Bäysezlekläreneñ 30 yıllığında Qırğızstan häm Üzbäkstan

Awraziya qaytawazı 02/2021

1705308
Bäysezlekläreneñ 30 yıllığında Qırğızstan häm Üzbäkstan

30 yıl êlek Sovet Sośialist Cömhüriyätlär Berlegeneñ tarqaluı belän Urta Aziyadağı törki cömhüriyätlär bäysezleklärenä qawıştı. Qırğızstan häm Üzbäkstan 1991nçe yılnıñ 31nçe avgust könne bäysezleklären iğ’lan ittelär. Şuşı uq könne Üzbäkstan Yuğarı Şurası 1nçe sentyabr’neñ Bäysezlek köne bularaq qotlanuı qararın qabul itte. Qırğızstanda isä 31nçe avgustta Bäysezlek köne qotlana.

Här ike ildä bäysezlekneñ 30 yıllığı 2021nçe yılnıñ 31nçe avgust könne törle çaralar belän qotlandı. Üzbäkstanda başqala Taşkent yanındağı Yaña Üzbäkstan parkında kürkäm tantana oyıştırıldı. Bu tantanada Üzbäkstan İlbaşı Şäwkät Mirziyayev häm küp sanda çaqırılğan qatnaştı.

Qırğızstanda başqala Bişkäktäge Ala-Too mäydanında 2 meñ ğaskärineñ qatnaşuında xärbi parad oyıştırıldı. Qırğızstan İlbaşı Sadır Caparov bu tantanada yasağan çığışında: “Bu möhim tarixi köngä qarağan çaqta iñ êlek: “Möstäqillekne saylağan Qırğızstan bäysezlek çorında nilär başqardı?” digän soraw tua”, - dip äytte häm Qırğızstannıñ demokratiya yulınnan alğa taba baruına basım yasadı. Ayıruça Caparov ileneñ grajdanlıq cämğiyäte tarafınnan qırğızlarnıñ “irekne yaratuçı xalıq” imidjınıñ saqlanıp qaluın belderde.

Üzbäkstan İlbaşı Şäwkät Mirziyayev Yaña Üzbäkstan parkında oyıştırılğan tantanada yasağan çığışında bäysezlek yıllarında yaña däwlät häm cämğiyät tözü ölkäsendä zur häm bik möhim êşlärneñ başqarıluın citkerde häm Üzbäkstannıñ dönyada xörmätkä layıq torışqa iyä buluın äytte.

Artta qalğan 30 yıl êçendä Qırğızstan häm Üzbäkstan bäysezleklären nığıtu yünäleşendä möhim adımnar yasadı. Här ike il Berläşkän Millätlär Oyışması belän bergä xalıqara häm regional’ oyışmalarnıñ äğ’zase bulıp tora häm dönyanıñ şaqtıy ile belän diplomatik mönäsäbätlär urnaştırğan. Qırğızstan häm Üzbäkstan äğ’za bulğan törki cömhüriyätlärneñ xalıqara oyışmalarınıñ da şuşı waqıt êçendä xalıqara mäydanda êşçänlege arttı. Bigräk tä Törki Kiñäşmä soñğı yıllarda uñışlı êşlär başqardı. Qırğızstan häm Üzbäkstannıñ xalıqara ölkädäge täq’dimnäre qabul itelä.

Töbäk bötenläşüe ölkäsendä dä qayber anıq adımnar yasala. Urta Aziya liderlarınıñ räsmi bulmağan cıyılışlarında qabul itelgän qararlar, Üzbäkstannıñ Qazaqstan belän bergä başlatqan çik buyında urtaq säwdä üzäge, urtaq viza kebek ğamällär - monıñ açıq kürsätkeçe. Regional’ integraśiya artqan sayın Qırğızstan häm Üzbäkstannıñ bäysezlege nığıyaçaq, zur köçlärneñ basımnarına qarşı telgä alınğan däwlätlärneñ qarşılıq kürsätüe artaçaq.

Qırğızstan latin älifbasına küçüdä ikelänep torğanda, Üzbäkstan tulısınça latin älifbasına küçü qararın qabul itte. Ämma Qırğızstan da irtä kiç latin alfavitına küçep, törki cömhüriyätlär belän tel ölkäsendä yaqınayu säyäsätenä quşılaçaq.

Şuşındıy uñışlar belän bergä Qırğızstan häm Üzbäkstannıñ aldında xäl itelüe zarur qayber problemalar da bar. Äfğanstannan buluı mömkin iminlek yanawı – bolarnıñ iñ möhim bulğannardan. Töbäk qurqınıçsızlığın täêmin itü öçen Urta Aziya cömhüriyätläreneñ bu ölkädä köçlären berläşterüe kiräk.

İke ilneñ pandemiya arqasında zarar kürgän iq’tisadları da tiz cayğa salunı kötä. Ayıruça Fergana üzänlegendä töbäk totrıqlılığı aldındağı iñ zur kirtäne täşkil itüçe çik buyı problemaları bar. Qırğızstan, Üzbäkstan häm Tacikstannıñ bu problemanı tiz räweştä xäl itüe zarur.

Avtor – Abdrasul İsakov



Bäyläneşle xäbärlär