıybadätxanä genä tügel, ul çor keşeläre bergä cıyılğan üzäk tä.

Keşelärneñ izvest’taştan zur sıyınu urınnarı yasawları açıqlandı. Bu awçı häm cıyuçı çorında kürelmägän xäl ide.

12 meñ yıl êlekke utraq tormış êzläre tabıldı

Töbäktä yaña qorılmalar tabuların äytüçe Göbäklitäpä qazu êşläre başlığı professor doktor Näcmi Karul “Bolar tügäräk dürtpoçmak räweşendäge planlı keçkenä yortlar. Öylär êçendä köndälek tormışqa qağılışlı tabıldıqlar belän oçraştıq. Göbäklitäpädä şäxsi häm däwlät binaları belän berrättän toraq yortlar da bulğan. Şuña kürä alarnıñ cirläşü bularaq bilgeläw döresräk bulır” dide. Töbäktäge barlıq qorılmalar zur fantaziya häm ostalıq äsäre. Çönki alar aldınğı däräcädä arxitektura kiräkterä.

Utraq tormış êzläre, zur êşçe köçe belän bergä êşläw berençe tapqır tabıldı.

Göbäklitäpa – populyar turzim urını

Göbäklitäpägä cirle häm çit il turistlarınıñ qızıqsınuı könnän - kön arta bara.

Töbäktä barğan açışlar keşelekne ğacäpländerüen däwam itä, yaña tabıldıqlar keşelek belän urtaqlaşıla.

Şanlıurfa vilayät’ idaräse başlığı Salix Ayxan: “Biredä 12 meñ yıl êlekkegä qaytasız , andağı yäşäw kul’turasına, bergä bulu säbäplärenä küz salğanda küp närsä, xaqıyqat’ üzgärde. Göbälklitäpä –Şanlıurfa öçen iskitkeç potenśial, zur qıymmät. Bez anı cir östenä çığarııp keşelekkä täq’dim itäçäkbez. Anı turizm çarası itep tä qullanıp tabış alaçaqbız” dide.   

Tarixnıñ başlangıç noqtasında arxeologik tikşerenülär däwam itä. Göbäklitäpädä älegä qadär tabılğan tabıldıqlardan tağın da kübräge buluı uylanıla.

Çığanaq:TRT Xӓbӓr